از قافله علوم شناختی عقب نمانده‌ایم

در گذشته یک دانشمند یا حکیم در حوزه های مختلف علمی تسلط داشت، به عنوان مثال دانشمندان ایرانی چون ابن سینا، فارابی و بیرونی در علوم آن روز دنیا همچون فلسفه، ریاضی، فیزیک، شیمی و حتی طب مهارت داشتند، اما با گذشت زمان به سبب رشد علوم و حجم وسیع اطلاعات، رشته های علمی از یکدیگر تفکیک شد و شاخه های علمی و حوز ه های تخصصی بسیاری به وجود آمد. با این وجود رشته های مختلف علمی در حالی از هم جدا شدند که پدیده های عالم یکپارچه و در هم تنیده است.

به همین دلیل امروزه از مطالعات میان رشته ای و فرارشته ای برای شناسایی پدیده های هستی و رویدادهای جاری استفاده می شود و دانشمندان در تلاشند مجددا با ترکیب رشته های مختلف به وحدت و یکپارچکی علم بازگردند. 

بر این اساس، اخیراً حوزه های میان رشته ای در تعامل رشته های مختلف با هم در تلاشند تا پدیده های هستی از جمله مغز و ذهن انسان را بهتر بشناسند. بدین ترتیب، علوم شناختی از جایگاه ویژه ای برخوردار است؛ چرا که مقدمه آن شناخت ذهن و مغز خود اوست که فرماندهی تفکر و رفتارهای این اشرف مخلوقات را بر عهده دارد.

با توجه به اهمیت علوم شناختی، امروزه در کشورهای پیشرو یکی از بیشترین سرمایه گذار ی های علمی در این بخش صورت  می گیرد و کشورها در تلاشند تا با پیشتازی خود در شناخت ذهن و مغز انسان و توسعه فناور ی های شناختی برای تاثیرگذاری بر کارکردهای شناختی انسان و تقویت آن، برتری خود را در میان کشورهای دنیا به اثبات برسانند. این در حالی است که دستاوردهای علوم شناختی به طور مستقیم و غیر مستقیم می تواند بر زندگی عموم مردم تاثیر بگذارد و کیفیت آن را ارتقاء دهد.

کشور عزیز ما ایران نیز از این قافله عقب نمانده است و علوم شناختی را به عنوان اولویت الف در نقشه جامع علمی کشور مشخص کرده، با تشکیل ستاد توسعه علوم و فناور یهای شناختی پیشرفت این حوزه در کشور را با جدیت پیگیری  می کند.

در سالی که گذشت نقاط ضعف و قوت کشور در حوزه علوم شناختی توسط کارشناسان شناسایی شد و بر این اساس اولویت هایی  برای فعالیت های آموزشی و پژوهشی ستاد در نظر گرفته شد تا با تمرکز بر آن پیشرفت این حوزه در کشور با قدرت بیشتری ادامه یابد.

سنجش و پایش شناختی، بازتوانی و تقویت توانایی های شناختی، توسعه آموزش و پرورش شناختی، توسعه ابزارها و فناور یهای سنجش و معالجه اختلالات شناختی، گسترش علوم و فناور ی های شناختی به سایر حوز ه های علمی و توسعه پدافند شناختی در برابر تهدیدات امنیت ملی پنج حوزه اولویت دار ستاد در سال گذشته بود که بحمدالله با همکاری متخصصان این حوزه در سطح ملی، نتایج مطلوبی را در برداشت که در گزارش حاضر تشریح شده است.

در سال جاری نیز در ادامه سال گذشته، توسعه ابزارها و زیرساختهای شناختی جهت مداخله و تعامل با مغز، سلامت شناختی آحاد جامعه، توسعه و بهبود آموزش، پدافند امنیت ملی و همچنین بهر هگیری از علوم شناختی در حل مشکلات حوز ههای کلان اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی از اولویت های اصلی برنامه های ستاد علوم شناختی است که امید می رود همچنان با همکاری متخصصان عزیز کشورمان، پیشرفت های خوبی در این بخش حاصل و راه برای اعتلای کشور در حوزه شناختی و ارتقای جایگاه ایران در سطح بی نالمللی هموار گردد.

*دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری های شناختی معاونت علمی