استان همدان در غرب کشور و در دامنه های سرسبز الوند، به عنوان خاستگاه گیاهان دارویی و ذخیره گاه ژنتیکی بسیار ارزشمندی برای کشت انواع این گیاهان از جمله گشنیز، رازیانه و سیاه دانه مطرح است.
شهر بوعلی سینا اسطوره طب سنتی ایران زمین، توان بالقوه ای در کشت و تولید گیاهان دارویی داشته و اکنون در حدود چهار هزار هکتار از عرصه منابع طبیعی این استان ، انواع این گیاهان کشت می شود.
پیشینه کشت و تولید گیاهان دارویی در ایران به 800 سال پیش از میلاد مسیح باز می گردد و بیش از 150 گونه گیاهی مختلف نظیر آنقوزه، سنای مکی و زیره، در طب سنتی و گیاهی کاربرد داشته که برخورداری از چنین پیشینه ای در شناسایی و کاربرد گیاهان دارویی از ظرفیت های کشور محسوب می شود.
کارشناسان بر این عقیده اند که هر روز استقبال از تولید و استفاده از گیاهان دارویی به جای داروهای شیمیایی در جهان و به نسبت در ایران رو به افزایش بوده و افزایش روز افزون فعالیت عطاری ها گواه این ادعا است.
تهیه عرقیات گل های معطر و گیاهان دارویی از دیرباز در این دیار مرسوم بوده و با توجه به رویش انواع گیاهان دارویی و تولید انبوه آن در این استان، استقبال عمومی در استفاده از گیاهان دارویی چشمگیر است.
در همدان سابقه تاریخی استفاده از طب سنتی و وجود طبیب هایی از جمله حکیم ابوعلی سینا در گذشته و سید احمد علی خسروی همدانی در حال حاضر، بیانگر این واقعیت است که استان همدان ذخیره گاه ژنتیکی بسیار ارزشمندی برای کشت انواع گیاهان دارویی است و هم اکنون چهار هزار و 253 هکتار عرصه منابع طبیعی آن، انواع این گیاهان کشت می شود.
در همدان از زمان اقامت بوعلی سینا در این دیار، در راسته بازار حکیم خان، پزشکان سنتی همدان فعالیت می کردند که برخی از اینها نظیر سید خسرو همدانی، از شهرت بالایی برخوردار بوده و فرزندان او نیز در حال حاضر در امر تولید گیاهان دارویی فعال هستند.
از سویی دیگر باغ گیاهان دارویی بوعلی سینا در همدان نیز از جمله پتانسیل های موجود در زمینه تولید گیاهان دارویی است که بیش 200 گونه مختلف از این گیاهان در آن کشت می شود.
در میان گیاهان دارویی، گشنیز، خاکشیر، زیره، انواع صمغها، شیرین بیان، کتیرا، حنا، زعفران، توتون و پنبه از مهمترین اقلام صادراتی این بخش به حساب می آیند و بنا به اظهار نظر کارشناسان امر، باریجه، کتیرا، زعفران، سیاه دانه و زیره، اسانس مورد، رزماری و شیرین بیان برای صادرات دارای مزیتهای نسبی بوده و بابونه، خار مریم، بادرنجوبه و سنبل الطیب در بازار داخلی از اهمیت بالایی برخوردارند.
نماینده ولی فقیه در استان و امام جمعه شهر همدان نیز در این خصوص با تاکید و تشویق بر کشت گیاهان دارویی توسط کشاورزان گفت: بوعلی سینا در دنیا از شهرت جهانی بالایی برخوردار است.
آیت ا... ˈغیاث الدین طه محمدیˈ خطاب به کشاورزان افزود: قرار نیست برای همیشه کشت گندم و جو داشته باشید، در نوع کشت های خود تجدید نظر کنید و کشت گیاهان دارویی را نیز مورد توجه قرار دهید.
وی طب سنتی و اسلامی و نیز توجه به تغذیه های گیاهی را برای سلامت افراد و بهداشت روانی و جسمانی آنها مورد تاکید قرار داد و گفت: در بحث تغییر کشت می توان با توجه به شرایط اقلیمی در همدان برای کاشت برخی محصولات نظیر زعفران نیز اقدام کرد.
مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی همدان نیز این استان را قطب تولید سه گونه گیاه دارویی گشنیز ،رازیانه و سیاه دانه معرفی کرد و گفت: این استان با تولید سالانه 9 هزار و 679 تن انواع گیاه دارویی ، رتبه چهارم کشور را در تولید این محصول به خود اختصاص داده است.
ˈˈحجت الله شهبازیˈ افزود: سطح زیر کشت گشنیز و رازیانه که به صورت اقتصادی کشت می شود هر یک به ترتیب دو هزار و 23 هکتار گشنیز، دو هزار و 200 هکتار رازیانه است.
وی اظهار داشت: گشنیز، رازیانه، خاکشیر، زیره، انواع صمغ ها، شیرین بیان، کتیرا، حنا، زعفران، توتون و پنبه از مهمترین گیاهان دارویی صادراتی استان هستند و بابونه، خار مریم، بادرنجوبه، سنبل الطیب نیز در بازار داخلی از اهمیت بالایی برخوردار هستند.
وی ادامه داد: شهرستان نهاوند تولیدکننده عمده گشنیز و رزن نیز تولیدکننده اصلی رازیانه در استان همدان است که به خارج از استان نیز صادر می شود.
وی با اشاره به اهمیت و جایگاه همدان در تولید گیاهان دارویی و صادرات 80 درصد تولید استان همدان، گفت: از این فرصت می توان برای رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال در جامعه بهره برداری بهینه کرد.
کارشناس مسوول باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان نیز گفت: ارتفاعات الوند، کوه های بوقاطی، گرین، آلمابلاغ، خان گرمز، لشگردر، کوه سرده و کوه گرمه از عمده ترین مناطق رویش گیاهان دارویی در استان همدان است.
ˈبهروز فروزانفرˈ زعفران و گل محمدی را از دیگر گیاهانی که مصرف دارویی نیز دارند، عنوان کرد و افزود: سطح زیرکشت باغات زعفران استان 48 هکتار است که 5/42 هکتار آن باغ های بارور و 5/5 هکتار نیز باغ های غیر بارور زعفران در استان هستند.
نتیجه اینکه ظرفیت های غنی ژنتیکی گیاهان دارویی و تنوع و گستردگی قابل توجه این محصول در استان ، همدان را مستعد ایجاد کارخانه داروسازی (گیاهان دارویی) و صادرات آن به کشورهای مختلف کرده است.
بنابراین می توان با احداث کارخانه طب سنتی در همدان، این استان را به عنوان مهد بوعلی سینا و گیاهان دارویی احیا و زمینه ارزش افزوده صادرات این محصولات تولیدی را فراهم کرد.