۱ـ رهبری دینی: در تاریخ کشورمان حوزه و روحانیت ، همواره به عنوان متولیان اصلی هدایت دینی در جامعه بوده اند. یکی از کارکردهای ولایت فقیه در انقلاب اسلامی ، مرجعیت رسمی تبیین ارزش‌ها و تثبیت باورهای دینی و استنباط و افتای احکام دینی خصوصا احکام حکومتی بوده است.
۲ـ رهبری سیاسی : مبارزه با طاغوت و قدرت های چپاولگر خارجی در نیم قرن اخیر؛ از قیام ۱۵ خرداد، پیدایش انقلاب و تاسیس نظام اسلامی وبسیج توده ها در عرصه مبارزات سیاسی، با رهبری ولایت فقیه بوده است.
۳ـ مدیریت کلان جامعه و نظام : حضور ولایت امر و امامت امت در راس نظام جمهوری اسلامی با توجه به شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی در ایران در سه دهه گذشته بیشتر آشکار گردیده است.
۴ـ رهبری معنوی دفاع و مقابله با تهاجم بیگانه: نقش ولایت فقیه در بسیج کنندگی مردم ایران در مقابله با تهاجم خارجی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، و ترغیب و تهییج ایرانیان علیه متجاوزان خارجی مثال زدنی است.
۵ـ توسعه و مرزبانی از فرهنگ دینی : در طول تاریخ همواره یکی از رسالت های اساسی روحانیت ، حراست از کیان اسلام و توسعه فرهنگ اهلبیت به اقصی نقاط جهان بوده است. از شیخ مفید و شیخ مرتضی تا عصر امام خمینی و آیت الله خامنه ای، ارزشهای دینی را روحانیت ضمن پاسداری با صلابت و حکمت از فرهنگ دینی ، موفق به گسترش آن برای تمامی تشنگان حقیقت در سراسر جهان شده است.
۶ـ مقابله با تهاجم فرهنگی: دشمنان قسم خورده، راهبرد اندلسی کردن ایران ونیز استحاله سازی فرهنگی با بهره‌گیری از جریانات جعلی و نیز تحریف مقدسات اسلامی با فرقه‌سازی درصدد تضعیف کارآمدی و نفوذ اسلام و کاهش قدرت الهام‌بخشی اسلام سیاسی اهل بیت بوده‌اند بر این اساس ولایت فقیه به عنوان دیده بان قدرت نرم انقلاب و طبیب اصلی کشور در مواجهه با ویروس‌های داخلی و خارجی، مردم را به هوشیاری ، بصیرت افزایی و عمق‌بخشی معرفت دینی دعوت کرده‌اند.
۷ـ تولید علم و جنبش نرم افزاری: ولایت فقیه به عنوان ایدئولوگ و تئوری پرداز انقلاب ، همواره در طول تاریخ انقلاب، ضمن تولید گفتمان و اندیشه های متناسب با نیاز های انقلاب ، همواره در ترغیب فرهیختگان در عرصه تولید علم و جنبش نرم افزاری متناسب با نیاز جامعه خصوصا نیازهای فکری جوان ، همواره پیشتاز بوده است.
۸- وحدت و همگرایی ملی: مهمترین ظرفیت‌های دستیابی به وحدت و همگرایی ملی در ایران را باید در موقعیت سرزمینی و تاریخی، موقعیت زبانی ـ فرهنگی، دین و مکتب اسلام، قانون اساسی، مشروعیت قانونی و مردمی، منافع ملی، دشمن مشترک، خودآگاهی ملی، مردم سالاری و … جستجو کرد. اما در میان همه این عوامل مهمترین عنصر نقش آفرین در تجمیع تمامی این عوامل را باید در قدرت بی نظیر ولایت و رهبری حضرت امام (ره) و مقام معظم رهبری جستجو کرد.
۹ـ عبور نظام از فتنه ها :در طول سه دهه گذشته پیدایش فتنه هایی از جنگ گنبد و ترکمن صحرا ،تا غائله مهدی هاشمی و منتظری در عصر امام ، و از فتنه ۱۸ تیر ۷۸ تا فتنه سبز ۸۸ وجریان انحرافی ونفوذی در دولت دهم ، مهمترین عنصر افشاگر و خنثی کننده فتنه ها ، اشارات و رهنمودهای ولایت فقیه در جمهوری اسلامی بوده است.
۱۰- سایر موارد: از دیگر کارکردهای ولایت فقیه عرصه هایی چون: قضاوت، قانونگذاری، تحزب، ساماندهی معنوی امور حج، کارکرد رسانه‌ای و هنری، ارتباط معنوی حوزه و دانشگاه ، احیای فرهنگ امر به معروف و نهی از منکر، زنده نگهداشتن روح عاشورایی و انقلابی، تهذیب اخلاق و تقویت فضای معنوی جامعه، تعیین سیاستهای نظام ، مهندسی فرهنگی جامعه ، تقویت عمق استراتژیک انقلاب و… بوده است.
نقش آفرینی آیت‌ا… خامنه‌ای در کارآمدی نظام جمهوری اسلامی
رهبری معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌ا…العظمی خامنه‌ای به تأسی از قرآن کریم، سیره معصومین(ع) و رهبری امام خمینی(ره) همچنین تجارب و توانمندیهای هوشمندانه خود و بکار بستن استانداردهای علمی مدیریت و رهبری، آنچنان امور کشور را هدایت و رهبری نمودند که نشاط و سربلندی، پیشرفت‌های همه جانبه، عزت و اقتدار ملی و بین‌المللی نظام، بهترین گواه بر حسن تدبیرها می‌باشد،.
مبحث اول: هدایت و تدبیردرخصوص مسایل داخلی کشور:
۱- توجه دادن مردم و مسئولان کشور به خدا و قرآن و سنت معصوم و تاریخ پر فراز و نشیب اسلام و تبیین صحیح دین برای نسل حاضر
۲- تفسیر و احیای افکار و اندیشه‌های امام خمینی(ره
۳- تبیین صحیح و شفاف نقش ولایت و رهبری و نهادینه ساختن آن
۴- فرهنگ سازی و الگوپردازی.
۵- ترسیم فرآیند تحقق اهداف اسلامی در ۵ مرحله و تبیین ویژگیها و الزامات آن شامل:
اول: ایجاد انقلاب اسلامی یعنی یک تحول بنیادین براساس یک سلسله ارزشهای اسلامی.
دوم: تأسیس نظام اسلامی و هندسه عمومی جامعه و تدوین منشور اصلی نظام(قانون اساسی).
سوم: ایجاد دولت اسلامی یعنی تشکیل منش و روش دولتمردان به گونه اسلامی.
چهارم: ایجاد کشور اسلامی بعنوان الگوی موفق زندگی بر مبنای اسلام.
پنجم: ایجاد دنیای اسلام(جهان اسلام).
۶- حمایت از دولتمردان و تعیین خط مشی نخبگان و مسئولان نظام در قوای سه گانه و دستگاههای مختلف کشور و هشدار نسبت به کجروی برخی از آنها با بحث ارزشمند عوام و خواص
۷- حاکم ساختن فرهنگ جهادی و تفکر بسیجی در جامعه
۸- تأکید بر احیاء فریضه امر به معروف و نهی از منکربرای اصلاح جامعه
۹- فرهنگ سازی و بسترسازی مدبرانه و هوشمندانه برای حضور گسترده مردم در صحنه انتخابات
۱۰- تبیین عبرتها و درسهای عاشورا و کاربردی ساختن آنها
۱۱- هدایت و تئوریزه ساختن مطالبات ملی قشرها و اصناف گوناگون کشور
۱۲- تبیین وظایف و رسالت‌های اصلی مسئولان در سطوح مختلف سیستم مدیریتی عالی و میانی و محلی در اقصی نقاط کشور
۱۳-بسترسازی برای تبدیل اصولگرایی و ارزش مداری به گفتمان ملی و تبیین شاخص‌های آن
۱۴- عمق بخشی به ایمان و اعتقادات مردم درباره حکومت اسلامی و ولایت و رهبری در اسلام و ولایت مطلقه فقیه.
۱۵- تعیین سیاستهای کلان، استراتژیها و اصول کلی در تدوین برنامه‌های ۵ ساله، تدوین و ابلاغ چشم‌انداز بیست ساله و راهبردهای اجرایی کشور.
۱۶- شفاف‌سازی و کنترل بحران روزنامه‌های زنجیره‌ای و مهار توطئه خیانت‌بار قتل‌ها ی زنجیره‌ای.
۱۷- کنترل افراطی‌گری سیاسی در کشور
۱۸- هشدارهای بموقع و سازنده نسبت به تهاجم فرهنگی،شبیخون فرهنگی، استحاله فرهنگی و در شرایط کنونی نسبت به ناتوی فرهنگی دشمن.
۱۹- تحقق وحدت و اتحاد دینی و ملی،پیشگیری از درگیری‌های داخلی اعم از نزاع گروهها و جریانات سیاسی با یکدیگر
۲۰- فراهم ساختن زمینه‌های رشد و پیشرفت علمی صنعتی و…
۲۱- تبدیل ایران به ام القرای جهان اسلام، و موتور محرکه حرکتها و خیزشهای اسلامی در جهان و کانون توجه تحولات منطقه‌ای.
مبحث دوم: هدایت و تدبیردرخصوص سیاست خارجی کشور:
۱-تبیین صحیح جایگاه فلسطین در جهان اسلام
۲- حمایت مدبرانه از منافع ملت لبنان و تقویت همه جانبه حزب ا…لبنان
۳- ناکام گذاشتن سیاستهای استعمارگرانه دولتهای مختلف آمریکا
۴- خنثی ساختن توطئه‌های جنگ روانی و رسانه‌ای دشمن
۵-اتخاذ تدابیر هوشمندانه در تنظیم دیپلماسی هسته‌ای کشور
۶- دفاع از حقوق مسلمانان در اقصی نقاط جهان.
۷- استفاده مطلوب از نهادها و مجامع بین‌المللی و منطقه‌ای
۸- تقویت بیداری اسلامی و افشای ماهیت استکبار جهانی
۹- عبور دادن نظام از تهدیدات و شیطنت‌های غرب
۱۰- تدبیر دیپلماسی
۱۱- به چالش کشاندن فرهنگ غرب و آشکار ساختن تناقض در ادعاها و رفتارهای آنان
۱۲- ناکام گذاردن توطئه دشمنان خارجی برای نفوذ در نظام
مبحث سوم :گفتمان‌سازی برای جهت دهی به افکار عمومی:
۱- گفتمان خواص و عوام
۲- گفتمان‌سازی ریزش‌ها و رویش‌ها
۳- گفتمان خودی و غیرخودی
۴- گفتمان اصولگرایی و اصولگرایی اصلاح‌طلبانه
۵- نامگذاری سالها با مفاهیم و معارف اسلامی وانقلابی
۶- گفتمان دولت اسلامی
۷- جنبش‌نرم‌افزاری و نهضت تولید علم
۸- تدوین چشم‌انداز بلندمدت نظام
۹- گفتمان مردم سالاری دینی
۱۰- معنویت‌گرایی
۱۱- همبستگی ملی و مشارکت عمومی و نیز اتحاد ملی و انسجام اسلامی
۱۲- گفتمان هنر متعهد
۱۳- گفتمان خدمت‌رسانی بی‌منت
۱۴- گفتمان پاسخگویی مسئولان
۱۵-گفتمان برتر عدالت‌خواهی
مبحث چهارم:ترغیب نخبگان ومسئولان به مهندسی فرهنگی کشور:
مقام معظم رهبری در دی ماه ۸۴ بر راهبرد اصولی مهندسی فرهنگی کشور وتهیه نقشه علمی کشور تاکید نمودند.
مفهوم و چیستی مهندسی فرهنگی:
مقام معظم رهبری بعنوان ایدئولوگ این عرصه، می فرمایند: «فرهنگ کشور کلا به یک نظم و جهت گیری و جهت یابی و انسجام بخشهای گوناگون دولتی و غیر دولتی در باب فرهنگ احتیاج دارد» و این همان مهندسی فرهنگی است.
مقام معظم رهبری در بیان ماهیت و ضرورت مهندسی فرهنگی فرمودند: ” فرهنگ مثل توری است که ماهی ها بدون اینکه خودشان بدانند در داخل این تور حرکت می کنند و به سمتی هدایت می شوند، دولت و مجموعه حکومت نمی تواند خود را از این موضوع برکنار بدارد و بگوید بالاخره، فرهنگی وجود دارد. نه ما مسئولیت داریم این فرهنگ را بشناسیم، اگر ناصواب است آن را تصحیح کنیم، اگر ضعیف است، آن را تقویت کنیم، اگر در آن نفوذ هست، دست نفوذی را قطع کنیم”.
رویکرد صحیح در مهندسی فرهنگی:
در هر زمینه ای همواره برخوردهای افراطی و تفریطی وجود دارند که مشکلات و آسیب هایی را در روند حرکت ایجاد می کنند. ولی امر مسلمین در این زمینه نیز هشدارهای جدی داده اند: «ما نمی خواهیم با نگاه افراطی به مقوله فرهنگ نگاه کنیم، بایستی نگاه معقول اسلامی را ملاک قرار داد و نوع برخورد با آن را بر طبق ضوابطی که معارف و الگوهای اسلامی به ما نشان می دهد، تنظیم کرد. برخورد افراطی از دو سو امکان پذیر است و تصور می شود، یکی از این طرف که ما مقوله فرهنگ را مقوله ای غیر قابل اداره و غیر قابل مدیریت بدانیم، مقوله ای رها و خودرو که نباید سر به سرش گذاشت و وارد آن شد. متاسفانه این تفکر در جاهایی هست و عده ای طرفدار رها کردن و بی اعتنایی و بی نظارتی در امر فرهنگ هستند. این تفکر، تفکر درستی نیست و افراطی است. در مقابل آن، تفکر افراطی دیگری وجود دارد که سخت گیری خشن و نظارت کنترل آمیز بسیار دقیق است. این تفکر هم به همان اندازه غلط است».
مقام معظم رهبری در تشریح گزینه صحیح برای مهندسی فرهنگی و مدیریت آن، از استعاره باغ و باغبان کمک می گیرند و با زیبایی و درایت هر چه تمام تر می فرمایند: «در مقوله فرهنگ، رفتار حکومت باید دلسوزانه و مثل باغبان باشد، باغبان به هنگام، نهال می کارد، به هنگام، آبیاری می کند، به هنگام، هرس می کند، به هنگام، سمپاشی می کند و به هنگام هم، میوه چینی، باید فضای فرهنگی کشور را باغبانی کرد. یعنی مسئولانه و با دقت این مقوله را دنبال کرد.
جنگ نرم و عملیات روانی