تحلیلگران و ناظران امور با اشاره به طرح ناتوی عربی از سوی ترامپ، آنرا به مثابه تلاشی از سوی آمریکا برای گرفتار کردن اعراب در مهلکه بزرگ و تحمیل هزینه های سنگین بیشتر بر آنها می‌دانند.
به گزارش پایداری ملی زمزمه های ایجاد «ناتوی عربی» یا «ائتلاف استراتژیک برای خاورمیانه» در حالی قوت گرفته است که زوایای آن هنوز برای تحلیلگران و ناظران امور منطقه به خوبی روشن نیست.
منابع آمریکایی و عربی از تلاش دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا برای تشکیل ائتلاف امنیتی و سیاسی جدید با کشورهای حوزه خلیج فارس، مصر و اردن با هدف مقابله با ایران خبر داده اند و اینکه کاخ سفید خواستار تقویت همکاری با این کشورها در زمینه دفاع موشکی، آموزش نظامی، مبارزه با تروریسم و موضوعات دیگری مانند حمایت از روابط اقتصادی و دیپلماتیک منطقه ای است.
این طرحی است که به گفته مقامات کاخ سفید و خاورمیانه ای نسخه ای از ناتو یا ناتوی عربی است. دولت ترامپ امیدوار است که این ائتلاف که موقتا نام ائتلاف استراتژیک خاورمیانه ای نامگذاری شده است در جریان نشست ۱۲ و ۱۳ اکتبر آینده در واشنگتن مورد بررسی قرار دهد. طرح ایجاد پیمان امنیتی قبل از سفر یکسال قبل ترامپ به عربستان از سوی مسئولان سعودی مطرح شد.
طبق ادعای مقامات کاخ سفید؛ هدف از ائتلاف استراتژیک خاورمیانه، مقابله با تروریسم و افراط گرایی ایرانی و تثبیت صلح در خاورمیانه است! این درحالی است که طرحهای قبلی دولتهای آمریکا در تشکیل پیمان رسمی با کشورهای حوزه خلیج فارس و عربی دیگر ناکام بوده است.
همانطور که گفته شد؛ هدف دونالد ترامپ با کشورهای عربی از «ناتوی عربی» یا «ائتلاف استراتژیک برای خاورمیانه» مقابله با نفوذ ایران در خاورمیانه خوانده شده است؛ هدفی که چند مقام عربی و البته کاخ سفید آن را تأیید کرده و گفته‌اند که چندی است دنبال اجرائی‌کردن آن هستند. این ائتلاف نظامی، امنیتی و سیاسی جدید شامل شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و کشورهای مصر، اردن و آمریکا خواهد بود. چند مقام کشورهای عربی، اعلام کرده‌اند که آمریکا با الگوگرفتن از ناتو، در پی تشکیل سازمانی به نام «ائتلاف استراتژیک برای خاورمیانه» است که هدف آن مبارزه با نفوذ ایران در منطقه خاورمیانه است.
صرف از نظر از اهداف اعلام شده از زبان مسئولان کاخ سفید که در راستای ایران هراسی است به نظر می رسد که یکی از اهداف مهم دولت ترامپ از ناتوی عربی باج گیری و گذاشتن هزینه های سنگین بیشتر بر گردن شیخ نشین هاست صرف از نظر از اهداف اعلام شده از زبان مسئولان کاخ سفید که در راستای ایران هراسی است به نظر می رسد که یکی از اهداف مهم دولت ترامپ از ناتوی عربی باج گیری و گذاشتن هزینه های سنگین بیشتر بر دوش شیخ نشین هاست.
از زمانی که ترامپ در آمریکا روی کار آمده است باج گیری از کشورهای عربی به شیوه های گوناگون ادامه داشته و قراردادهای هنگفت چند میلیارد دلاری میان آمریکا و این کشورها به امضاء است. ترامپ به عنوان یک تاجر برای ثروت کشورهای ثروتمند حاشیه جنوبی خلیج فارس نقشه کشیده و قراردادهای کلان تسلیحاتی با آنها امضا کرده و آنهم به بهانه ایران.
به عبارت دیگر از سویی ترامپ این کشورها را تحقیر می کند و به شکل علنی به آنها می گوید که بدون آمریکا هیچ نیستند و از سوی دیگر خواهان پرداخت پول بیشتری از سوی آنهاست.
موضع برخی کشورهای عربی به ناتوی عربی
کویت به عنوان اولین کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس به گزارش های مربوط به تلاش های آمریکا برای تشکیل ناتوی عربی برای مقابله با آنچه خطر ایران خوانده می شود، واکنش نشان داد.
خالد الجارالله معاون وزیر خارجه کویت در این باره گفت: «طرحهایی به کویت درباره ائتلاف راهبردی در منطقه خاورمیانه داده شده است که مورد استقبال و بررسی از سوی رهبران کویت است. رایزنی هایی با طرف آمریکایی درباره توضیحات بیشتر درباره این طرح انجام خواهد شد».
یک مسئول در دولت اردن نیز در واکنش به تشکیل ناتوی عربی برای مقابله با ایران اعلام کرد: «ایالات متحده پیشنهادهایی به برخی کشورهای منطقه از جمله اردن داده است و در حال حاضر اردن در حال بررسی این پیشنهاد است.این منبع اعلام کرد که طرح پیشنهادی آمریکا ساز و کاری برای همکاری مشترک میان آمریکا و برخی کشورهای منطقه به منظور مقابله با چالش های امنیتی، دفاعی و اقتصادی ایجاد شود و اردن هنوز در این زمینه تصمیم گیری نکرده و در حال بررسی آن است».
نگاه محافل رسانه ای عربی
اما جدای از این؛ محافل رسانه ای کشورهای عربی به ناتوی عربی دید خوبی ندارند.
اخبار لیبیا درباره ناتوی عربی نوشته است: « ناتوی عربی به نفع واشنگتن است ناتوی عربی به نفع واشنگتن است. این در راستای وعده انتخاباتی ترامپ مبنی بر اینکه آمریکا اول است، رخ می دهد. در راستای تحقق این وعده، آمریکا از سازمان های بین المللی خارج می شود و از تعهدات شانه خالی می کند زیرا شعار آمریکا در اولویت است مستلزم کم کردن هزینه های اقتصادی و نظامی و تحمیل این هزینه ها تا حد ممکن بر دوش متحدان و شرکای آمریکاست».
عبداالله المجالی در روزنامه السبیل اردن درباره ناتوی عربی نوشته است: « ایده ناتوی عربی یا اسلامی جدید نیست و یکسال قبل در جریان سفر ترامپ به ریاض و آنچه نشست عربی و اسلامی نامیده شد، مطرح شد. شانس زیادی نمی توان برای آن متصور شد. نادیده گرفتن خطر رژیم صهیونیستی یکی از مهمترین عواملی است که شکست آنرا رقم می زند. این قبیل پیمانها به ویژه در اردن و مصر مقبولیت مردمی ندارد.
حمدان العربی الادریسی در روزنامه دنیاالوطن فلسطین آورده است: «آنچه در طرح ناتوی عربی قابل توجه است قرار دادن مسلمانان سنی در برابر ایران شیعی است و این مفهومش درگیری سنی-شیعی است».
عبدالباری عطوان در رای الیوم لندن نوشت: «برادران در کشورهای حوزه خلیج فارس به سوی یک جنگ منطقه ای عظیم حرکت می کنند که هیزم آن خود آنها خواهند بود. بعید نمی دانیم که این پیمان جدید طایفه ای ابزار جدید برای گرفتن میلیاردها دلار از کشورهای حوزه خلیج فارس به بهانه تقویت توان دفاعی به منظور آمادگی برای جنگ ضد ایران باشد زیرا این کشورها نمی توانند به ترامپ نه بگویند و احتمالا با خزائن تهی از نشست واشنگتن در اکتبر آینده خارج خواهند شد یا با بدهی های سنگین به سبب سنگینی فاکتور نظامی آمریکایی که آنها باید بدون بحث و جدل آنرا بپذیرند».
السید زهره درروزنامه اخبار خلیج فارس بحرین در این باره نوشته است: «اصلا قابل قبول نیست که ائتلاف عربی به درخواست یا دستور مستقیم آمریکا باشد و آمریکا مشخص کند که چه طرفی به آن ملحق شود و ماموریت و خط مشی آنرا آمریکا مشخص کند. توافق با آمریکا یا دیگران درباره برداشتن گامها و اقدامات مشخص برای مقابله با خطر ایران مشکلی ندارد اما بحث از ناتوی عربی یعنی ائتلاف عربی دائم زیر چتر آمریکا به این بهانه موضوع دیگری است».
عمر عیاصره در روزنامه سوالیف اردن از ناتوی عربی به عنوان یک مهلکه و ورطه یاد کرده و آورده است: « عیاصره: داستان ائتلاف میان ما جدید نیست اما ناتو مطرح شده موضوع جدیدی است که با روح ائتلاف تاریخی مغایرت دارد و احتمالا ما را وارد رویارویی و جنگهایی می کند که جنگهای ما نیست و ارتباطی با آن نداریم داستان ائتلاف میان ما جدید نیست اما ناتو مطرح شده موضوع جدیدی است که با روح ائتلاف تاریخی مغایرت دارد و احتمالا ما را وارد رویارویی و جنگهایی می کند که جنگهای ما نیست و ارتباطی با آن نداریم».
ینی شفق ترکیه نیز با اشاره به ناتوی عربی آودره است: «تنش فزاینده میان آمریکا و ایران سبب طرح مجدد ناتوی عربی ضد تهران شده است. این ائتلاف از مصر و اردن و شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس احتمالا تشکیل خواهد شد».
ضیاء عباس استاد روابط بین الملل درباره تشکیل ناتوی عربی به عربی ۲۱ گفت: «با بررسی واقعیت های جهان عرب امکان موفقیت این ایده بسیار سخت است. اینکه همه کشورهای عربی تحت پوشش نظامی یکپارچه ای جمع شوند، دشوار است و این به دلیل اختلافات موجود در شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب است. به طور مثال بحران قطر عاملی اساسی برای تشکیل ناتو عربی است.
وی می افزاید: هدف طرح مجدد ناتوی عربی از سوی واشنگتن در راستای افزایش فشار بر تهران است به ویژه که آمریکا اعلام کرده است که تحریم های بیشتری را علیه ایران اعمال می کند. امکان برخورد مستقیم کشورهای عربی و ایران شاید پس از موفقیت تشکیل ناتوی عربی افزایش می یابد اما در میان مدت یا دراز مدت نه در کوتاه مدت».
به هر حال باید گفت که آرام آرام دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا از همه تعهدات خود در عرصه بین المللی و عربی شانه خالی می کند و هدفش کاهش هزینه های خارجی و انداختن توپ در زمین دیگران است و ناتوی عربی همین در این راستاست. پیمان ناتوی عربی در ظاهر اعراب را زیر چتری واحدی در می آورد اما در اصل ابزاری برای چپاول ثروتها و سوق دادن آنها به سوی کشمکش و جنگ منطقه ای است.