وضعیت تهدیدآمیز کشور درصورت عدم استفاده از فرصت پنجره جمعیتی

به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری مهر، حجت الاسلام مسلم منفرد، عضو شورای راهبردی مجمع ملی فعالان جمعیت با بیان اینکه بحث جمعیت و تأثیر آن در تمامی برنامه ریزی‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و… موضوعی انکار ناپذیراست، گفت: ترکیب جمعیتِ تشکیل دهنده هر جامعه، بر برنامه‌ریزی‌های مختلف آن جامعه به شدت اثرگذار است و هزینه‌ها و مزایای متفاوتی را برای هر جامعه بدنبال دارد. پنجره جمعیتی یکی از مهمترین مراحل در ساخت سنی یک جمعیت است که با توجه به تبعات آن به ویژه از منظر اقتصادی، اقتصاددانان از آن به عنوان موهبت جمعیتی نام می‌برند.

وی افزود: هر گاه در جامعه‌ای حداقل ۷۰ درصد از جمعیت در بازه سنی ۱۵ تا ۶۴ سال (سنین فعالیت و کار) باشند، اصطلاحاً آن جامعه در فرصت پنجره جمعیتی قرار دارد. به عبارت دیگر پنجره جمعیت فرصتی طلایی برای اصلاح ساختارهای جمعیتی و رشد و پیشرفت علمی و اقتصادی است که اگر مغتنم شمرده نشود نه تنها خود تهدید خواهد بود بلکه بعد از عبور از پنجره جمعیتی، امکان مدیریت و ترمیم ساختارهای جمعیتی و تحقق رشد و توسعه بسیار پایین و تقریباً ناممکن می‌شود.

عضو کارگروه جمعیت و خانواده حوزه‌های علمیه در مورد بازه زمانی پنجره جمعیتی برای ایران عنوان کرد: بسیار مهم است که بدانیم پنجره جمعیتی از لحاظ زمانی موقت است و معمولاً یک بار در تاریخ جمعیتی هر کشور اتفاق می‌افتد یا تکرار آن به گذشت زمان بسیار زیادی نیاز دارد. ایران تا حدود سال ۱۴۱۵ در فرصت پنجره جمعیتی قرار دارد و از حدود ۲۰ سال آینده با بسته شدن پنجره جمعیت روبرو می‌شود.

منفرد تصریح کرد: بر این اساس جمهوری اسلامی ایران، برای اصلاح الگوی فرزندآوری، ارتقای ساختار جمعیت پایدار و در ادامه دست یابی به پیشرفت و توسعه همه جانبه، کمتر از ۲۰ سال زمان دارد. البته با توجه به نرخ باروری خوبی که در دهه شصت داشته‌ایم و متولدین دهه شصت الان در سن کار و تولید هستند، ۱۰ سال آینده، طلایی‌ترین فرصت برای بهره‌گیری از منابع انسانی و اعتلای کشور از جهات مختلف خواهد بود، فرصتی که اگر درست استفاده نشوند برای آیندگان تبدیل به تهدید خواهد شد.

وی درباره تأثیرات اقتصادی پنجره جمعیتی اظهار داشت: تأثیرات اقتصادی پنجره جمعیتی ریشه در این واقعیت دارد که در طول دوره‌ای که پنجره فرصت گشوده می‌شود، هزینه‌های عمومی که در برنامه‌های اجتماعی نظیر آموزش و بهداشت صورت گرفته بود به سمت سرمایه‌گذاری در بخش‌های تولیدی و زیرساخت‌ها هدایت می‌شود. در سطح اقتصاد خرد نیز خانواده‌ها می‌توانند هزینه‌های جاری را به سمت پس‌انداز و ارتقای استانداردهای زندگی جهت بدهند.

عضو شورای راهبردی مجمع ملی فعالان جمعیت ادامه داد: مکانیزم‌های ترکیبی و رفتاری پنجره جمعیتی نظیر افزایش عرضه نیروی کار، بهبود و توسعه سرمایه انسانی و افزایش کیفیت جمعیت، کاهش نسبت وابستگی (بار تکفل)، تعامل تغییرات ساختار سنی جمعیت با چرخه زندگی تولید و مصرف، افزایش مشارکت زنان، افزایش قدرت پس‌انداز و سرمایه گذاری، فرصت طلایی و پتانسیل‌های زیادی برای اثرگذاری مثبت بر رشد و توسعه اقتصادی فراهم می‌کند.

منفرد تاکید کرد: البته این وضعیت به طور اتوماتیک و خودکار عمل نمی‌کند بلکه بهره برداری از آن نیازمند بسترهای مناسب اقتصادی، اجتماعی، سیاستی و نهادی است.

وی عدم استفاده از فرصت پنجره جمعیتی را ناشی از ضعف در سیاستگذاری ها و برنامه ریزی ها در سالهای گذشته خواند و ابراز داشت: متأسفانه طبق آمارهای رسمی، از نیمه دوم دهه هشتاد تا کنون، به دلیل ضعف در سیاستگذاری ها و برنامه‌ریزی ها میزان بیکاری جوانان و فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به شدت افزایش پیدا کرد و این وضعیت منجر به پتانسیل تحقق نیافته فرصت جمعیتی کشور در دهه اول آن شده است.

عضو شورای راهبردی مجمع ملی فعالان جمعیت بیان کرد: در صورت تداوم چنین وضعیتی در سال‌های آینده به ویژه میزان بالای بیکاری جوانان فارغ التحصیل دانشگاهی نه تنها فرصت پنجره جمعیتی به رشد و سود اقتصادی تبدیل نمی‌شود، بلکه این فرصت استثنایی، به مصیبت و معضل جمعیتی تبدیل و مسائل و چالش‌های متعدد اقتصادی، اجتماعی و سیاسی را رقم خواهد زد.

این کارشناس و مدرس حوزه جمعیت عنوان کرد: بالفعل شدن این سرمایه بالقوه جمعیتی، به عنوان پایه و بنیان اقتصاد مقاومتی، مستلزم آن است که اولاً شناخت درستی از ویژگی‌ها و مزایای پنجره جمعیتی کشور وجود داشته باشد و ثانیاً امکانات و بسترهای لازم در سایه مدیریت و حکمرانی خوب برای استفاده از چنین موهبتی فراهم شود. در چنین شرایطی است که جمعیت در سنین فعالیت می‌توانند به تولید و بهره‌وری بپردازند و رشد و رونق اقتصادی پایدار را در کشور تضمین کنند.

وی خاطرنشان کرد: از این رو لازم است تا دولت منتخب، در هشت سال آینده که فرصتی بی نظیر برای اعتلای کشور از جهات مختلف محسوب می‌شود، با سیاستگذاری و برنامه‌ریزی های صحیح و استفاده از ظرفیت‌های نخبگانی، از این فرصت بی نظیر جمعیتی در جهت رشد و اعتلای کشور در جهات مختلف، حد اکثر استفاده را ببرد.