ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
چین بیش از یک دهه است ایمن سازی اینترنت و خودکفایی فناورانه را در دستور کار قرار داده تا از دست‌اندازی و تهاجم سایبری و ارتباطی آمریکا در امان باشد.کارشناسان معتقدند همین اقدامات باعث شده این کشور بتواند در برابر آمریکا به یک قدرت مهم در حوزه اقتصاد، فناوری و صنعت و تجارت مبدل شود.
چین از ۱۵ سال قبل پیشتازی در حوزه‌های مختلف فناوری و به خصوص فناوری اطلاعات و ارتباطات را مورد توجه قرار داده و به خوبی دریافته که اتکا در این زمینه به آمریکا و کشورهای غربی موجب سوءاستفاده این کشورها، سرقت اطلاعات و داده‌های خصوصی مردم، حملات و نفوذ سایبری و غیره می‌شود. تحریم‌های وضع شده از سوی دولت ترامپ بر ضد شرکت‌های چینی مانند هواوی و زد تی ای و ممنوع شدن تجارت با این شرکت‌ها، تلاش کاخ سفید برای ممانعت از خرید تجهیزات مخابراتی تولیدی شرکت‌های چینی و نیز حملات سایبری گسترده به چین که اخبار آن در رسانه‌های غربی سانسور می‌شود، نشان می‌دهد تمهیدات اتخاذ شده در این زمینه از سوی پکن صحیح بوده است.
تحقق قدرت اقتصادی با ایمن‌سازی فناورانه
کارشناسان بر این باورند که اگر چین به موقع برای مقابله با حملات و دست اندازی های سایبری آمریکا به فکر نیفتاده بود، امروزه نمی‌توانست در برابر آمریکا به یک قدرت مهم در حوزه اقتصاد، فناوری و صنعت و تجارت مبدل شود. آمریکا نیز که از قدرتمند شدن چین در حوزه فناوری خشمگین است، به طور مرتب اتهاماتی مانند نقض حقوق مالکیت معنوی، خرابکاری اقتصادی، تهدید امنیت ملی و انجام حملات سایبری را به چین و شرکت‌های فناوری آن مانند هواوی و بایت دنس وارد می‌کند. اما بسیاری از این اتهامات حتی توسط خود سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا تایید نشده‌اند.
یکی از نگرانی‌های جدی آمریکا تسلط چین بر بازار تجهیزات و ابزار مخابراتی نسل پنجم در جهان است که ارزش افزوده فراوانی را در حوزه اقتصاد به همراه خواهد آورد. از همین رو کاخ سفید بر متحدان خود در اروپا و آسیا فشار آورده تا خرید تولیدات و محصولات چین را متوقف کنند. اگر چه برخی کشورهای اروپایی مانند سوئد و آمریکا درخواست آمریکا را پذیرفته‌اند. اما کیفیت تولیدات چین و قیمت مناسب آنها باعث شده تا کشورهایی مانند آلمان، ایتالیا و فرانسه در نهایت محدودکردن همکاری با چین را بپذیرند. در عین حال کشورهای در حال توسعه جهان که اکثر آنها ارتباطات اقتصادی و تجاری گسترده‌ای با چین دارند، توجهی به درخواست‌های آمریکا نکرده‌اند.
خلاقیت‌های داخلی چین برای حفاظت دیجیتال از خود
همزمان با کاهش اعتماد دولت، شرکت‌های فناوری و مخابراتی چین به آمریکا و کشورهای غربی، این کشور برای جلوگیری از نفوذ و مزاحمت آنها تلاش کرده تا به پیشتاز فناوری‌های مهم و آینده ساز مبدل شود و هیچ وابستگی به غرب در این زمینه نداشته باشد و حتی طرف غربی را به تولید محصولات باکیفیت و دارای قیمت مناسب به خود وابسته کند. چین سرمایه گذاری فراوانی بر روی فناوری‌های نسل پنجم به عمل آورده و به جای تلاش برای جلب همکاری شرکت‌های خارجی و واردات تولیدات آنها، خودکفایی و پشتیبانی از مغزهای متفکر و استعدادهای داخلی را مدنظر قرار داده است. بر اساس برنامه‌ریزی چین این کشور باید تا سال ۲۰۳۵ به برترین کشور جهان در عرصه فناوری مبدل شود.
این کشور سرمایه گذاری برای تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های نسل پنجم، هوش مصنوعی، فناوری‌های مالی حوزه دیجیتال و غیره را در سالهای اخیر به شدت افزایش داده است. همچنبن با سرمایه گذاری جدی برای تولید انواع تراشه و نیمه هادی از واردات این محصول استراتژیک از آمریکا، اروپا، تایوان و ژاپن نیز تا حد زیادی بی نیاز شده و به همین علت وقتی هواوی با تحریم خرید تراشه و سخت افزار از آمریکا مواجه شد و تایوان و برخی کشورهای اروپایی نیز از این تصمیم تبعیت کردند، مشکل چندانی برای آن به وجود نیامد.
دولت چین در تابستان سال ۲۰۲۰ سیاست‌های جدیدی را برای کاهش سختگیری‌های مالیاتی و تامین مالی نیازهای صنعت تولید نیمه هادی و سخت افزار در داخل این کشور به تصویب رساند و با این کار تاثیر تحریم‌های فناورانه آمریکا بر شرکت‌های چینی را به حداقل رساند.
*وضع قوانین برای افزایش مسئولیت پذیری در محیط دیجیتال
چین در تلاش است تا حدی که به این کشور مربوط می‌شود، نظم و امنیت را در محیط دیجیتال برقرار کند. بیش از ۹۰۴ میلیون چینی کاربر اینترنت هستند و از خدمات متنوعی در حوزه تجارت دیجیتال، پرداخت موبایلی، خدمات نسل چهارم و پنجم تلفن همراه، هوش مصنوعی، بلاک چین و غیره بهره می‌گیرند. ارزش اقتصاد دیجیتال چین در سال گذشته به رقم بی سابقه ۷.۳ تریلیون دلار رسید که ۳۶.۲ درصد از کل تولید ناخالص داخلی چین را در برمی گیرد.
از هفت شرکت اینترنتی موجود در فهرست ۵۰۰ شرکت برتر جهان در نشریه فورچون چهار شرکت چینی هستند و لذا چین به بازیگری فعال در دنیای دیجیتال نه تنها در داخل این کشور بلکه در کل جهان مبدل شده است.
چین علاوه بر سرمایه گذاری گسترده برای خودکفایی در حوزه فناوری، برای حفاظت از اتباعش در دنیای مجازی به وضع قوانین متعددی از سال ۲۰۰۰ به این سو مبادرت کرده است. این قوانین به خصوص در دو حوزه زمامداری اینترنت و امنیت اطلاعات هستند. قوانین یادشده موضوعاتی مانند مدیریت و توسعه اینترنت، حفاظت از حاکمیت ملی و حقوق بشر و غیره را در برمی گیرد.
بر خلاف آنچه رسانه‌های آمریکایی و انگلیسی القا می‌کنند، چین با تهدیدات فزاینده گروه‌های تروریستی، افراط گرا، جدایی طلبان هکرهای خارجی و غیره در فضای مجازی و نیز واقعی مواجه است و از سوی دیگر نگران رشد برخی جرائم سایبری مانند خشونت و تهدیدات مجازی، هرزه نگاری، ترویج خشونت و قلدری و غیره است. لذا دولت این کشور با وضع قوانینی در تلاش است تا به خصوص از کودکان و نوجوانان در برابر اعتیاد به اینترنت، هرزه نگاری و زورگویی مجازی حفاظت کند.
در قوانین مختلف وضع شده در این زمینه مجازات‌های سنگینی برای ترویج خشونت، نفرت پراکنی، هرزه نگاری، تروریسم و غیره در نظر گرفته شده و شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی و موسسات فناوری نیز موظف هستند در برابر این نوع تخلف‌ها هشیار بوده و این موضوعات و افراد متخلف را به دولت معرفی کنند تا برخورد لازم با آنها صورت بگیرد.
هدف اصلی از وضع قوانین مذکور ایجاد فرهنگ مثبت سازنده و ایمن سازی فضای مجازی است تا هم مردم و هم متخصصان فناوری و حتی دولت رفتاری مسئولانه در عرصه دیجیتال داشته باشند.
هدف گذاری فناورانه چین برای یک دهه آینده
مقامات ارشد چین در اکتبر سال جاری جلسه‌ای مهم برگزار کردند تا خودکفایی فناورانه در برابر واشنگتن و حفاظت از این کشور در برابر تهدیدات دیجیتال را بررسی کنند. هدف از این نشست محدود کردن آسیب‌های دولت ترامپ و مقابله با جاسوسی‌های سایبری آمریکا نیز بود. پکن نگران است که تهدیدهای مذکور توان رقابت شرکت‌های فناوری، مخابراتی، زیست فناوری و غیره را محدود کند.
در بخشی از بیانیه حزب کمونیست چین در این زمینه آمده بود: چین باید در زمینه علم و فناوری خودکفا باشد تا برای توسعه ملی این کشور پشتیبانی استراتژیک وجود داشته باشد. همچنین باید ایجاد قدرت علمی و فناوری در چین با شتاب بیشتری ادامه یابد.
چین از دهه ۵۰ میلادی برنامه‌های توسعه اقتصادی ۵ سالهای را اجرا می‌کند که در برنامه‌های دو دهه اخیر توجه زیادی به مقوله علم وفناوری به عمل آمده است. در این برنامه‌ها فناوری هسته اصلی رشد مبتنی بر خودکفایی توصیف شده است. چین همچنین یک برنامه صنعتی موسوم به " ساخت چین ۲۰۲۵" را در سال ۲۰۱۵ به تصویب رسانده که به موجب آن باید توان رقابت جهانی در ده حوزه مهم فناوری را تا سال ۲۰۲۵ به دست آورد. از جمله این حوزه‌ها می‌توان به هوش مصنوعی، تولید خودروهای برقی، انواع سخت افزار و تراشه و غیره اشاره کرد.
چین در سال ۲۰۱۴ تصمیم گرفت تا سال ۲۰۳۰ به رهبر جهانی تولید نیمه هادی‌ها مبدل شود و قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ حدود ۷۰ درصد از نیمه هادی‌های مورد استفاده در جهان را تولید کند. این کشور هم اکنون ۲۰ درصد نیمه هادی‌های جهان را تولید می‌کند و با سرمایه گذاری شدید داخلی به خصوص در حوزه تحقیق و توسعه امیدوار است این هدف را محقق کند. اختصاص بودجه به بخش تحقیق و توسعه در چین از ۳۵۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۴۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۰ و ۶۵۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ می‌رسد و همین امر رمز اصلی پیشرفت فناوری‌های دیجیتال در چین است.
البته باید توجه داشت که خوداتکایی در چین به معنای رد همکاری با شرکت‌های خارجی و تلاش برای انتقال فناوری به شیوه‌های مختلف نیست. به عنوان مثال، چین با هدف افزایش دانش فنی در زمینه تولید خودروهای برقی و خودران به شرکت آمریکایی تسلا اجازه داده تا کارخانه بزرگی در شانگهای تاسیس کند. بنابراین دولت چین با هوشمندی از تلافی گسترده تحریم‌های دولت آمریکا بر علیه شرکت‌های چینی خودداری کرده و به جای ممنوع کردن تجارت آنها با پکن به طور شدید تلاش می‌کند تا با جلب همکاری آنها فناوری پیشرفته را به داخل خاک خود منتقل کند.
کاهش تصدی‌گری دولت در حوزه اقتصاد دیجیتال روش دیگری است که برای افزایش خودکفایی در عرصه فناوری مورد توجه مقامات چینی قرار گرفته است. چین به دنبال طراحی نظام خلاقانه و بازتر مالی و تجاری با شفافیت بالاست تا سرمایه گذاران و افراد خلاق را به فعالیت در حوزه فناوری تشویق کند و این افراد اطمینان داشته باشند که از سرمایه گذاری و فعالیت خود به درآمد مناسب رسیده و جامعه را نیز بهره مند می‌سازند. این رویکرد موجب تداوم جذب سرمایه گذاری خارجی نیز خواهد شد و شرکت‌ها و موسسات خارجی را به افزایش فعالیت در چین حتی در شرایط بحران زده ناشی از شیوع کرونا ترغیب می‌کند.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!