کارنامه بزرگترین فروشگاه اینترنتی جهان، نشان می دهد که این شرکت، در طول سال های فعالیت، طیف گسترده ای از اقدامات غیرقانونی و غیراخلاقی را در راستای توسعه کسب و کار خود، مرتکب شده است.
به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری مهر، شرکت آمازون در میان پنج شرکت بزرگ فناوری جهان، تمرکز خود را بر خرده‌فروشی کالا در بستر اینترنت معطوف کرده است. آمازون ۷۰ درصد از درآمد خود را از این راه به دست می‌آورد. این در حالی است که میزبانی خدمات وب آمازون و رایانش ابری نیز از جمله فعالیت‌های اقتصادی این شرکت محسوب می‌شوند و ۹ درصد از سهم درآمد این شرکت را به خود اختصاص داده است. علاوه بر این، فعالیت‌های رسانه‌ای این شرکت، حدود ۱۸ درصد باقیمانده از درآمد ۱۳۶ میلیارد دلاری این شرکت را تأمین می‌کند. بخش رسانه‌ای فعالیت‌های اقتصادی آمازون، درآمدی ۲۴ میلیارد دلاری برای این شرکت به ارمغان می‌آورد.
وبسایت آمازون در طول مدت زمان فعالیت خود، انتقادهای زیادی را از طرف گروه‌های مختلف معطوف خود کرده است. چالش‌های اخلاقی، روال مدیریتی و شیوه‌های تجاری از مهمترین محورهای این انتقادات به شمار می‌روند که در طول سال‌های اخیر سبب رسوایی‌های پی در پی برای این شرکت شده است.
از مهمترین محورهای این انتقادات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نقطه آغاز انحصار در بدو تأسیس
نخستین اقدام ضد رقابتی شرکت آمازون در حوزه تجارت دیجیتال را می‌توان استفاده از حق ثبت اختراع برای ایجاد انحصار در حوزه فروشگاه‌های اینترنتی در سال ۱۹۹۹، دانست. به زعم بسیاری از کارشناسان، این اقدام بدوی جف بزوس در راستای تلاش شرکت آمازون برای محدود ساختن توسعه تجارت الکترونیک صورت گرفته است.
صنعت چاپ و نشر؛ نخستین قربانی آمازون
نمایندگان بخش انتشارات شرکت آمازون در مارس سال ۲۰۰۸، طی تماس با شرکت‌های انتشاراتی که محصولات خود را بر روی آمازون قرار داده بودند به آنها اعلام کردند که سایت آمازون از تاریخ یاد شده فقط کتاب‌هایی را برای فروش قرار می‌دهند که امتیاز چاپ محدودشان در اختیار شرکت آمازون قرار گرفته باشند. شرکت آمازون با این اقدام، موفق شد انحصار بخش عمده‌ای از صنعت چاپ و نشر ایالات متحده را در اختیار گیرد. علاوه بر این، شرکت آمازون انگلیس در سال ۲۰۰۸، با استفاده از قدرت تجاری خود، اقدام به ممانعت از فروش مستقیم کتاب با تخفیف ویژه توسط ناشران در وب سایت‌های خودشان کرد. استدلال مدیران آمازون در آن مقطع این بود که به منظور تأمین منافع حاصل از خرده‌فروشی، قیمت‌گذاری کتاب‌ها و پرداخت پول فروش محصولات ناشران در وب سایت آمازون، باید بر مبنای قیمت‌های حراجی منتشر شده در وبگاه مؤسسات چاپی محاسبه شود. نتیجه این اقدام در عمل به تحریم برخی مؤسسات شاخص انتشاراتی بریتانیا از سوی شرکت آمازون ختم شد.
انحصار در صنعت رسانه
شرکت آمازون در تاریخ ۱ اکتبر سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که فروش محصولات اپل و گوگل کروم کست تی.وی بر روی پلتفرم این شرکت، ممنوع است و همه محصولات موجود این دو شرکت تا تاریخ ۲۹ اکتبر از روی وب سایت حذف می‌شوند. شرکت آمازون در پاسخ به انتقادات مطرح شده از این اقدام، تصریح کرد که محصولات دو شرکت یاد شده از اکوسیستم مولتی مدیای اختصاصی شرکت آمازون، موسوم به پرایم ویدئو، پشتیبانی نمی‌کنند و هدف از این سیاست، جلوگیری از سردرگمی مشتریان است. با این وجود، بسیاری از کارشناسان معتقدند که این اقدام در راستای حذف رقبای محصولات تلویزیونی آمازون صورت گرفته است. آمازون به عمد از ارائه خدمات سرویس‌های استریم خود به دو شرکت یاد شده امتناع کرده و عدم پشتیبانی پلتفرم خود از محصولات آنها را بهانه‌ای برای ممنوعیت فروش آنها قرار داده است.
شرکت آمازون به واسطه قدرت اقتصادی و فراگیری بیش از حد، توان شکستن قیمت‌های عرضه محصول در بنگاه‌های اقتصادی کوچک را دارد و همین امر، تا به امروز سبب تعطیلی بسیاری از واحدهای کوچک صنفی در شهرهای کوچک اقصی نقاط ایالات متحده شده است. از سوی دیگر، هیچ تاجری نمی‌تواند موجودی انبار خود را پیش از آمازون به طور کامل بفروشد. این امر سبب شکل‌گیری تدریجی انحصار مطلق آمازون در حوزه محصول و قیمت شده است.
آمازون و فرار گسترده مالیاتی
مؤسسه «Fair Tax Mark»، از سازمان‌های غیرانتفاعی فعال در زمینه امور مالیاتی، طی تحقیقات گسترده به بررسی عملکرد مالیاتی آمازون در چین، آلمان، لهستان، کره جنوبی، فرانسه، ژاپن، ایرلند، سنگاپور، لوکزامبورگ، ایتالیا، اسپانیا، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا و پرتغال، پرداخت. این مؤسسه سرانجام طی گزارشی در سال ۲۰۱۹، اعلام کرد که آمازون در خلال سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۸، بزرگترین شرکت متخلف در زمینه فرار مالیاتی بوده است.
سیاست‌های ضد محیط زیستی
کارمندان دفتر آمازون در شهر سیاتل، در سپتامبر سال ۲۰۱۹، تظاهراتی را تحت عنوان «کارکنان آمازون برای عدالت اقلیمی» سازماندهی کردند و به اعتراض در مورد سیاست‌های زیست محیطی آمازون پرداختند. تجمع کنندگان در اعتراضات خود، خواستار آن شدند که آمازون تا سال ۲۰۳۰، تولید و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به صفر برساند. قطع ارتباط آمازون با شرکت‌های حوزه نفت و گاز و توقف کمک مالی به گروه‌های منکر تغییرات آب و هوایی از دیگر مطالبات این تجمع محسوب می‌شود.
در همین زمینه سال گذشته فعالان تغییرات آب و هوایی در فرانسه نسبت به گسترش فعالیت‌های آمازون در این کشور اعتراض کردند. آنان به نشانه اعتراض جعبه‌های ارسال بسته‌های آمازون را جلوی ساختمان وزارت اقتصاد این کشور تلنبار کردند. معترضان عنوان می کردند: آمازون علاوه بر نابودی فرصت‌های شغلی در فرانسه به آب و هوا نیز خسارت می‌زند. این شرکت تاکنون چند انبار در فرانسه ساخته و تصمیم دارد سازه‌های بیشتری را نیز بسازد.
معترضان معتقد بودند این خرده فروشی آنلاین آمریکایی عامل اصلی تغییر کاربری زمین‌های کشاورزی است، این فرایند به میزان قابل توجهی به تغییرات آب و هوایی و از بین رفتن تنوع محیط زیست دامن می‌زند.
نقض قوانین ضد انحصار و حریم خصوصی در اروپا
کمیسیون اروپا در ماه ژوئن سال ۲۰۱۵، تحقیقاتی را در مورد فعالیت آمازون در قاره سبز کلید زد. مأموران تحقیق در جریان بازرسی خود، متوجه بندهایی در متن قراردادهای توزیع کتاب الکترونیک میان آمازون و ناشران شدند که به طور بالقوه، قوانین ضد انحصار اتحادیه اروپا را با دشوار کردن رقابت سایر پلتفرم‌های عرضه کتاب‌های دیجیتال، نقض می‌کرد. این تحقیقات تا سال ۲۰۱۷ به طول انجامید و سرانجام در ماه می سال یاد شده آمازون ملزم به عدم استفاده از بندهای یاد شده در متن قرارداد شد.
حدود ۲ سال بعد در ماه جولای سال ۲۰۱۹ و نوامبر ۲۰۲۰ نیز، کمیسیون اروپا دو پرونده را در مورد استفاده آمازون از اطلاعات و داده‌های جمع آوری شده فروشندگان و کاربران در راستای رقابت ناعادلانه با رقبا و بهره برداری از آنها به نفع خود، باز کرد. این بخش از پرونده آمازون جنبه انحصارگرا و ضد رقابت دارد. این تحقیقات بخش دیگری نیز در بر داشت که بیشتر معطوف بر موضوعات حریم شخصی بود. در جولای سال ۲۰۲۱ کمیسیون ملی حفاظت از داده لوکزامبورگ، آمازون را به دلیل نقض مقررات حریم خصوصی اتحادیه اروپا و سو استفاده از داده‌های شخصی کاربران خود به پرداخت ۸۸۶.۶ میلیون دلار محکوم کرد.
آمازون درگیر پرونده قاچاق ماریجوانا
پلیس هند طی روزهای گذشته تحت قانون مواد مخدر، مدیران ارشد واحد محلی آمازون در این کشور را به قاچاق ماری جوانا متهم کرد.
هفته قبل پلیس در ایالت مادیا پرادش ۲ مرد را همراه ۲۰ کیلوگرم ماریجوانا دستگیر کرد و متوجه شد آنها از وب سایت آمازون هند برای سفارش و قاچاق این ماده مخدر در پوشش برگ‌های استویا (یک شیرین کننده طبیعی) به ایالت‌های دیگر هند استفاده می‌کنند.
پلیس ایالتی هند در بیانیه‌ای اعلام کرد تحت قانون مواد مخدر و روانگردان کشور مدیران اجرایی آمازون در هند به دلیل تفاوت میان پاسخ‌هایشان به سوالات پلیس و حقایق کشف شده هنگام جستجو، به عنوان متهم معرفی شده‌اند.
این در حالی است که مدیران اجرایی آمازون قبلاً در خصوص این پرونده با پلیس گفتگو کرده بودند. پلیس تخمین می‌زند هزار کیلوگرم ماریجوانا به ارزش تقریبی ۱۴۸ هزار دلار در آمازون فروخته شده است.
خرده فروشی آنلاین آمریکایی در بیانیه‌ای اعلام کرد اجازه ثبت و فروش کالاهای غیرقانونی در پلتفرمش را نمی‌دهد و اقدامات سختگیرانه ای علیه فروشندگان کالاهای ممنوع انجام می‌دهد. آمازون در خصوص پرونده قاچاق ماریجوانا در بیانیه‌ای نوشت: این مشکل به ما گزارش شده و هم اکنون مشغول بررسی آن هستیم.
دستکاری نظرات و فروش کالاهای ممنوعه در هند
رسانه‌های هند، در ماه سپتامبر سال میلادی جاری، طی گزارش‌هایی اعلام کردند که آمازون تحقیقاتی را در مورد ادعای یک افشاگر مبنی بر پرداخت رشوه توسط یک یا چند نماینده این شرکت به مقامات هندی، آغاز کرده است. طبق اطلاعات منتشر شده در آن مقطع زمانی، در اوایل سال ۲۰۲۱، یک افشاگر در داخل آمازون اقدام به افشای مسائل مربوط به رشوه و فساد اداری را در هند اعلام کرد.
یکی از سخنگویان آمازون در تاریخ ۲۰ سپتامبر، طی بیانیه‌ای به وبگاه TechCrunch گفت که این شرکت به هیچ وجه تحمل فساد را ندارد، اما در مورد این تحقیقات اظهار نظری نکرد. وی در دادامه افزود: «ما اتهامات مربوط به اقدامات نادرست را جدی می‌گیریم، آنها را به طور کامل بررسی می‌کنیم و اقدامات لازم را انجام می‌دهیم. اما در حال حاضر درباره اتهامات خاص یا وضعیت هیچ تحقیقی اظهار نظر نمی‌کنیم.»
لابی با دولت آمریکا در راستای قانونی سازی فروش مواد مخدر
وبگاه CNBC، حدود ۲ ماه پیش، در تاریخ ۲۱ سپتامبر، طی گزارشی مدعی شد که مدیران شرکت آمازون در حال رایزنی و لابی با دولت فدرال آمریکا، در راستای قانونی سازی فروش و استفاده از ماریجوانا هستند. وبگاه رسمی آمازون یک روز پیش از این در تاریخ ۲۰ دسامبر، طی بیانیه‌ای اعلام کرد که کارگران و متقاضیان استخدام در این شرکت که در حین غربالگری اعتیاد به ماری جوانا از آمازون اخراج شده بودند یا موفق به استخدام نشده بودند، اکنون واجد شرایط استخدام هستند.
بر اساس این گزارش، شرکت آمازون، پیش از این در ماه ژوئن، اعلام کرده بود که از قانونی شدن سرمایه‌گذاری مجدد و حذف جرم انگاری خرید و فروش و مصرف ماریجوانا در سطح فدرال، حمایت می‌کند.
آمازون همه چیز را در مورد ما می‌داند
رویترز در روز ۱۹ نوامبر، در گفتگویی کوتاه با ابراهیم سمیرا، نماینده مسلمان ایالت ویرجینیا در مجلس نمایندگان ایالات متحده، به موضوع چالش‌های فعالیت آمازون برای حریم شخصی کاربران، پرداخت. سمیرا در این مصاحبه اعلام کرد که مسائل مربوط به حریم خصوصی کاربران در اینترنت را مطالعه کرده و درباره نحوه تنظیم مجموعه داده‌های شخصی شرکت‌های فناوری بحث کرده است. با این حال، او از دانستن جزئیات کامل اطلاعاتی که شرکت آمازون درباره او جمع‌آوری کرده است، شگفت‌زده شد.
بر اساس ادعای این نماینده آمریکایی، آمازون به بیش از ۱۰۰۰ مخاطب از تلفن وی دسترسی دارد. همه سوابق زندگی وی به عنوان یک مسلمان را می‌داند. این غول حوزه تجارت الکترونیک، حتی از این موضوع که وی در ۱۷ دسامبر سال گذشته دقیقاً به کدام بخش از قرآن گوش داده نیز واقف است. وی در ادامه مدعی شد علاوه بر این، این شرکت از هر جستجویی که او در تلفن همراه و دیگر پلتفرم‌های خود انجام داده بود، نیز مطلع است. سمیرا در ادامه سخنان خود، پرسشی جالب مطرح کرد: «آیا آنها محصولات می‌فروشند یا از مردم عادی جاسوسی می‌کنند؟»
موضوع دسترسی بی قید و شرط آمازون به اطلاعات خصوصی کاربران، موضوعی است که سال‌ها مورد انتقاد طیف گسترده‌ای از افراد بوده است.
آمازون و تداوم فعالیت در آینده
بدون شک مجموعه اقدامات غیرقانونی و رسوایی‌های شرکت آمازون در زمینه انحصارگرایی تجاری، حفظ حریم خصوصی کاربران و مشکلات زیست محیطی، فراموش نخواهد شد. از سوی دیگر، عملکرد این شرکت در سال‌های اخیر، نشان می‌دهد که مدیران این شرکت تمایل چندانی به تغییر این روند ندارند.
با جدی شدن موضوع مبارزه با انحصارگرایی شرکت‌های فناوری در کنگره ایالات متحده، به نظر می‌رسد که آمازون و دیگر شرکت‌های بزرگ فناوری، روزهای سختی را در پیش خواهند داشت. بسیاری از دولت‌های جهان در سال‌های اخیر به لزوم مقابله با قدرت رو به رشد شرکت‌های فناوری پی برده اند. از همین روی، جوامعی چون ایالات متحده آمریکا و اعضای اتحادیه اروپا، در صدد مبارزه با انحصار شرکت‌های فناوری برآمده اند. آمازون نیز به عنوان بزرگترین فروشگاه اینترنتی جهان، از این قاعده مستثنی نیست.