اقتصاد مردم‌محور راه گریز از چالش تحریم

به گزارش پایداری ملی، اقتصاد مبتنی  بر مردم(People Centered Economy) در حال خلق یک انقلاب کوپرنیکی و تحولی شگرف در اقتصاد است که بر اساس آن مردم و نه وظایف را در مرکز اقتصاد قرار می‌دهد. امروزه هنوز وظیفه و کار در مرکز اقتصاد قرار دارد و انسان خود قسمتی از فرایند تولید توزیع و مصرف محسوب می‌شود. اقتصاد مردم‌محور یک تعریف چابک از اقتصاد است و عبارتست از خلق ایجاد و ارزش‌گذاری توسط مردم، در این اقتصاد نوآوری ارزش افراد را مشخص می‌کند و پاسخ به سوال در مورد آینده کار و شغل در این اقتصاد تنها یک عبارت ساده است، مردم نیازمند نوآوری هستند تا جایی‌که درآمد آنها بیش از هزینه آنها باشد. امروزه تقریبا هیچ شکی وجود ندارد که سهم بزرگی از بازار چند تریلیون دلاری اکوسیستم آینده مشاغل مبتنی بر خلافیت و نوآوری خواهد بود. اگر اقتصاد وظیفه‌محور و کارکرد‌محور می‌گوید که ما به افراد نیاز داریم که چیزهای دارای ارزش تولید کنند اقتصاد مردم‌محور می‌گوید که ما به چیزهایی نیاز داریم که توسط افراد ارزشمند ساخته شده‌اند.

 در اقتصاد مبتنی بر وظیفه و کارکرد که هدفش تقلیل هزینه‌های کار است ماشین‌ها بیش از پیش جای افراد را می‌گیرند چرا که وظایف را بهتر و  سریعتر و ارزانتر انجام می‌دهند. در اقتصاد انعطاف‌پذیر مردم‌محور که برخی آن را چهارمین انقلاب اقتصادی می‌نامند نگرانی از بابت آینده مشاغل جهان که تحت تاثیر اتوماسیون و دیجیتالی شدن مدام رو به کاهش هستند وجود ندارد و بلکه بسیاری از صاحبنظران آن را تنها راه حل مواجهه با این مسئله می‌دانند در اقتصاد مردم‌محور سوال اساسی این خواهد بود که چطور این فرد می‌تواند ارزش بیشتری ایجاد کند و در اینجا تمرکز بجای کار بر روی فرد قرار می‌گیرد.

 در اقتصاد مبتنی بر مردم انگیزه کارآفرینان از بین بردن بیکاری است چرا که بر اساس این اقتصاد، بیکاران، کم‌کاران و بیهوده‌کاران در واقع هدر رفت منابع محسوب می‌شوند. این محیط جدید کاری نگران حضور روباتیک و ماشین نیست چرا که باور دارد روبات‌ها می‌توانند کار انجام دهند اما نمی‌توانند بیاندیشند و بر این اساس به مردم اجازه می‌دهد که مهارت‌ها و خلاقیت‌هایشان را بروز و ظهور دهند، آنها را پرورش داده و اولویت‌بندی کنند.

از طرفی دیگر برای اقتصاد مردم‌محور و مبتنی بر نوآوری نمی‌توان کرانه و اندازه تعریف کرد و غیرممکن است که نقطه توقفی را برای آن تعیین کرد. این آموزه اقتصادی و این پارادایم جدید اقتصادی به نظر می‌رسد در شرایط فعلی اقتصاد ما کارگشا باشد و کاملا بر منش اقتصاد مقاومتی منطبق است در این زمینه باید یادآور شد که اگر بجای اتکاء به نفت به نوآوری ابتکار و خلاقیت تکیه کنیم  بسیاری از مشکلات و از جمله تحریم‌ها را دور خواهیم زد. 

نوآوری به افراد اجازه می‌دهد که ارزش افزوده خود را در اقتصاد ملی مدام افزایش دهند و اگر این اتفاق نیفتد و ارزش افراد روز‌به‌روز بالاتر نرود به معنای این است که سیستم با نوآوری سر سازگاری ندارد. اقتصاد مردم‌محور که اقتصاد اجتماعی نیز نامیده می‌شود نه تنها آثار و نتایج منحصر بفردی را به دنبال دارد که این آثار فضای اقتصادی اجتماعی و زیست‌محیطی متفاوتی را رقم می‌زنند بلکه حتی روابط بین شهروندان با هم با دولت و با بازار را نیز تغییر می‌دهد و متاثر می‌کند. اقتصاد مردم‌محور بجای انباشت سرمایه، منافع مادی، حرص و طمع‌ورزی به دنبال ارتقاء توسعه و رفاه اجتماعی و بالابردن کیفیت زندگی است.

 اقتصاد مردم‌محور همچنین مبتنی بر انگاره توسعه پایدار است این اقتصاد مردم را به فرهنگ مصرف پایین انرژی و استفاده از منابع انرژی تجدید‌پذیر و انرژی‌های سبز تشویق می‌کند. اقتصاد مردم‌محور از آنجا که مردم را به مشارکت در اقتصاد ترغیب می‌کند و نیازهای آنها، حقوق آنها و محیط زندگی آنها را محترم و والا می‌شمارد تاثیر مستقیمی ‌بر روی امنیت نیز دارد. وقتی فضاهای نوآوری فراهم می‌شوند و فرد تلاش می‌کند خلاقیت خود را بکار گرفته و تنها به مانند یک ماشین به نگریسته نمی‌شود، دلبسته اجتماعی حاکمیت و مملکت خود می‌شود. از طرفی دیگر اقتصاد مردم‌محور مبتنی بر مشارکت است. مشارکت اقتصادی همبستگی اجتماعی را بالا می‌برد.

 ارتقای مشارکت مردمی‌ از طریق اعتمادسازی و فراهم کردن بسترها و سازوکارهای انجام می‌گیرد. مشاركت مردمي، به معناي همكاري داوطلبانه مردم در برنامه‌ريزي جوامع مي‌باشد و موجبات توسعه را در تمامي ابعاد فراهم مي‌آورد. از نظر بانك جهاني، مشاركت، فرايندي است كه از طريق آن، بهره‌وران، كنترل خود را بر روند برنامه‌هاي توسعه، تصميمات و منابعي كه مرتبط با برنامه‌ريزي است، با هم تقسيم مي‌كنند. مشاركت؛ شركت افراد در تصميم‌گيري، اجرا، ارزشيابي و تقسيم منافع حاصل از يك پروژه می‌باشد. وقتی مردم از طریق مشارکت درگیر امر اقتصاد می‌شوند در حقیقت دورنما و چشم انداز اقتصادی را خود برای خود تدوین می‌کنند و بیمی ‌از آینده ندارند. در چنین رویکردی یاس و سرخوردگی به فضای ذهنی مردم راه پیدا نمی‌کند. آنها امیدوار می‌مانند و همین امیدواری تضمین‌کننده امنیت ملی است.

 مطالعات متعدد نشان می‌دهد که مشاركت مردمي، نقشي مطلوب و مؤثر در پيشرفت برنامه‌هاي توسعه داشته و یک پایش و نظارت را از طریق فرايندي مستمر، ساز و كاري با بازخورد آگاهانه و الگويي مبتني بر كنترل همگام با پيشرفت و توسعه بهمراه دارد كه باعث افزايش اثربخشي و كيفيت نتايج عملكرد مي‌شود.

اقتصاد مردم‌محور به یک سرمایه اساسی یعنی سرمایه اجتماعی متکی است که در حقیقت خود آن را تولید و بازتولید می‌کند. این نوع اقتصاد مردم را به عنوان تماشاگران مجزا، منفرد و منفعل عرصه اقتصاد به بازیگرانی فعال همدل و با همبستگی بالا تبدیل می‌کند که این همان سرمایه اجتماعی است که یکی منافع این سرمایه اجتماعی این است که تنش ها و اصطکاکهای اجتماعی را کم می‌کند و از این طریق نیز امنیت ملی را بالا می‌برد. سرمایه اجتماعی که خود زاده مردم‌محوری اقتصادی است اعتماد اجتماعی را مستحکم می‌کند روابط مبتنی بر اعتماد موجب ارتباطات موثر و تقویت مهارتهای همکاری در بین افراد اجتماع می‌شود و فقدان اعتماد مانع بزرگ توسعه بوده و فعالیت بخش‌های مختلف اقتصادی را کم و انرژی آنها را تقلیل می‌دهد. 

اقتصاد مردم‌محور که به دنبال پویایی مداوم از طریق نوآوری است فرصت‌سازی منصفانه و رقابت منصفانه اقتصادی را نیز به دنبال دارد هنگامی‌ که اقتصاد مردم‌محور ریشه می‌دواند و پا می‌گیرد رشد فراگیر اتفاق افتاده و به طور مساوی تقسیم می‌شود. رشد اقتصادی محکم پایدار و متعادل چیزی است که از طریق اقتصاد مردم‌محور حاصل می‌شود و دولت‌ها باید بکوشند تا هر فردی در چارچوب توانایی‌ها، استعدادها و قواعد خاص خود همگرا و همگام با دیگر افراد در روند توسعه مشارکت کند و از این طریق موفقیت خود در مسیر توسعه را تضمین کند.

مردم‌محور کردن اقتصاد موضوعی است که در تاروپود اندیشه اقتصاد مقاومتی موج می‌زند و بنابراین فقط از طریق اجرای سیاست‌های کلی اقتصاد مقامومتی است که می‌توان بدون کم و کاست به سمت اقتصادی مردمی‌ حرکت کرد و مقام معظم رهبری بارها و بارها آن را متذکر شده‌اند و حضور موفق مردم در دیگر عرصه‌ها را نشانه‌ای از توانایی آنها برای ورود به عرصه اقتصاد و توفیق در این حوزه یادآور شده‌اند. 

نظر به آنچه گفته شد می‌توان ادعا کرد که اقتصاد مردمی‌ که پایه آن بر روی مهارت‌ها خلاقیت‌ها و نوآوری‌های مردم باشد و مجال و عرصه برای هنرنمایی آنها فراهم شود به راحتی می‌تواند توسعه همه‌جانبه و پایدار را به همراه داشته باشد و بدین طریق یک ضمانت قوی برای پس زدن تهدیدات امنیتی و ارتقای تمام و کمال امنیت ملی باشد. در پایان باید گفت حق مشارکت فعالانه اقتصادی شاید یکی از مهمترین و فراموش‌شده‌ترین حقوق بشر باشد که در چارچوب الگوی اقتصاد مردم‌محور می‌توان آن را به رسمیت شناخته و احیا کرد.