انهدام بیش از ۲ میلیون مین عمل‌نکرده

به گزارش پایداری ملی به نقل از دفاع‌پرس، «علی‌اکبر سلیمانی» معاون مهندسی دفاعی و پدافند غیرعامل وزارت دفاع صبح امروز (دوشنبه) در نشست خبری «روز جهانی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن» درباره میزان اراضی استان‌های مرزی غرب و جنوب غرب کشور که آلوده به مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ هستند، اظهار داشت: پس از پایان هشت سال دفاع مقدس، حدود چهار میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی پنج استان مرزی غربی و جنوب غربی کشور آلوده به انواع مین و مواد منفجره به جا مانده از جنگ شد.

وی درباره وضعیت مین‌زدایی در ایران پس از گذشت ۳۲ سال از پایان جنگ نیز عنوان کرد: حدود هزار و ۲۰۰ کیلومتر از مرز مشترک خشکی با عراق به بیش از ۲۰ میلیون انواع مین و مواد منفجره باقی‌مانده از جنگ آلوده شد که بلافاصله در همان سال ۱۳۶۷ فعالیت‌های مین‌زدایی و رفع آلودگی از مواد منفجره از شهر‌های مرزی آغاز شد.

معاون مهندسی دفاعی و پدافند غیر عامل وزارت دفاع افزود: از سال ۱۳۶۷ تا سال ۱۳۸۲، عملیات پاکسازی توسط ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و تحت مسئولیت وزارت کشور انجام شد تا اینکه پیرو مصوبه هیئت دولت، این امر خطیر به وزارت دفاع و پشتیبانی نیرو‌های مسلح سپرده شد.

سلیمانی ادامه داد: این وزارتخانه در انتهای سال ۱۳۸۴ با تأسیس مرکز مین‌زدایی به‌صورت تخصصی این امر را پیگیری کرد؛ مرکز مین‌زدایی نیز از بدو تأسیس تاکنون بیش از ۲ میلیون انواع مین و نزدیک به یک میلیون انواع مهمات عمل‌نکرده از جمله بمب‌ها، گلوله‌ها، خمپاره‌ها و نارنجک‌ها را کشف و منهدم کرده است.

وی اضافه کرد: اما اکنون پاکسازی اراضی آلوده در بسیاری از نقاط مرزی به دلیل سیلاب‌های فصلی، جابجایی لایه‌های خاک، عدم وجود جاده‌های دسترسی به برخی از اراضی آلوده، آبگرفتگی، جابجایی مین‌ها، گذشت زمان و پوسیده شدن مین‌ها به شرایط سخت و پیچیده‌ای رسیده که این دلایل باعث کندی روند پاکسازی در مناطق مرزی شده است تا جایی که در بسیاری از موارد نیرو‌های مین‌بردار در اعماقی در حدود یک تا شش متر نیز مین‌ها و انواع مهمات عمل‌نکرده را از زمین خارج می‌کنند.

معاون وزیر دفاع افزود: البته به غیر از فعالیت‌های متمرکز در مناطق مرزی، گروه‌های اورژانسی نیز در قرارگاه‌های پاکسازی این مرکز در پنج استان آلوده تشکیل شده‌اند تا در صورت مشاهده انواع مهمات عمل‌نکرده، توسط ساکنین و یا نیروی انتظامی، به‌سرعت وارد عمل شده و مهمات مکشوفه را از آنجا جمع‌آوری و در محل امنی منهدم می‌کنند. در طول سالیان گذشته حدود هفت هزار عملیات موردی اورژانسی در سطح شهرها، روستا‌ها و اراضی کشاورزی توسط قرارگاه‌های استانی مرکز انجام و در پی این عملیات‌ها حدود ۸۰ هزار تیر انواع مین و گلوله عمل نکرده و ۱۷۶ فروند بمب عمل‌نکرده کشف و منهدم شده است.

سلیمانی در ادامه به چرایی علامت‌گذاری نشده زمین‌های آلوده به مین برای عدم ورود انسان‌ها و ساکنین مناطق مرزی به این‌گونه زمین‌ها اشاره و عنوان کرد: علامت‌گذاری میادین مین توسط یگان مین‌گذار در برخی موارد اجرا شده است، لیکن در بسیاری موارد یا این علائم دستکاری یا حذف شده‌اند؛ به‌عنوان مثال در خصوص میادین مینی که به‌صورت تعجیلی در زمان جنگ کاشته شده‌اند، علائمی وجود ندارد.

معاون مهندسی دفاعی و پدافند غیر عامل وزارت دفاع گفت: ذکر این نکته ضروری است که میدان مین می‌بایست از دید و تیر برخوردار باشد؛ بدین معنی که نیازمند محافظت و نگهداری است. متأسفانه حجم وسیعی از این میادین در پنج استان درگیر ما فاقد علائم بوده و اجرای علامت‌گذاری موقت برای آن‌ها مفید نبوده و به واسطه عوامل انسانی یا جوی از بین می‌روند.

سلیمانی اظهار داشت: مرکز مین‌زدایی بنا به اولویت‌بندی این مناطق از منظر احتمال مواجهه با خطر، اقدام به علامت‌گذاری دائم کرده که با صرف هزینه زیادی همراه بوده است.

وی در خصوص اینکه پاکسازی اراضی آلوده به مین تا چه میزان می‌تواند کمک کند تا دولت به اهداف توسعه پایدار دست یابد، گفت: از جمله آثار مهم رفع این معضل در کشور به جز کاهش تلفات انسانی ناشی از برخورد با مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ، احیای صد‌ها هزار هکتار از اراضی کشاورزی و هزاران هکتار از اراضی نفتی و توسعه اقتصادی و اجتماعی بوده و نشان‌دهنده این موضوع است که مین‌زدایی تا چه میزان می‌تواند در دستیابی به برخی از اهداف توسعه پایدار از جمله مهاجرت معکوس، پاکسازی اراضی کشاورزی و برداشت میلیون‌ها تن انواع نباتات، پاکسازی اراضی صنعتی، توسعه گردشگری، توسعه زیرساخت‌ها و ایجاد شبکه‌های برق، گاز و آب، پاکسازی مناطق حفاظت شده زیست‌محیطی و حمایت از انواع گونه‌های جانوری، نقش بسزایی ایفا کند.

معاون مهندسی دفاعی و پدافند غیرعامل وزارت دفاع اضافه کرد: به هر ترتیب در وهله اول شاید هزینه‌های مربوط به مین‌زدایی بار مالی سنگینی بر دوش دولت تحمیل کند، اما زمانی که به آثار رفع این معضل نگاهی بیندازیم، مشاهده خواهیم کرد که به ازای هر هکتار پاکسازی، اگر حدود ۳۰ میلیون تومان هزینه می‌شود، درآمد‌های حاصله از آن بسیار بیشتر از این مبلغ خواهد بود.

سلیمانی افزود: در این رابطه کافی است نگاهی به بازارچه‌های مرزی بیندازیم تا ببینیم که تا چه میزان توانسته به توسعه اجتماعی و اقتصادی مناطق مرزی کمک کند. حال به این موضوع فکر کنید که بازارچه‌های مرزی سالیان قبل به دلیل آلودگی مین و مواد منفجره وجود نداشتند و تردد مسافران و انتقال کالا انجام نمی‌گرفت که نمونه بارز آن بازارچه مرزی مهران است که به دلیل آلودگی امکان تردد در آن وجود نداشت و حالا سالیانه میلیون‌ها نفر بدون هیچ خطری از این مرز برای سفر به عتبات عالیات استفاده می‌کنند.

وی درباره همکاری جوامع بین‌المللی برای پاکسازی ایران نیز عنوان کرد: ایران مظلوم‌ترین کشور در این حوزه است؛ زیرا سالیانی طولانی است که جوامع بین‌المللی به دلیل اینکه ایران در معرض تحریم‌های گوناگون از سوی استعمارگران غرب قرار دارد، از اعطای هرگونه کمکی به ما دریغ کرده‌اند و تنها سازمان بین‌المللی که در سال‌های اخیر به ما اندک کمک‌هایی داشته، دفتر نمایندگی کمیته بین‌المللی صلیب سرخ در ایران بوده است.

معاون وزیر دفاع درباره فعالیت‌های صورت گرفته در زمینه توسعه روابط بین‌الملل با سازمان‌های بین‌المللی و سایر کشور‌های متأثر از آلودگی مین و مواد منفجره به جامانده از جنگ هم بیان کرد: مرکز مین‌زدایی از بدو تأسیس تاکنون، با هدف انتقال تجربیات و اشتراک‌گذاری دانش و انعکاس اطلاعات مرتبط با حوزه مین‌زدایی به داخل ایران و نیز انعکاس فعالیت‌ها و اقدامات بشردوستانه ایران در جوامع بین‌المللی، ضمن حضور در کنفرانس‌ها و سمینار‌های مختلف، با کشور‌های متأثر از آلودگی و سازمان‌های بین‌المللی درگیر با معضل مین، ارتباطات خود را ایجاد کرده و درحال توسعه است.

سلیمانی ادامه داد: تشکیل کمیسیون همکاری‌های مشترک مین‌زدایی فی‌مابین ایران و عراق، امضای یادداشت تفاهم همکاری فی‌مابین مرکز مین‌زدایی جمهوری اسلامی ایران و کمیته بین‌المللی صلیب سرخ، حضور نمایندگان مرکز در نشست سالانه بین‌المللی روسای ملی مین‌زدایی و مشاوران سازمان ملل در ژنو، میزبانی از رئیس مرکز بین‌المللی مین‌زدایی بشردوستانه ژنو و بازدید ایشان از مناطق عملیاتی مین‌زدایی در ایران، برگزاری سالانه مراسم روز جهانی آگاهی از خطر مین و کمک به اقدام علیه آن در چهارم آوریل هرسال، برگزاری و حضور در نشست کشور‌های فارسی‌زبان در حوزه مین‌زدایی، تبادل هیئت با برخی از کشور‌های متأثر از آلودگی مانند کرواسی، عراق و افغانستان، بازدید سفیران و نمایندگان کشور‌های حامی مالی و متأثر از آلودگی از مناطق عملیاتی مین‌زدایی ایران در استان خوزستان و برگزاری اولین نشست بین‌المللی مین‌زدایی در تهران از جمله فعالیت‌های این مرکز در جهت توسعه روابط بین‌المللی است.

معاون مهندسی دفاعی و پدافند غیرعامل وزارت دفاع اضافه کرد: البته در سال جدید نیز این مرکز قصد دارد روابط خود را توسعه دهد و امیدوار است که بتواند زمینه صدور خدمات فنی و دانشی مین‌زدایی را فراهم کند.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه شما سال ۱۳۹۸ مرکز آموزش بین المللی مین زدایی جمهوری اسلامی ایران را افتتاح کردید، این مرکز چه امکاناتی دارد و با چه هدفی تأسیس شده و قرار است چه فعالیتی را انجام دهد، گفت: مرکز مین‌زدایی به‌منظور ارتقاء سطح علمی مرتبط با فعالیت‌های مین‌زدایی بشردوستانه، در سال ۱۳۹۸ اقدام به تأسیس یک مجموعه آموزشی با عنوان مرکز آموزش بین‌المللی مین‌زدایی بشردوستانه جمهوری اسلامی ایران کرد تا بتواند با ارائه آموزش‌های مرتبط با این حوزه در سطح استاندارد‌های ملی و بین‌المللی، به دیگر کشور‌های درگیر این معضل نیز کمک کند.

سلیمانی بیان کرد: مأموریت این مرکز گردآوری، دستیابی، توسعه، تدوین و نشر دانش و همچنین تربیت نیروی انسانی متخصص ملی و بین‌المللی در زمینه مین‌زدایی بشر دوستانه است؛ این مجموعه شامل اقامتگاه فراگیران، کلاس‌های تخصصی مین، مهمات، تجهیزات پاکسازی و کلاس آموزش و آگاه‌سازی خطر مین و مهمات عمل نکرده، مجموعه نمایشگاهی دستگاه‌های انفجاری ابتکاری، نمایشگاه مهمات هوایی و دریایی، کارگاه شبیه‌ساز رایانه‌ای پاکسازی، میدان مین آموزشی، میدان آزمون و ارزیابی فلزیاب‌ها و نیز میدان آزمون و ارزیابی ماشین‌های مکانیزه پاکسازی است.

وی اظهار داشت: اگر نگاهی به کشور‌های همسایه ایران بیندازیم، مشاهده می‌کنیم که افغانستان، عراق، آذربایجان و سوریه، به دلیل جنگ و درگیری‌های تروریستی با معضل مین و مواد منفجره روبه‌رو هستند و این مرکز که با مطالعه دقیق مراکز آموزش مین‌زدایی سایر کشور‌ها تجهیز شده است، می‌تواند زمینه‌ساز ارتقاء سطح علمی و فنی مین‌برداران فعال در این کشور‌ها باشد.

معاون مهندسی دفاعی و پدافند غیرعامل وزارت دفاع خاطرنشان کرد: این آمادگی وجود دارد تا با پذیرش فراگیران کشور‌های درگیر، انواع مین و گلوله و مواد منفجره با دانش و تجربه خود در راستای آموزش مقابله با این تهدیدات و استقرار صلح و امنیت جهانی گام‌های اساسی را بردارد.