استراتژی‌های جامع پدافند غیرعامل برای کاهش آسیب‌پذیری در زیرساخت‌های حیاتی انرژی

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی پایداری ملی، صبح امروز سومین همایش ملی پدافند غیرعامل صنعت نفت با حضور سردار دکتر غلامرضا جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، دکتر عبدالرحمن کشوری، معاون انرژی سازمان پدافند غیرعامل کشور، دکتر زیدی‌فر، معاون وزیر نفت در امور مهندسی، پژوهش و فناوری، و دکتر بورد، معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران، در پژوهشکده وزارت نفت برگزار شد.

سردار جلالی در این همایش، به رویکرد سازمان در ایام نکوداشت پدافند غیرعامل ۱۴۰۳ اشاره کرد و اظهار داشت: امسال تلاش بر این بود که با توجه به سناریو‌های محتمل از حوادث اخیر منطقه، بر حوزه اجرا و آمادگی تمرکز بیشتری داشته باشیم.

وی ادامه داد: در تهدیدات ترکیبی نوین، نقاط حساسی به عنوان اهداف قرار می‌گیرند که موجب ایجاد اختلال در زنجیره‌های تولید می‌شوند. دشمن زنجیره‌های تولید را به عنوان اهداف کلیدی شناسایی کرده و به دقت حلقه‌های ضعیف این زنجیره‌ها را هدف‌گیری می‌کند. این حملات می‌توانند موجب اختلال در تولید، مصرف و حتی تأمین نیاز‌های ضروری مردم شوند که می‌تواند پیامد‌های وسیعی بر زندگی عمومی و امنیت ملی داشته باشد.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در ادامه به تبیین اهمیت قانون جدید تشکیل و اساسنامه سازمان پدافند غیرعامل کشور پرداخت که بر اساس آن، کارگروه پدافند غیرعامل کشور عالی‌ترین مرجع تصمیم‌گیری در امور پدافند غیرعامل است و اعضای آن شامل هفت عضو اصلی از وزرای کلیدی و فرماندهان نیرو‌های مسلح هستند. اعضای این کمیته شامل وزیر نفت، وزیر راه و شهرسازی، وزیر اطلاعات، وزیر دفاع، وزیر کشور، رئیس سازمان برنامه و بودجه و دادستان کل هستند. همچنین فرماندهان سپاه، ارتش و نیروی انتظامی نیز به عنوان اعضای این کمیته حضور دارند و تصمیمات این کمیته بر اساس قانون لازم‌الاجرا بوده و استنکاف از اجرای آن‌ها جرم محسوب می‌شود.

به گفته دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور پدافند غیرعامل، در راستای این مصوبات و با توجه به هماهنگی بین بخش‌های نظامی و کشوری، سازمان پدافند غیرعامل کشور اقدام به تدوین دستورالعمل‌های عملیاتی کرده است که در دستگاه‌های اجرایی پیاده‌سازی شده‌اند. این دستورالعمل‌ها بر اقدامات پدافندی، احتیاطی، کاهش آسیب‌پذیری‌ها و مدیریت مخاطرات متمرکزند و در نهایت به افزایش تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری کشور منجر می‌شوند. البته این اقدامات نیازمند دریافت بازخورد و اصلاحات دوره‌ای هستند تا به‌صورت دائمی و بهینه در اولویت‌بندی‌های عملیاتی ما قرار گیرند.

وی در ادامه به تشریح دستورالعمل‌های مذکور پرداخت و خاطرنشان کرد: دستورالعمل دفاع «لایه به لایه سایبری» به نام شهید سرلشکر علی زاهدی تهیه و ابلاغ شده است و تیم‌های عملیاتی ما در دستگاه‌های اجرایی فعال هستند تا هم به اجرای آن کمک کنند و هم اصول اطمینان از اجرا و آمادگی را حفظ کنند.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور افزود: علاوه بر دستورالعمل عمومی برای دستگاه‌های اجرایی، مصوبه شورای امنیت کشور را نیز که تکالیف دستگاه‌های اجرایی را در شرایط فعلی تعیین کرده و عمدتاً مبتنی بر کاهش آسیب‌پذیری‌ها و کاهش مخاطرات است، ابلاغ کرده‌ایم.

رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور، این سازمان را محور اصلی اقدامات پدافندی دانست و افزود: سازمان‌ها و نهاد‌ها به عنوان بازوی اجرایی عمل می‌کنند. تنظیم رابطه بین پدافند غیرعامل و دولت، موضوعی دفاعی و بین‌سازمانی است که در دولت‌های قبل با چالش‌هایی مواجه بوده‌ایم.

به گفته سردار جلالی، یکی از دستورالعمل‌های کلیدی در پدافند شیمیایی، نظارت بر مجتمع‌های بزرگ صنایع شیمیایی و پتروشیمی است. این دستورالعمل شامل اقدامات زیرساختی و عملیاتی مانند نصب سنجنده‌ها، آماده‌سازی واحد‌های پایش آلودگی و اجرای تدابیر ایمنی و درمانی است. همچنین تیم‌های تخصصی برای اتصال و آماده‌سازی تجهیزات و دستگاه‌های مرتبط آماده همکاری هستند.

وی تأکید کرد که در حوزه کاهش مخاطرات، به‌ویژه در پدافند شیمیایی، اصلاحات با هماهنگی کارشناسان و مسئولان در حال اجراست تا آمادگی کامل در برابر تهدیدات شیمیایی حاصل شود. در حوزه امداد و درمان، مدیریت عملیات بر عهده اورژانس کشور و فرماندهی امداد و نجات است که باید از ظرفیت‌های امدادی موجود برای پاسخ سریع استفاده کنند. هدف این است که در شرایط بحرانی، به‌ویژه در مناطق صنعتی و حساس، خدمات امدادی و درمانی به سرعت ارائه شود.

سردار جلالی با بیان اینکه برای مدیریت این مخاطرات، ضروری است ابتدا مخاطرات را شناسایی و ارزیابی کنیم و سپس تشخیص دهیم که هر مخاطره در کجا و به چه شکلی پدید آمده است، گفت: یکی از موضوعات کلیدی دیگر، مدیریت زنجیره تأمین در شرایط اضطراری است. این زنجیره شامل مواد اولیه، پرسنل، تجهیزات و منابع انرژی مانند برق است. برای کاهش وابستگی و افزایش آمادگی، باید زنجیره‌هایی ایجاد شود که امکان ذخیره و پشتیبانی کافی در صورت بروز بحران را فراهم کنند، به‌گونه‌ای که اگر یک بخش از این زنجیره مختل شد، بخش‌های دیگر بتوانند تا رفع بحران، کارکرد سیستم را ادامه دهند.

وی بر لزوم توجه به دستورالعمل برنامه‌ریزی برای تداوم کارکرد که هدف آن تضمین پایداری خدمات حیاتی، از جمله در صنعت نفت و انرژی است، تأکید کرد و اقدام شرکت گاز در مقابله با اقدام تروریستی در زمستان سال گذشته را نمونه‌ای از یک تجربه موفق در این زمینه برشمرد که نشان داد هرچه واکنش به موقع‌تر باشد، دشمن در دستیابی به اهداف خود ناکام خواهد ماند.

دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور پدافند غیرعامل خاطرنشان کرد: یکی از اهداف مهم این دستورالعمل‌های عملیاتی، کاهش اثر تهدیدات و ریسک‌های احتمالی است. ما باید بین تهدید و نقاط آسیب‌پذیر یک سپر حفاظتی ایجاد کنیم تا از تأثیرات مستقیم تهدید جلوگیری کنیم. در این راستا، جداسازی و کنترل پیامد‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است تا دشمن نتواند با موفقیت به زنجیره‌های حیاتی نفوذ کند. باید با دقت و جدیت این موضوعات را پیگیری کنیم. هرگونه تعلل یا کوتاهی در انجام وظایف غیرقابل قبول است، و باید با هماهنگی و انسجام کامل به اجرای این تکالیف بپردازیم تا به بالاترین سطح بازدارندگی ممکن دست یابیم.

ضرورت سرمایه‌گذاری در پدافند غیرعامل صنعت نفت

عبدالرحمن کشوری، معاون انرژی سازمان پدافند غیرعامل کشور نیز در این همایش با اشاره به اهمیت توجه به پدافند غیرعامل در صنعت نفت و ضرورت سرمایه‌گذاری در این زمینه، اظهار داشت: هزینه کردن در پدافند غیرعامل، مدیریت بحران و آمادگی برای مقابله با تهدیدات در واقع نوعی سرمایه گذاری است البته باید به لزوم هماهنگی بین بخش‌های دفاعی و غیرنظامی نیز توجه داشت.

وی در ادامه به ضرورت تأمین نیروی انسانی متخصص در حوزه انرژی و پدافند غیرعامل تاکید کرد و گفت: سه لایه آمادگی برای مقابله با تهدیدات وجود دارد. آمادگی برای مقابله با مخاطرات، آمادگی برای مدیریت پیامدهای اولیه و ثانویه، و آمادگی برای مقابله با جنگ روانی دشمن.

کشوری همچین بر اهمیت همدلی و هم‌افزایی در تحقق اهداف پدافند غیرعامل تأکید کرد.