پاسخ من مثبت است؛ من هنوز هم معتقدم شرایطی وجود دارد که اوباما تحت تاثیر آن از گزینه نظامی برای متوقف کردن ایران استفاده کند. بر هیچ کس پوشیده نیست که وی یک راه حل دیپلماتیک برای این مشکل را ترجیح می دهد. همه می دانند که وی معتقد است یک حمله نظامی می تواند پیامدهای ناخواسته ای را به دنبال داشته باشد که در واقع منجر به تشدید تلاش های ایران برای رد شدن از خط پایان هسته ای خواهد شد. اما به واقع شرایطی وجود دارد-حداقل دو مورد به ذهن من می رسد- که باعث شود اوباما برای جلوگیری از ورود خاورمیانه به مارپیچی مخرب از تکثیر تسلیحات هسته ای از گزینه نظامی استفاده کند.
نخست، اگر مشخص شود ایران به طور مخفیانه یک تاسیسات غنی سازی احداث کرده یا در حال احداث آن است، احتمال استفاده آمریکا از زور تشدید می شود.
در این برهه از زمان، به خصوص با توجه به اینکه ایران متعهد شده با حسن نیت مذاکره کند، کشف نیروگاه سوم یکبار برای همیشه ثابت می کند که ایران قصد عبور از خط پایان هسته ای را دارد و واکنش اوباما به احتمال بسیار، استفاده از زور خواهد بود. من فکر نمی کنم که ایران در حال احداث یک نیروگاه غنی سازی اورانیوم مخفی در دل کوه باشد. ایران می داند که کشف چنین تاسیساتی یک فاجعه خواهد بود. با این حال چنین احتمالی را هم باید در نظر گرفت.
دوم اینکه من هم مانند گری سامور، مشاور ارشد هسته ای سابق اوباما معتقدم احتمال اینکه ایران آرام و بی صدا از این خط پایان عبور کند بیشتر از حرکت ناگهانی آن است. یک حرکت سریع و ناگهانی به معنای خروج بازرسان بین المللی و تلاش کاملا آشکار برای غنی سازی اورانیوم تا سطوح لازم برای تولید تسلیحات است. ایران در حال حاضر می تواند در مدت زمان نسبتا کوتاهی دست به اینکار بزند اما به عقیده من آغاز این فرار هسته ای واکنش سریع اوباما را به دنبال خواهد داشت.
احتمالا اوباما با هیچ یک از این دو سناریو روبرو نخواهد شد. نظام ایران زیرک تر از آن است که چه با حرکت آرام چه با فرار سریع، اوباما را تحریک کند. هدف ایران همچنان خلاص شدن از بار تحریم ها در عین حفظ ساختار برنامه هسته ای خود است.
به دلیل تصمیم اوباما در آخرین لحظه مبنی بر عدم حمله به نیروهای بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه در واکنش به استفاده از تسلیحات نظامی، اکثریت جهان به این نتیجه رسیده اند که امکان ندارد اوباما از گزینه نظامی علیه برنامه هسته ای ایران استفاده کند. این دیدگاه تاسف برانگیز است اما ظاهرا ایرانیان این دیدگاه را ندارند.
سامور که در زمینه اهداف ایران، جنگ طلب ترین مقام کاخ سفید بود معتقد است این نظام درک بهتری از اوباما دارد تا برخی منتقدان داخلی آن. سامور در اینباره به من گفت: «من ندیده ام که ایرانیان از مسئله سوریه نتیجه بگیرند که هر کاری بخواهند می توانند انجام دهند. آنها برنامه هسته ای خود را توسعه نداده اند بلکه آن را تعدیل کرده اند.» سامور بر این عقیده است حاکمیت ایران «تلاش دارد از اقداماتی که فکر می کند حمله آمریکا را به دنبال خواهد داشت، اجتناب کند. برای مثال، به طور منطقی می تواند پیش بینی کند که بیرون کردن بازرسان بین المللی تا چه حد خطر حمله آمریکا را به دنبال دارد.»
همین هفته گذشته بود که آژانس انرژی اتمی سازمان ملل اعلام کرد حجم ذخایر گاز اورانیوم با غنای 20 درصد ایران برای نخستین بار طی چهار سال اخیر، به طرز قابل توجهی کاهش یافته است. این امر بدین معنا نیست که ایرانیان ناگهان تصمیم گرفته اند برنامه هسته ای خود را به طور کامل کنار بگذارد. اما نشان می دهد که این نظام درک منطقی از «خطوط قرمز» اوباما دارد.
من نیز مانند بسیاری آرزو داشتم که اوباما در مورد رژیم اسد، موضعی سختیگرانه تر اتخاذ می کرد اما اشتباه است که فکر کنیم انفعال در مقابل یه تهدید به معنای تکرار آن در مقابل تهدیدی دیگر- که از سوی وی به عنوان مهمترین چالش امنیت ملی آمریکا خوانده شده- خواهد بود.
دیپلماسی ایرانی