کشورهای مختلف با درک قدرت هوش مصنوعی سعی دارند آن را سریع تر توسعه دهند. در این میان آمریکا سرمایه گذاری وسیعی در این فناوری کرده و از سوی دیگر اروپا و چین نیز سعی دارند از آن عقب نمانند.
به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری مهر، در بحبوحه پاندمی کووید ۱۹ اهمیت استراتژیک هوش مصنوعی برای دولت‌های سراسر جهان بیش از پیش مشخص شد. از شرکت‌های داروسازی گرفته تا ردیابی موبایل‌ها و مکان یابی افراد با کمک هوش مصنوعی، این فناوری نوین به مدیریت پاندمی کمک کرد و احتمالاً در احیای اقتصادی نیز نقش مهمی برعهده خواهد داشت.
موارد استفاده از هوش مصنوعی برای کووید ۱۹ فقط تعداد اندکی از مثال‌هایی است که هوش مصنوعی می‌تواند به دولت‌ها کمک کند. از خدمات درمانی گرفته تا تربیت و حمل و نقل، هوش مصنوعی قادر به ارائه سرویس است.
در این میان رقابت میان کشورهای مختلف برای توسعه و گسترش هوش مصنوعی بیش از پیش شدت گرفته است. این رقابت ابعاد مختلفی دارد که در این گزارش با استناد به منابع مختلف از جمله گزارش هوش مصنوعی دانشگاه استنفورد، گزارش آمادگی کشورها در حوزه هوش مصنوعی دانشگاه آکسفورد و منابع دیگر بررسی شده است که در زیر به آن می‌پردازیم:
شکوفایی استخدام متخصصان هوش مصنوعی در برزیل و هند
در گزارش دانشگاه استنفورد رابطه هوش مصنوعی و اقتصاد جهانی از چشم انداز فرصت‌های شغلی، سرمایه گذاری و فعالیت‌های شرکتی بررسی شده است. در مرحله نخست تقاضا برای استعدادهای هوش مصنوعی و در مرحله بعد سرمایه گذاری خصوصی در این فناوری انجام شد.
یکی از شاخص‌های بررسی پیشرفت کشورها در هوش مصنوعی سرعت رشد مشاغل هوش مصنوعی در آنها است. نگاهی به داده‌های لینکدین نشان دهنده نرخ استخدام در این زمینه در کشورهای مختلف است. نرخ استخدام کارشناسان در این حوزه با توجه به تعداد اعضای لینکدینی محاسبه شده که مهارت‌های هوش مصنوعی دارند یا در مشاغل مرتبط فعالیت می‌کنند.
این داده‌ها نشان می‌دهد نرخ استخدام در تمام کشورهای نمونه در ۲۰۲۰ رشد کرده است. برزیل، هند، کانادا، سنگاپور و آفریقای جنوبی کشورهایی با بیشترین میزان رشد استخدام استعدادهای هوش مصنوعی در بازه ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ میلادی هستند.
در این بخش ۱۴ کشور بررسی و تحلیل شدند نرخ استخدام هوش مصنوعی در ۲۰۲۰ میلادی ۲.۲ بار بالاتر از متوسط ۲۰۱۶ بود. در شاخص استخدام، میزان استخدام متخصصان هوش مصنوعی برزیل در بازه مورد بررسی ۳.۵ برابر رشد کرده است.
علاوه بر اینها با وجود کووید ۱۹ این شاخص در ۱۴ کشور رشد کرده است.
از سوی دیگر در این بخش تقاضا برای نیروی کار هوش مصنوعی بر اساس داده‌های شرکت تحلیل داده Burning Glass بررسی شده که آگهی‌های استخدام بیش از ۴۵ هزار سایت شغل یابی آنلاین را جمع آوری می‌کند.
تقاضا برای نیروی کار هوش مصنوعی در ۶ کشور آمریکا، انگلیس، کانادا، استرالیا، نیوزلند و سنگاپور به میزان قابل توجهی در ۷ سال گذشته رشد کرده است. به طور متوسط مشاغل هوش مصنوعی در ۲۰۲۰ نسبت به ۲۰۱۳ میلادی ۵ برابر رشد کرده است. میان ۶ کشور مذکور سنگاپور شاهد بیشترین رشد است. درصد مشاغل هوش مصنوعی این کشور در تمام مشاغل در ۲۰۲۰ میلادی ۱۳.۵ برابر ۲۰۱۳ میلادی است.
کاهش مشاغل مرتبط با هوش مصنوعی در آمریکا
آمریکا در میان ۶ کشور مذکور تنها منطقه‌ای است که سهم مشاغل هوش مصنوعی آن از ۲۰۱۹ به ۲۰۲۰ میلادی کاهش یافته بود. این نخستین کاهش طی ۶ سال است. دلیل این امر احتمالاً شیوع ویروس کرونا یا اشباع بازارکار هوش مصنوعی است. در کل تعداد مشاغل هوش مصنوعی ثبت شده در آمریکا ۸.۲ درصد کاهش یافتند و از ۳۲۵۷۲۴ مورد در ۲۰۱۹ میلادی به ۳۰۰۹۹۹ مورد در ۲۰۲۰ رسیده است.
هند پیشتاز نفوذ مهارت‌های هوش مصنوعی در مشاغل
محققان برای مشخص کردن شاخص نفوذ مهارت هوش مصنوعی، داده‌های لینکدین را که شامل مهارت‌های افراد در پروفایل و موقعیت شغلی آنها است بررسی کردند. این امر نشان داد مهارت‌های هوش مصنوعی جزو ۵۰ مهارت برتر در مشاغل مختلف هستند.
نرخ متوسط مهارت‌های هوش مصنوعی در حقیقت نشان دهنده سهم مهارت‌های هوش مصنوعی در ۵۰ مهارت برتر در هر شغل است. به بیان ساده‌تر این شاخص میزان استفاده از مهارت‌های هوش مصنوعی در صنایع مختلف کشورها را نشان می‌دهد.
مقایسه‌های جهانی میان کشورهای بررسی شده در بازه ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ میلادی نشان داد هند بیشترین میزان رشد نفوذ مهارت هوش مصنوعی (۲.۸۳) را دارد. پس از آن آمریکا با نرخ نفوذ مهارت هوش مصنوعی ۱.۹۹، چین با ۱.۴۰ و آلمان ۱.۲۷، کانادا ۱.۱۳ بار بیش از متوسط جهانی قرار دارند.
سرمایه گذاری هوش مصنوعی چین بیش از اروپا
در سال ۲۰۲۰ میلادی کل سرمایه گذاری جهانی در هوش مصنوعی از جمله سرمایه گذاری خصوصی، دولتی، فرایندهای ادغام و غیره ۴۰ درصد نسبت به ۲۰۱۹ میلادی افزایش یافت و به رقم ۶۷.۹ میلیارد دلار رسید.
در این میان آمار نشان می‌دهد آمریکا مقصد اصلی سرمایه گذاری خصوصی در زمینه هوش مصنوعی است و در ۲۰۲۰ میلادی بیش از ۲۳.۶ میلیارد دلار در زمینه سرمایه گذاری شده است.
پس از آن چین با ۹.۹ میلیارد دلار و انگلیس با ۱.۹ میلیارد دلار سرمایه گذاری قرار دارند.
بررسی دقیق‌تر نشان دهنده سلطه آمریکا در بخش سرمایه گذاری خصوصی در هوش مصنوعی است.
اروپا ناتوان از رقابت با آمریکا
با توجه به آنچه گفته شد، اکنون این سوال به وجود می‌آید که دولت‌ها تا چه حد می‌توانند از تحولات مبتنی بر هوش مصنوعی بهره ببرند؟ در همین راستا دانشگاه آکسفورد در گزارشی با همکاری مرکز IDRC شاخص میزان آمادگی کشورها برای پاسخ به این سوال را بررسی کرده است.
سومین مرحله این گزارش در سال ۲۰۲۰ میلادی منتشر شده است.
نتایج این تحقیق نشان می‌دهد آمریکا در صدر فهرست دولت‌هایی با بیشترین آمادگی برای توسعه هوش مصنوعی قرار دارد. پس از آمریکا به ترتیب انگلیس، فنلاند، آلمان و سوئد قرار دارند.
بخش خصوصی آمریکا برای نوآوری مشهور است و سیلیکون ولی تقریباً معادل فناوری‌های نوین است. این امر در رده بندی پیش رو تأثیر به سزایی داشته است.
در این میان اروپا هنوز مرکزی برای توسعه فناوری ندارد که قادر به رقابت با آمریکا باشد. در اروپای غربی تمرکز زیادی روی استراتژی‌های هوش مصنوعی در سطح ملی وجود دارد که استراتژی کلی اتحادیه اروپا از آنها پشتیبانی می‌کند.
از سوی دیگر چین تصمیم دارد رهبری آمریکا در حوزه هوش مصنوعی را به چالش بکشد اما در رده بندی مذکور (آمادگی دولت‌ها برای هوش مصنوعی) چین در رده ۱۹ قرار دارد. این رتبه نشان دهنده تضاد میان آمادگی دولت برای هوش مصنوعی و اجرای فناوری‌های هوش مصنوعی در دولت است!
شاخص مذکور، قابلیت‌ها و عوامل توانمندسازی را اندازه می‌گیرد تا مشخص شود دولت آماده اجرای هوش مصنوعی است یا خیر. اما این شاخص اجرای آن را در بر نمی‌گیرد. دولت چین در طرح «توسعه نسل آتی هوش مصنوعی» اجرای این فناوری را اولویت خود قرار داد و بنابراین بهتر از بسیاری از کشورهای دیگر از قابلیت‌هایش استفاده می‌کند اما این رده بندی هنوز این آمادگی را تثبیت شده نمی‌داند.
در این فهرست در پایین‌ترین بخش کشورهای آفریقایی، آمریکای لاتین و جزایر کارائیب و همچنین جنوب و مرکز آسیا قرار دارند. این روند نشان دهنده عدم تساوی ادامه دار در میزان آمادگی هوش مصنوعی دولت‌ها است که قبلاً رصد شده بود.
رقابت چین و آمریکا برای تثبیت موقعیت در بازار هوش مصنوعی
از سوی دیگر نشریه اینوستمنت مانیتور در گزارشی که به تازگی منتشر کرده ارزش بازار هوش مصنوعی جهان در ۲۰۲۰ را ۳۶ میلیارد دلار اعلام کرد. پیش بینی می‌شود این رقم در ۲۰۲۱ میلادی به ۴۷ میلیارد دلار برسد و تا ۲۰۲۸ میلادی به رقم عظیم ۳۶۰ میلیارد دلار برسد.
استفاده از هوش مصنوعی در بخش‌های مختلفی به کار می‌رود و تأثیر ادامه دار آن سبب شده بسیای از کشورها سرمایه گذاری کلانی در حوزه تحقیق و توسعه هوش مصنوعی انجام دهند.
آمریکا در رده بندی این نشریه در رده نخست قرار دارد و بهترین محیط سرمایه گذاری برای هوش مصنوعی را دارد. در میان ۱۷ نشانگر بررسی شده مانند شراکت الکترونیک، سرمایه گذاری در فناوری‌های نوظهور و تخصیص بودجه به نرم افزار به عنوان درصدی از تولید ناخالص ملی در مکان نخست قرار دارد.
طبق اطلاعات global data در ۵ سال منتهی به نوامبر ۲۰۲۱ میلادی بیش از ۸۳۰۰ قرارداد هوش مصنوعی در آمریکا ثبت شده که این رقم حدود ۳ برابر بیشتر از چین است. در همین بازه چین حدود ۲۵۰۰ قرارداد هوش مصنوعی ثبت کرده است.
همچنین بین ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۱ میلادی آمریکا بیش از ۵۸ هزار حق امتیاز هوش مصنوعی ثبت کرده و موقعیت خود به عنوان مرکزی برای نوآوری را تثبیت کرده است.
فرصت رشد هوش مصنوعی در سنگاپور
در شاخص اینوستمنت مانیتور، سنگاپور در رده دوم قرار دارد. این کشور در نشانگرهای مختلف از جمله ترویج سرمایه گذاری دولتی در فناوری‌های نوظهور بسیار پیشرو است. در ژوئن ۲۰۱۷ میلادی طرح هوش مصنوعی سنگاپور برای ارتقای موقعیت هوش مصنوعی این کشور اجرا شد و بخشی از برنامه ملی این کشور با بودجه ۱۵۰ میلیون دلار برای سرمایه گذاری در ۱۰۰ پروژه مرتبط با هوش مصنوعی بود.
استراتژی هوش مصنوعی دولت در نوامبر ۲۰۱۹ میلادی منتشر شد و ۵ پروژه هوش مصنوعی مشوق رشد اقتصادی و اجتماعی در حوزه‌های حمل ونقل، لوجستیک، خدمات درمانی و ایمنی را معرفی کرد.
سوئیس پیشرو در قانونگذاری
سوئیس سومین کشور در این رده بندی است که در بخش قانونگذاری ICT و موارد استفاده از مالکیت معنوی پیشرو است. سیسستم قانونی سوئیس از لحاظ بین المللی سیستمی با ثبات و آزاد است. در چنین محیطی شرکت‌های هوش مصنوعی می‌توانند عملیات خود را انجام دهند و با حفاظت قابل توجهی در زمینه مالکیت معنوی و تحقیقات روبرو شوند.
با توجه به آنچه گفته شد می‌توان به وضوح نقش تعیین کننده هوش مصنوعی در ثبات دولت‌ها و اقتصادها را مشاهده کرد. در این میان هرچند آمریکا در بسیاری از شاخص‌ها دست بالا را داشته باشد، اما چین با سرمایه گذاری گسترده و انجام تحقیقات وسیع موقعیت این کشور در بازار هوش مصنوعی را به چالش می‌کشد و احتمالاً در دهه‌های آینده چین به قدرت بزرگی در این زمینه تبدیل شود.