فضای مجازی که دیگر مجازی نیست

به گزارش پایداری ملی، کمال کوهی امروز در خصوص چالش‌ها و آسیب‌های اجتماعی موجود در فضای مجازی در تبریز با بیان اینکه با قبول و اذعان به تأثیرات مثبت رسانه‌های اجتماعی جدید و مزایای فراوان آن، نباید از اثرات زیانبار این رسانه‌ها بر افراد، خانواده‌ها و جامعه غافل شد، اظهار داشت: همانطور که ظرفیت‌های قوی برای ارتباطات مثبت در اقصی نقاط جهان به واسطه این رسانه‌ها فراهم شده است، همین ظرفیت‌ها نیز برای بهره‌برداری در ارتباطات منفی نیز وجود دارد.

به گفته این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز، جامعه عصر حاضر با آسیب‌‌هایی روبه‌ رو است که در دهه‌های گذشته وجود نداشت، آسیب‌های اجتماعی نو پدیدی که امروزه در بین افراد شیوع پیدا کرده است، اغلب در حوزه تکنولوژی‌های ارتباطی و اطلاعاتی قرار دارد.

رئیس موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تبریز در بخش دیگر سخنان خود با تاکید بر اینکه این آسیب‌ها اغلب به صورت اعتیاد به اینترنت، اعتیاد به موبایل و اعتیاد به بازی‌های رایانه‌ای مطرح می‌شود، یادآور شد: تکنولوژی‌های مدرن نظیر اینترنت و موبایل و در کل فضای مجازی و  استفاده بی‌رویه و نامناسب از آنها موجب شده است که در جامعه نوعی بی‌هنجاری اخلاقی و فرهنگی رواج پیدا کند.
 

 

وی اضافه کرد: رواج دوستی‌های اینترنتی، مد پرستی، بازهای کامپیوتری، رفتارهای پرخطر، بلوغ زودرس جنسی، بحران هویتی و دینی از جمله مسائل اجتماعی است که جوامع دچار آن شده است چنین جوامع با این همه آسیب‌ها قادر نخواهند بود که به کارکردهای اصلی خود بپردازند و در نهایت  جامعه دچار بی‌سازمانی اجتماعی می‌شوند که پیامد آن نیز رواج آسیب‌های اجتماعی و کج‌رفتاری و تخطی از ارزش‌ها و هنجارها خواهد بود.

کوهی تاکید کرد: پیدایش اتاق‌های گفت‌وگو، تالارهای گفت‌وگو، وبلاگ‌ها، وبگاه‌ها، شبکه‌های اجتماعی و دوستیابی، پست الکترونیکی، موبایل که پیامک و بلوتوث را دریافت و ارسال می‌کند، موجب شکل‌گیری رفتارهای جدید اجتماعی و اخلاقی شده که گاه منجر به بروز ناهنجاری‌ها و آسیب‌ها وامور غیراخلاقی نیز شده است.

به گفته وی، براساس یک نظرسنجی، 26 درصد کاربران اینترنت اظهار داشته‌‏اند که به‌طور مرتب به پایگاه‌ای پورنوگرافی سر می‌زنند و اضافه کرده‏‌اند که برخی اوقات دچار برانگیختگی جنسی نیز می‏‌گردند. طبق این تحقیق، این افراد به طور متوسط در طول یک هفته، چهار ساعت را به گشت و گذار در پایگاه‌های غیراخلاقی بزرگسالان می‏‌گذرانند و 37/5 درصد از آنان نیز اعتراف کرده‌‏اند که در نتیجه تحریک برانگیزی این سایت‌‏ها، دچار اعمال غیراخلاقی شده‌‏اند.
 

 

به گفته کوهی، در حوزه فرهنگ و دین نیز می‌توان به آسیب‌های چون ایجاد محرک‌های قوی برای تبادلات فرهنگی غیرقابل کنترل، بسترسازی بیشتر برای تهاجم فرهنگی، انتقال هنجارها و نرم‌های ارزشی و اخلاقی غربی، ضدهنجار جلوه دادن سنت‌ها، آداب و رسوم فرهنگی جامعه، تبلیغات ضددینی و القای شبهات و افراط‌گرایی، ترویج سکولاریسم و حمله به مقدسات دینی و دین‌زدایی، ترویج موسیقی‌های شیطان پرستان راک و متال و معرفی جایگزین فرهنگی برای الگوهای رفتاری جوانان به‌ویژه دختران اشاره کرد.

این استاد دانشگاه تبریز اضافه کرد: تغییر پوشش اسلامی و عریان‌نمایی تدریجی، منبعی اصلی هویت‌ساز و سبک‌ساز زندگی برای نوجوانان و جوانان، تشدید شکاف نسلی بین فرزندان و والدین، استعمار مجازی و تهدید سلامت فرهنگی و مسخ فرهنگی، تغییر تدریجی سبک زندگی دینی و اسلامی، زمینه‌سازی برای گرایش نوجوانان و جوانان به فرقه‌های انحرافی نوظهور و ترویج مصرف موادمخدر و الکل از جمله دیگر آسیب‌های حوزه فرهنگ و دین است.

کوهی همچنین با اشاره به آسیب‌های فضای مجازی در حوزه فرد و اجتماع خاطرنشان کرد: فرسایش سرمایه اجتماعی در کلیه عرصه‌ها، تهدید سلامت اجتماعی در جامعه، تضعیف هویت‌های جمع‌گرایانه و ترویج هویت‌های فردگرایانه، تهدید سلامت فردی و روانی افراد، اعتیاد به رسانه‌های نوین، ترویج خشونت و روابط جنسی بین افراد، تغییر در کیفیت‌گذاران اوقات فراغت، تشدید بحران هویت در بین نوجوانان و جوانان، انزوای اجتماعی در فضای واقعی، نقض حریم‌های خصوصی، قبح زدایی از اعمال نابهنجار و بسترسازی برای توهین به قومیت‌های مختلف و تشدید اختلافات از جمله این چالش‌هاست.
 

 

وی افزود: از دیگر آسیب‌های این حوزه همچنین می‌توان به ترویج بازی‌های رایانه‌ای (حمله به نمادهای ملی و مذهبی)، شایعه‌سازی جهت تهییج اذهان عمومی، بلوغ زودرس جنسی و ترویج روابط  بین دختر و پسر قبل از ازدواج، تشدید آسیب‌های اجتماعی و القاء احساس ناامنی اجتماعی، القاء یاس و ناامیدی نسبت به آینده و تشدید اختلالات عاطفی و افسردگی اشاره کرد.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه اخیراً برنامه‌ای تحت عنوان کاهش آسیب‌های اجتماعی و اخلاقی در فضای مجازی با حضور فعالان این حوزه، اساتید و دانشجویان به میزبانی دانشگاه تبریز از سوی موسسه تحقیقات اجتماعی این دانشگاه برگزار شد، گفت: برای کنترل، تعدیل و پیشگیری از این آسیب‌ها در جامعه دانش‌آموزی و والدین آنها موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تبریز و با همکاری امور اجتماعی فرهنگی استانداری و معاونت پرورشی اداره‌کل آموزش و پرورش اقدام به اجرای برنامه‌های به روش کارگاه آمورشی و دانش‌افزایی، تهیه کتابچه فضای مجازی؛ تهدیدات و فرصت‌ها، ایجاد کانال اختصاصی با عنوان آسیب‌های فضای مجازی و برگزاری میزگردهای تخصصی و علمی در این حوزه کرده است.

کوهی، توانمندسازی والدین در مدیریت بر رفتارهای فرزندان در فضای مجازی، ارتقاء آگاهی و دانش والدین نسبت به فضای مجازی، آموزش مهارت‌های لازم برای نسل جوان به ویژه دختر درباره استفاده صحیح از فضای مجازی، حفاظت از کودکان، نوجوانان و جوانان از آفت‌های فضای مجازی، ارزیابی اقدامات انجام شده در جهت کنترل آسیب‌های اجتماعی و ترغیب اختصاص زمان بیشتر والدین برای فرزندان جهت ارضای نیازهای عاطفی آنها را از جمله اهداف برگزاری این برنامه‌ها بیان کرد.
 

 

رئیس موسسه تحقیقات اجتماعی دانشگاه تبریز اضافه کرد: ایجاد کانال اختصاصی آسیب‌های اجتماعی با تأکید بر فضای مجازی و رذائل اخلاقی، آموزش سبک زندگی اسلامی برای مخاطبان و مهارت‌های خود مراقبتی، آموزش و ارتقای دانش جامعه هدف در خصوص مهارت‌های ارتباطی و مدیریت صحیح چالش‌ها و مشکلات، ارتقاء آگاهی و دانش‌افزایی مردان و زنان متأهل درباره روابط زناشویی و ... از دیگر اهداف آن به شمار می‌رود.