بازسازی ساختار دفاع زیستی کشور در برنامه هفتم توسعه

به گزارش پایداری ملی به نقل از ویژه نامه عماد، حسینعلی شهریاری نماینده مردم زاهدان از استان سیستان و بلوچستان در دوره هفتم، هشتم، نهم و دهم  و یازدهم مجلس شورای اسلامی است که ریاست کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی را برعهده دارد.

برای تبیین سیاست‌های پدافند غیرعامل در حوزه بهداشت و درمان و لزوم توجه به اهمیت پدافند زیستی به سراغ این نماینده مجلس شورای اسلامی رفتیم که مشروح این گفت‌و‌گو را در ادامه می‌خوانید؛

ما کشوری هستیم که همواره در برابر تهدیدات زیستی قرار داریم و باید برای مقابله با این تهدیدات استراتژی‌های متناسب وضع کنیم. یکی از دلایلی که خیلی موفق نبودیم؛ بی توجهی و غفلت مسئولان به موضوع پدافند غیرعامل در حوزه زیستی است. ویروسی مانند کرونا دنیا را به راحتی دچار مخاطره می‌کند و کشورهایی که در مرحله پیشگیری و افزایش تاب‌آوری زیستی برنامه هدفمند دارند؛ راحت‌تر از این بحران عبور می‌کنند. کشور ما هم همواره در طول تاریخ بعد از انقلاب اسلامی در معرض بیوتروریسم بوده که باید متناسب با این حملات، استراتژی‌های پدافندی خودمان را فعال کنیم.

در موضوع حملات ویروسی، اگر در مرحله پیشگیری نتوانیم بحران را کنترل کنیم، در مرحله درمان باید توان مقابله با این نوع حملات را داشته باشیم. ما در زمان جنگ هم بمباران‌های شیمیایی را تجربه کردیم که رزمندگان زیادی را درگیر کرد و مشکلاتی برای سلامت جامعه به وجود آورد پس باید برای مقابله با این نوع حملات زیستی برنامه عملیاتی داشته باشیم و برای کنترل بحران‌های زیستی سرمایه‌گذاری کنیم. زیرساخت‌های درمانی کشور باید زیرساخت‌های لازم را برای مقابله با هرگونه تهدید پیش‌بینی نشده‌ای داشته باشند. آمادگی در برابر تهدیدات زیستی و مقابله با حملات ویروسی یکی از نیازهای اساسی کشور است که در قانون برنامه هفتم توسعه باید به‌صورت جدی‌تر به این موضوع پرداخته شود. بسیاری از مسئولان هنوز به بیوتروریسم و حملات ویروسی باور ندارند که این یک معضل جدی است و باید ضرورت توجه به حملات زیستی به یک باور در میان مسئولان کشور تبدیل شود.

متأسفانه اتفاق ناگواری که در اوج اپیدمی کرونا افتاد این بود که ریاست ستاد مقابله با کرونا در دولت قبل، به دست کسی بود که در موضوعات حساس زیستی غفلت‌هایی داشت و به موضوع همه‌گیری کرونا باور قلبی نداشت و یا نسبت به این بحران بی‌توجهی می‌کرد. از جمله غفلت‌های ستاد ملی مقابله با کرونا، عدم حضور سازمان‌ها و ارگان‌هایی بود که حضورشان در ستاد کرونا ضرورت داشت مثلا عدم حضور نماینده‌ای از سازمان پدافند غیرعامل کشور به عنوان یک نهاد حاکمیتی در جلسات ستاد کرونا کاملا مشهود بود حتی رئیس جمهور قبل بدون توجه به نظرات کارشناسان، تصمیمات شخصی برای مقابله با این ویروس ناشناخته اتخاذ می‌کرد که نتیجه آن موج‌های گسترده کرونا در کشور بود. 

کرونا یک پاندمی پیش‌بینی نشده است که اگر حضور مسئولان سازمان پدافند غیرعامل کشور در جلسات ستاد کرونا برنامه‎‌ریزی شده بود، به کنترل این پاندمی کمک زیادی می‌کرد چون بنابر سیاست‌های پدافندی برای مقابله با هر نوع ویروسی باید به استراتژی‌های پیشگیرانه توجه بیشتری شود و مسئولان وقت نسبت به این موضوع کوتاهی کردند. هزینه درمان بسیار سرسام‌آور است و در جنگ زیستی نمی‌تواند به کنترل پاندمی کمک کند. دولت سیزدهم باید نسبت به این موضوع حساس، توجه بیشتری کند و حضور مسئولان سازمان پدافند غیرعامل کشور در جلسات ستاد ملی مقابله با کرونا را تصویب کند تا گرفتار موج‌های بعدی و جهش یافته ویروس نشویم.

مسئولان بهداشت و درمان کشور نسبت به پدافند زیستی در حرف اعتقاد دارند اما در عمل اتفاق خاصی نیفتاده است. در استانداری‌های کشور یک مسئول و نماینده از سازمان پدافند غیرعامل کشور حضور دارد که برای اجرای پروژه‌های بزرگ نظر تخصصی آن‌ها اعمال می‌شود. در زمینه بهداشت و درمان هم در برخی بیمارستان‌ها به استراتژی‌های پدافندی توجه می‌شود اما بیشتر جنبه نمادین دارد و افرادی که در این موضوع اظهار نظر می‌کنند خیلی نسبت به پدافند زیستی شناخت و آگاهی ندارند. به اعتقاد بنده در موضوع پدافند زیستی ما به آموزش‌های گسترده‌تری نیاز داریم تا به اهداف مدنظرمان برسیم باید یک رشته دانشگاهی در زمینه پدافند زیستی فعال شود که فارغ‌التحصیلان آن بصورت تخصصی روی مقابله با تهدیدات زیستی کار کنند.

متأسفانه نیروهای متخاصم آمریکایی در جنگ عراق و سوریه سلاح‌های هسته‌ای ضعیف شده‌ای را استفاده کردند که نتایج این اقدامات در نسل‌های بعدی بروز می‌کند. این حملات زیستی علیه مردم بسیاری از کشورها هم اجرا شد. این حجم از حملات نشان می‌دهد که ما در موضوع پدافند زیستی باید با برنامه‌تر و جدی‌تر عمل کنیم.

زیرساخت‌های کشورمان در برابر حملات زیستی مقاومت مطلوب ندارد و امیدواریم شاهد این نوع تهاجمات نباشیم چون کرونا نشان داد که ما در برابر همه‌گیری‌های ویروسی آسیب‌پذیر هستیم. علی‌رغم اینکه نیروهای نظامی کشور در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش با تکیه بر تجربیات خود در 8 سال دفاع مقدس، خدمات زیادی برای کنترل این اپیدمی انجام دادند اما این موضوع کافی نیست چون حملات شیمیایی در جنگ، با مدیریت اپیدمی که همه شهرها و مناطق مسکونی را درگیر می‌کند متفاوت است.

تا زمانی که طرح سردار سلیمانی در کشور اجرایی نشده بود؛ خیلی از ظرفیت نیروهای مسلح برای کنترل این پاندمی استفاده نشد. وزارت بهداشت و درمان نمی‌تواند به تنهایی در مقابله با کرونا موفق باشد و شاهد بودیم با گسترده‌تر شدن این ویروس‌ نیروهای نظامی پای کار آمدند. حدود 30 درصد مشکلات حوزه سلامت به وزارت بهداشت و درمان مرتبط است و باید سازمان‌های واسطه برای ارتقای سلامت جامعه پای کار بیایند که خوشبختانه نیروهای مسلح، با دستور مقام معظم رهبری به صورت جدی فعال شدند و در پیک پنجم کرونا؛ سپاه، ارتش و نیروی انتظامی برای کنترل این اپیدمی کمک کردند و کادر درمانی ارگان‌های نظامی، برای کنترل این اپیدمی تلاش زیادی انجام دادند که این موضوع جای تقدیر دارد و مردم نباید فکر کنند که سپاه و ارتش فقط زمان جنگ کارایی دارند چون شاهد بودند که در زمان اوج‌گیری کرونا، جان برکفان نیروهای مسلح، همه تلاش خود را برای کمک به هموطنان بسیج کردند و آثار مثبت آن در جامعه احساس شد.

درخصوص عملکرد سازمان پدافند غیرعامل در موضوع کرونا، برداشت من این است که متاسفانه ظرفیت‌های این سازمان به کار گرفته نشد و نیروهای مسلح هم با آگاهی نسبت به سیاست‌های پدافندی به صورت خودجوش اقداماتی انجام دادند اما نظرات سازمان پدافند غیرعامل کشور در جلسات ستاد ملی مقابله با کرونا استفاده نشد.

باید سازمان پدافند غیرعامل کشور در ستاد ملی مقابله با کرونا حضور جدی داشته باشد و نقطه نظرات مسئولان این سازمان شنیده و عملیاتی شود. حضور خودجوش نیروهای نظامی برای مقابله با کرونا لازم اما کافی نیست. متأسفانه مسئله پدافند غیرعامل برای بسیاری از مسئولان هنوز شناخته نشده است و باید کارهای رسانه‌ای بیشتری برای تبیین و ضرورت اجرای سیاست‌های پدافندی در میان مسئولان و مردم انجام شود که صداوسیما و رسانه‌ها باید اهمیت و جایگاه پدافند غیرعامل را در میان مردم تبیین کنند چون مطالبه گری مردم حرف اول را می‌زند و اگر مردم مطالبه‌گری کنند مسئولان هم مجبورند به سیاست‌های پدافند غیرعامل در پروژه‌ها و تصمیمات حساس توجه کنند.