«سالک» بیماری آندمیک ۱۹ استان کشور

به گزارش پایداری ملی به نقل از ایسنا، دکتر محمدرضا شیرزادی با بیان اینکه سالک، یک بیماری انگلی تک یاخته‌ای میکروسکوپی در ایران است، گفت: سالک به وسیله پشه خاکی به انسان منتقل می‌شود و سبب بروز زخم پوستی می‌شود. این زخم ممکن است تا بیش از یک سال طول بکشد، ولی محل آن بعد از بهبودی تا پایان عمر باقی می‌ماند و موجب اذیت و آزار فرد می‌شود.

وی با اشاره به اینکه سالک با یک جوش کوچک شروع می‌شود، تصریح کرد: این جوش در بسیاری از افراد مبتلا بزرگ شده و ایجاد زخم‌های بدشکل می‌کند. البته اشکال بیماری به صورت ضایعات غیر زخمی هم دیده می‌شود.

او با بیان اینکه دو نوع سالک شهری و روستایی وجود دارد، توضیح داد: سالک نوع شهری در شهر‌های کوچک و بزرگ به خصوص در مناطقی از شهر‌ها که زباله‌ها و نخاله‌ها تجمع دارند، بروز می‌کند. به دلیل نبودن ترشحات در سالک شهری به آن نوع خشک می‌گویند. این بیماری از فرد مبتلا به وسیله پشه خاکی به فرد سالم منتقل می‌شود. گاهی نیز سگ مبتلا به عنوان مخزن سالک شهری مطرح می‌شود.

وی افزود: در سالک شهری پس از ۲ تا ۸ ماه از گزش پشه خاکی آلوده، برجستگی کوچک سرخ رنگی در محل گزش ظاهر می‌شود که پس از گذشت ۲ تا ۳ ماه ضایعه برجسته و نسبتا سفت می‌شود و کم‌کم در روی آن فرورفتگی ایجاد شده و به تدریج ضایعه به صورت زخمی باز درمی‌آید که حاشیه برجسته و مشخص دارد. سالک نوع شهری در شهر‌های مشهد، کرمان و بم شایع است، ولی از شهر‌های شیراز، نیشابور، سبزوار، یزد و قم هم گزارش شده است و ممکن است در هر منطقه شهری دیگر هم اتفاق افتد.

او درباره سالک نوع روستایی نیز اظهار کرد: به دلیل وجود ترشح در سالک نوع روستایی به آن نوع مرطوب گفته می‌شود. در سالک نوع روستایی انگل بیماری توسط پشه خاکی از موش‌های صحرایی به انسان منتقل می‌شود. معمولا حدود دو ماه پس از گزش پشه خاکی ضایعه به صورت جوش ظاهر شده، سپس زخمی و به سرعت بزرگ می‌شود. لبه‌های زخم معمولا برجسته و زخم دارای ترشح است.

شیرزادی با بیان اینکه سالک نوع روستایی در همه استان‌های کشور به جز استان‌های شمالی و شمال غربی وجود دارد، تصریح کرد: اقامت و یا سابقه مسافرت بخصوص به مناطق روستایی استان‌های آلوده به تشخیص بیماری کمک می‌کند. سالک نوع روستایی در استان‌های اصفهان، فارس، خوزستان، کرمان، گلستان، خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، بوشهر، هرمزگان، سمنان، سیستان و بلوچستان، یزد، ایلام و ... وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه موارد سالک در کشور ما به شکل جدی رو به کاهش است، بیان کرد: با توجه به اقداماتی که در کشور انجام شده است سال قبل ۱۲ هزار و ۹۱۱ مورد مبتلا به سالک داشتیم. البته بیماری سالک همچنان در ۱۹ استان کشور آندمیک است.

او با تاکید بر اینکه مخزن اصلی بیماری سالک موش‌های صحرایی هستند، گفت: نمی‌توان آن‌ها را از بین برد، چون در بیابان‌ها زندگی می‌کنند؛ البته جونده کشی در حاشیه شهر‌ها انجام می‌شود، اما اگر مراقب نباشیم موش‌ها دوباره برای تغذیه از ریشه محصولات و درختان به حاشیه شهر‌ها و روستا‌ها مهاجرت می‌کنند و این سبب بروز طغیان بیماری می‌شود؛ بنابراین مراقبت از لانه موش‌های اطراف روستا برای کنترل بیماری بسیار مهم است؛ به شکلی که هر جا لانه موش‌ها در ۱۰۰۰ متری آخرین خانه روستا رؤیت شود باید اقدامات جونده کشی انجام شود.

وی با تاکید بر اهمیت پیشگیری از ابتلا به بیماری سالک، بیان کرد: نریختن زباله‌ها و نخاله‌های ساختمانی در اطراف منازل، استفاده از پشه بند، توری و پرده بهداشتی (دارای سوراخ‌های ریز و آغشته به حشره کش) به خصوص در هنگام غروب و در طول شب، پوشیدن لباس‌های کاملا پوشیده با آستین‌های بلند و شلوار بلند به خصوص هنگام غروب و در طول شب، استفاده از دارو‌های دور کننده حشرات به خصوص در هنگام غروب و در طول شب، نرفتن به مناطق آلوده در هنگام غروب و در طی شب، نگهداری نکردن دام‌ها در نزدیکی محل سکونت، مراجعه به مراکز خدمات جامع سلامت و خانه‌های بهداشت در صورت بروز هر ضایعه مشکوک (هر ضایعه که بیش از ۱۰ روز طول کشیده باشد) به خصوص اگر در محل زندگی بیماری وجود داشته باشد یا سابقه مسافرت داشته باشد و تکمیل دوره درمان از مهم‌ترین نکات برای پیشگیری از بروز بیماری است.

رییس گروه مدیریت بیماری‌های قابل انتقال بین انسان و حیوان وزارت بهداشت در پایان با اشاره به اینکه عدم مراجعه به موقع به مراکز بهداشتی موجب گسترده و بزرگ‌تر شدن ضایعه می‌شود، تصریح کرد: با عدم مراجعه پاسخ به درمان مشکل‌تر و طولانی‌تر می‌شود. تشخیص بر اساس نمونه‌برداری از ضایعه انجام می‌شود و همه اقدامات بهداشتی و درمانی در مراکز بهداشتی رایگان انجام می‌شود.