بر اساس قانون فضاهای شهری باید برای استفاده معلولین و سالمندان مناسب سازی شود و علیرغم انجام اقدامات متعدد، هنوز تا مناسب شدن فضای شهری و رعایت عدالت اجتماعی فاصله زیادی داریم.
به گزارش پایداری ملی به نقل از مهر، نگاهش خیره به چراغ چشمک زن چهارراه مانده است. چراغ سبز می‌شود و قرمز دوباره سبز می‌شود اما همچنان نگاه منتظرش را برنمی‌دارد. تا اینکه لابلای تغییر رنگ چراغ‌ها و رفت و آمد ماشین‌ها، با کمک یکی از عابرین از خیابان عبور می‌کند. اما دقایقی بعد مستاصل‌تر از قبل، برای ورود به مترو و پشت سر گذاشتن غولی به نام پله برقی باز هم در حال انتظار کشیدن است. این بخش کوچکی از زندگی روزمره افراد توان‌یاب در جامعه است. زندگی کسانی که به دلیل شرایط خاص خود ازجمله معلولیت، نابینایی، سالمندی و غیره همواره برای سپری کردن زندگی عادی خود در جامعه، با دشواری‌های خاصی روبرو هستند.
دشواری‌هایی که در عین سادگی می‌تواند ساعت‌ها زمان افراد توان‌یاب را بگیرد و آنها را به دردسر اندازد. از عبور و مرور در خیابان‌ها گرفته تا استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، استفاده از پارک‌ها، مراکز تفریحی و گردشگری، ورود به ساختمان‌ها و هزاران عملکرد و اتفاق دیگر در سطح شهر می‌تواند برای توان یابان دردسر ساز باشد.
علت آن هم عدم مناسب بودن بسیاری از معابر و نقاط برای استفاده این افراد است. در واقع موضوع مناسب سازی شهرها برای استفاده معلولین، سالمندان و غیره طی سال‌های گذشته بارها مطرح و اقداماتی نیز در این زمینه انجام شده است با این وجود هنوز حتی شهر تهران پایتخت کشورمان نیز به شهری ایمن و مناسب برای توان یابان تبدیل نشده است.
علیرغم اجرای طرح‌های متعدد در قالب پروژه‌های مناسب سازی شهری ازجمله نصب آسانسور برای شماری از ایستگاه‌های مترو، نصب بالاروهای استاندارد در برخی مراکز و ساختمان‌های خدماتی، نصب پل‌های قابل استفاده برای معلولین در شماری از وسایل حمل و نقل عمومی و دیگر طرح‌های ریز و درشت اما هنوز هم نمی‌توان شهرها را برای استفاده توان یابان مناسب دانست.
در واقع هنوز بسیاری از نقاط شهرها نیاز به مناسب سازی داشته و برای توان یابان استاندارد و قابل استفاده نیست این در حالی است که حداقل شهر تهران که مدت‌هاست شعار «تهران شهری برای همه» را به دوش می‌کشد، باید برای استفاده همه گروه‌ها ازجمله سالمندان، کودکان، جانبازان و به طور کلی توان یابان مناسب سازی شود تا این افراد حداقل برای استفاده عادی و انجام امور روزانه خود دچار مشکل نشوند.
قانون برای حمایت از معلولین چه می‌گوید!
طبق قانون برنامه پنج ساله توسعه، باید هر سال ۱۰ درصد از فضاهای شهری برای معلولان مناسب سازی شود. ماده ۲ قانون جامع حمایت از معلولان مصوب سال ۸۳ نیز نسبت به مناسب سازی فضاهای عمومی و ادارات تاکید کرده و تشکیل ستاد مناسب سازی فضاهای شهری را به ریاست استانداران و دبیری سازمان بهزیستی هر شهر قرار داده است.
بر اساس طرح حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت مصوب سال ۹۶ شورای اسلامی شهر تهران نیز وظایف شهرداری‌ها در مناسب سازی معابر اعلام شده است.
بر این اساس، «شهرداری مکلف است در انجام پروژه‌های عمرانی و شهرسازی تمهیدات لازم را برای بهبود امکان حضور افراد دارای معلولیت در سطح شهر از جمله آماده‌سازی و مناسب‌سازی معابر عمومی، تفرجگاه‌ها، بوستان‌ها، فضاهای اجتماعی، فرهنگی و ورزشی، نصب نشانه‌ها و علائم فیزیکی لازم با اولویت میادین و معابر اصلی و نزدیک به تقاطع‌ها، تجهیز چراغ‌های راهنمایی معابر به علائم صوتی و نیز برجسته نمودن سطح پیاده‌روهای نزدیک به تقاطع‌ها برای استفاده نابینایان و انجام تمهیدات لازم در توقفگاه‌های عمومی با هدف در نظر گرفتن محل‌های ویژه برای توقف وسایل نقلیه افراد دارای معلولیت پیش‌بینی نماید.»
در همین راستا شهرداری موظف است برای اجرای عدالت اجتماعی و حقوق شهروندی گروه‌های توان‌یاب در تمامی پروژه‌های خود اصول مناسب سازی را در نظر بگیرد.
هنوز تا نقطه مطلوب مناسب سازی شهری فاصله داریم
در همین خصوص جعفر تشکری هاشمی در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره مناسب سازی شهر برای گروه‌های توان خواه گفت: مناسب سازی فضای شهری برای گروه‌های توان یاب ازجمله سالمندان، معلولین، نابینایان، کودکان و غیره مهمترین محور برنامه‌های ما است.
وی افزود: چرا که یک فرد توان‌یاب باید بتواند مثل یک شهروند عادی در شهر تردد کند و از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده کند.
رئیس کمیسیون حمل و نقل و ترافیک شورای شهر افزود: برای این منظور اقداماتی از جمله مناسب سازی پیاده روها، نصب آسانسور در ایستگاه‌های مترو و غیره انجام شده اما هنوز تا رسیدن به یک شهر ایمن برای توان یابان فاصله زیادی داریم. آنچه که به عنوان ضروری‌ترین کار در این حوزه است، باید در دو محور اصلی یعنی مناسب سازی معابر شهری و مناسب سازی وسایل حمل و نقل عمومی کار ویژه‌ای انجام دهیم.
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر عنوان کرد: در گذشته نیز در لایحه‌ای با موضوع بلیط الکترونیک برای توانیابان، جانبازان و سالمندان مجموعه‌ای از خدمات تخفیف دار در نظر گرفته شده بود. به علاوه تسهیلات دیگری از جمله استفاده از خدمات تفریحی و فرهنگی نیز در نظر گرفته شده بود که هنوز هم ادامه دارد.
تشکری در پاسخ به این سوال که چند درصد از وسایل حمل و نقل عمومی برای استفاده گروه‌های توان‌یاب مناسب است، گفت: به صورت درصدی نمی‌توان گفت اما تمامی اتوبوس‌های تندرو دارای امکان نصب پل برای سوار و پیاده شدن ویلچر هستند و به طور کلی اتوبوس‌های تندرو برای استفاده سالمندان و کودکان مناسب سازی شده‌اند.
وی با اشاره بر مناسب سازی مترو نیز افزود: نصب آسانسور و نصب خطوط ویژه نابینایان در عمده ایستگاه‌ها اجرا شده است اما هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله داریم.
رئیس کمیسیون حمل و نقل شورای شهر ابراز داشت: به ویژه نمی‌توان گفت که ۶۰ یا ۷۰ درصد ایستگاه‌ها مناسب سازی شده و کافی است چرا که شاید فرد توان‌یاب بخواهد از همان ایستگاه‌های مناسب سازی نشده استفاده کند و نمی‌توان گفت که تنها از همان چند ایستگاه مناسب سازی شده استفاده کنند.
برنامه‌های شورای ششم برای مناسب سازی معابر
تشکری با تاکید بر اینکه این موضوع همچنان در اولویت کاری ما خواهد بود، بیان کرد: در گذشته نیز جلساتی را با این گروه‌ها داشتیم الان نیز در کمیسیون عمران و حمل و نقل یک کارگروه ویژه توان یابان را گذاشتیم تا با مشارکت خودشان اولویت‌ها مشخص شود و مسیرها و وسایل پر کاربرد آنها در دست اقدام قرار گیرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا قرار است شیوه جدید تری برای مناسب سازی معابر در نظر گرفته شود یا خیر گفت: یکی از موضوعاتی که از طریق کمیسیون عمران پیگیری خواهیم کرد، لزوم کارگذاری رمپ ورود افراد دارای معلولیت در تمامی اتوبوس‌ها است که در خریدها و سفارشات آتی الزامی خواهیم کرد به زودی نیز مصوبه‌ای در موضوع توان یابان ابلاغ خواهیم کرد.
وی تصریح کرد: به علاوه طرح دیگر نیز مجهز کردن تمامی ایستگاه‌های مترو به آسانسور است که آن را به صورت الزامی خواهیم کرد.
تشکری یادآور شد: در گذشته نیز مناسب سازی وجود داشت و باید استمرار داشته باشد. اما ممکن است تا زمانی که پیاده روها، معابر و پل‌ها مناسب سازی شوند و شهر به طورکامل برای گروه‌های توان یاب ایمن شود، چندین سال طول بکشد.
پارک‌ها در انتظار مناسب سازی و حضور معلولین
به علاوه مهدی بابایی عضو کمیسیون خدمات شهری نیز، درباره میزان مناسب سازی شهر تهران برای گروه‌های توانی یاب گفت: در حال حاضر زیرساخت هایی را در تعدادی از پارک‌ها برای استفاده معلولین و سالمندان آماده کرده ایم و در حال استفاده هستند. البته این اعداد و ارقام با نقطه مطلوب فاصله زیادی دارد و از بارمان پارک‌ها می‌خواهیم زیر ساخت این پارک‌ها را تسریع کنند چرا که تعداد پارک‌های مناسب سازی شده مورد قبول نیست و باید اقدام ویژه‌تری انجام شود.
وی افزود: البته مناسب سازی پارک‌ها بیشتر با هدف استفاده معلولین و گروه‌های توان خواه بود چراکه پارک‌های فعلی قابلیت استفاده برای سالمندان را دارد.
بابایی در پاسخ به این سوال که آیا در این دوره طرحی برای مناسب سازی شهر برای گروه‌های توان خواه وجود دارد یا خیر گفت: در قالب اصلاحیه برنامه ۵ ساله سوم و چهارم، تسریع می‌کنیم که در تمامی پارک‌های در حال ساخت، اصول و قواعد لازم برای مناسب سازی فصاهای سبز برای گروه‌های توان خواه انجام شود.
با توجه به گفته‌های اعضای شورای شهر که حکایت از اهمیت این دوره مدیریت شهری به گروه‌های توان یاب دارد، امید است که در آینده نزدیک شاهد ورود طرح‌های حمایتی از این گروه‌ها به شورا و همچنین اقدام اجرایی در راستای مناسب سازی شهر باشیم.
البته طی روزهای گذشته نیز ۱۱۰ دستگاه اتوبوس درون شهری نیز با حضور علیرضا زاکانی شهردار تهران رونمایی شد که تمامی این اتوبوس‌ها شامل رمپ های قابل استفاده برای تردد معلولین و افراد دارای ویلچر بود و اصول مناسب سازی نیز در این ناوگان عمومی رعایت شده بود.
با این حال لازم است تا مدیریت شهری دوره ششم در طول دوران خدمت خود بتواند تهران را حقیقتاً به شهری برای همه اقشار تبدیل کند تا گروه‌های مختلف به ویژه سالمندان و معلولین زندگی آسان‌تری را در سطح شهر سپری کنند و شاهد احقاق حقوق شهروندی همه اقشار نیز باشیم.