راهکارهای حل مسئله "جمعیت" باید بومی‌گرا باشد

به گزارش پایداری ملی به نقل از خبرگزاری تسنیم؛ مریم اردبیلی در نشست «حکمرانی ایران 1408» در اتحادیه دفتر تحکیم وحدت در خصوص هفته جمعیت اظهار کرد: روز و هفته جمعیت را باید زمانی به هم تبریک بگوییم که این نرخ باروری که متاسفانه در کشور ما رو به کاهش است، جهتش معکوس شود و رو به افزایش برود؛ این برای ما فقط یک عدد است اما برای کشور و برای خانواده من و آینده خانواده من و آینده فرزند من مثبت شدن این منفی نشان دهند یک آینده مثبت و زیباست.

وی افزود: فارغ از هر نوع نگاه سیاسی و جناحی و عقیدتی، برای هر ایرانی که بدنبال تصویری مثبت از آینده ایران است، باید برایش مهم باشد که وضعیتی را شاهد باشیم که این نرخ رو به افزایش باشد؛ با این عدد منفی خیلی از امکان‌های پیش روی ما و خانواده و کشور ما گرفته می‌شود.

اردبیلی با اشاره به این که بحران جمعیت مختص کشور ما نیست، بیان کرد: جهان دارد تغییر می‌کند؛ شرایط و تغییرات طوری است که تعارضات و مساله‌های جدید به وجود می‌آید و سرعت بوجود آمدن این‌ها بالاست؛ شرایط دارد به سمتی پیش می‌رود که حکمرانی مدرن در جهان دیگر جوابگو نیست. حکمرانی مدرن از اساس با سیستم حکومتی ما تعارض داشت، در نتیجه همه دنیا دارد به سمتی می‌رود که هویت این ساختار مدرن را زیر سوال می‌برد.

این پزشک و آینده پژوه تصریح کرد: حال ما باید این ساختار تحولگرای خودمان را حاکم کنیم؛ باید یک حکمرانی اسلامی‌تر و انسانی‌تر و مشارکتی‌تر و بااراده‌تر به وجود بیاوریم. اگر بخواهیم مساله جمعیت‌مان را که الان یکی از کلان‌ترین مسائل و مساله درجه یک کشور ماست، رفع بشود و اتفاقی در این رابطه بیفتد، ما ناچاریم با رویکرد حکمرانی تحول یافته‌ گام دومی قرن پانزدهمی به موضوع نگاه کنیم.

اردبیلی به لزوم بومی کردن راهکارهای جمعیتی اشاره کرد و گفت: مدل برخورد ما با مساله جمعیت باید بومی‌گرا باشد؛ بعضی می‌گویند یعنی از تجارب جهان استفاده نکنیم؟ چرا استفاده می‌کنیم، من شخصاً چند سالی وقت صرف کردم که هرچه سیاست جمعیتی در جهان بوده را مطالعه کنم، شکی نیست از تجربیات جهان بهره می‌‌بریم.

وی در خصوص لزوم این بومی سازی خاطرنشان کرد: همان کشورهایی که بیشترین توفیق را در تعدیل و برگرداندن نرخ باروری‌شان داشتند، از سیاست‌هایی استفاده می‌کنند که با سیاست‌های بومی ما تناقض دارند مثلا از سیاست مهاجرت پذیری به آن شکلی که رسانه غربی و هالیوود دارند، در باغ سبز امریکا و کانادا و اروپا را نشان می‌دهند و از آن طرف، شما قاعدتاً یک سیلی از افرادی که می‌خواهند بروند، می‌خوری.

وی افزود: آنها به راحتی موضوعات را فیلتر می‌کنند و نیروی جوان و کاری و نابغه را برای خودشان انتخاب می‌کنند؛ قاعدتاً این جزو سیاست‌های اولویت دار ما نیست، گرچه ما هم فرصت‌هایی برای مهاجرت پذیری داریم اما به نوعی دیگر.

اردبیلی پیرامون سیاست غربی‌ها برای افزایش فرزند از راه غیرمشروع گفت: فرزند خارج از چارچوب خانواده یکی از سیاست‌های اصلی است که اجرا می‌شود؛ در کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی، چهل تا پنجاه درصد از نرخ موالید سالانه، خارج از چارچوب خانواده است، آنچه که ما اینجا به آن فرزند نامشروع می‌گوییم.

این پزشک و آینده پژوه  پیرامون سیاست‌های افزایش نرخ باروری از راه غیرمشروع تصریح کرد: ما اساساً نمی‌خواهیم این روش را در تعدیل جمعیت‌مان داشته باشیم؛ اگر بخواهیم انتخاب کنیم بین اینکه جمعیتمان با این روش تعدیل بشود یا اصلاً تعدیل نشود، برایمان ارجح این است که اصلا نشود! پس تا ما روشمان را بومی نکنیم نمی‌توانیم از آن استفاده کنیم.

وی به اهمیت بومی گرایی در حکمرانی اشاره کرد و گفت: حکمرانی‌های آینده به شدت بومی گراست، نه فقط در کشور ما بلکه الان در داستان کرونا ثابت شد حکمرانی در هر کشور مبتنی بر امکانات و مقتضیات آن کشور است و اتفاقاً همه جای دنیا گفته می‌شود، نسخه سازمان بهداشت جهانی در همه جای دنیا یکسان استفاده نشد یا حداقل در کشورهایی که موفق عمل کردند استفاده نشد؛ خودشان روش خاص بومی خودشان را در مهار کرونا خلق کردند.

اردبیلی با بیان این که حکمرانی ما از جنس انقلاب است متذکر شد: حکمرانی ما فقط نمی‌خواهد از مدرنیته عبور کند و مثلا وجوه پست مدرن داشته باشد؛ حکمرانی ما از جنس انقلاب است، ما از این فرصتی که حکمرانی مدرن در حال تزلزل است می‌خواهیم استفاده کنیم برای اینکه خودمان را  برای بنا کردن حکمرانی نو انقلابی و اسلامی جهش دهیم.

وی افزود: فضا پیچیده شده و مسائل دیگر تک نسخه و تک فرموله نیستند؛ شما نمی‌توانید بگویید که مثلاً یک جا تحصیلات زنان باعث کاهش نرخ باروری شده پس ما زنان را بیسواد نگه داریم تا این مساله حل شود؛ جوامع و انسان‌ها پیچیده‌اند و ما در همین فضای پیچیده باید مساله را تشخیص بدهیم و به درستی حل کنیم.

اردبیلی به اهمیت مشارکت در حکمرانی اشاره کرد و گفت: حکمرانی به شدت باید مشارکتی باشد؛ اگر قدیم اینطور بود که دولت باید چیزی را ابلاغ می‌کرد و بعد بالا تا پایین کشور اطاعت می‌کرد و کار انجام می‌شد، الان مسائل اینطور حل نمی‌شود.

وی به نحوه اثرگذاری مشارکت در حکمرانی اشاره و اظهار کرد: سیستم مشارکتی با درگیر کردن آحاد جامعه و تک تک مردم و تبدیل کردن مساله به مساله مردم، آحاد جامعه را برای حل مساله بسیج کرد؛ کما اینکه ما تجارب مثبتی در این زمینه هم در جنگ داشتیم هم در همین مساله کرونا و بسیج نیروهای مردمی داشتیم.

اردبیلی در خصوص اهمیت آینده‌نگر بودن حکمرانی گفت: حکمرانی باید آینده نگر و آینده گرا باشد؛ حکمرانی ای که هرچه در دنیا اتفاق می‌فتد، برایش فاجعه و مصیبت است، مشخص است برای اینها آماده نبوده. 

وی افزود: همچنین حکمرانی باید مثبت نگر باشد، مثبت نگری ویژگی حکمرانی آینده نگری‌ست که امکان خلق فرصت را از دل بدترین فجایع می‌تواند پیدا کند؛ مساله جمعیت ما فقط با یک جا نشستن و صحبت کردن حل نمی‌شود.

این آینده پژوه، با اشاره به تفاوت در راهکار به دلیل تفاوت فرهنگ و منطقه، بر نوآورانه بودن آن تاکید کرد و یادآور شد: مساله خانم روستایی مثلا در گیلان برای فرزندآوری با مساله خانم شهرنشین در شیراز متفاوت است، حتی فارغ از اینکه هرکدام از کدام طبقه اقتصادی، سنی یا فرهنگی هستند؛ بنابراین راهکاری که استفاده می‌شود باید به شدت نوآورانه باشد و در همان منطقه خلق و اجرا شود؛ ما فقط باید تسهیلگر باشیم و یافتن و حل مساله را به دست خود مردم بسپاریم.

وی در خصوص اهمیت خلق ایده از جانب مردم گفت: در یک کارگاهی در شیراز در جمع کنشگران جمعیت توانستیم 60 ایده را جمع‌آوری کنیم؛ ایده‌هایی که شاید بعضی شان در هیچ جای دنیا خلق نشده باشد؛ وقتی من خودم پای خلق ایده باشم تا پای جان دنبال انجام آن هم می‌روم.

اردبیلی در نقد حکمرانی از بالا به پایین تاکید کرد: این مطرح کردن موضوع با مردم باید متواضعانه باشد؛ این که ما تشخیص می‌دهیم و امر می‌کنیم، شما اطاعت کنید، این برای عموم جامعه نخبگان و مدیران نباید باشد؛ این برای سطح کلان سیاست‌های کشور است مثلا کسی افق کشور را در زمینه‌ای مشخص می‌کند، همه باید اطاعت کنند یا مثلا در سیستم سلسله مراتبی باید اطاعت کنند اما اینجا جواب نمی‌دهد؛ سیستم‌های ما باید خودبسنده باشند باید خودشان بتوانند ایده خلق کنند، فایده ندارد که منتظر دولت باشیم، مردم خودشان باید همت کنند و این اولویت را بشناسند و برای حل آن کمک کنند.

این پزشک و فعال جمعیتی پیرامون لزوم تحول در حکمرانی بیان کرد: همه باید باور داشته باشیم که ما با آن سیستم قدیمی حکمرانی دیگر نمی‌توانیم جلو برویم و نقش مردم را در این حکمرانی دوباره باور کنیم؛ چون به ما در انقلاب و در جنگ ثابت شده بود اما دوباره باید خودمان را بازخوانی و تعریف کنیم؛ وقتی مردم بفهمند مساله، مساله واقعی خودشان است و به آینده خودشان و فرزندشان مربوط می‌شود و این را واقعا حس کنند برای حل آن کمک می‌کنند.

وی افزود: ما در طرح مساله و بحث با مردم کوتاهی کرده‌ایم به اسم اینکه مردم ممکن است متوجه نشوند یا سطح بحث به اندازه فهم مردم نیست یا محرمانه است؛ اجازه ندادیم مردم درگیر مساله شوند؛ این کار دولت‌های مدرن است که مساله را از مردم می‌گیرند و به دست دولت می سپارند و از عهده هم برنمی‌آیند. ما باید مکانیسم های اجتماعی‌مان را فعال کنیم و روی تک تک مردم و خانواده‌ها حساب کنیم و قدر ظرفیت مردم را بدانیم؛ در این صورت مردم خودشان پای کار می‌آیند. 

وی در خصوص تغییر انگاره ذهنی مردم گفت: تغییر انگاره ذهنی مردم دقیقاً در همین سطح اتفاق می‌افتد که مردم تاثیر مساله با زندگی شان را بفهمند و بعد خودشان بین یکدیگر مساله را حل می‌کنند. 

اردبیلی با اشاره به اهمیت کمک کردن به مادران در امر فرزندآوری، اظهار کرد: الان مادران ما تنها هستند؛ کسی نیست که کمک حالشان باشد؛ برعکس قدیم که اینها خود به خود وجود داشت، مردم خودشان را موظف به کمک به افراد خانواده می‌دانستند، این سیستم تغییر کرده اما دوباره باید خلق شود.