ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
به اعتقاد کارشناسان، با توسعه زیرساخت‌ها و دسترسی به اینترنت پرسرعت در بیشتر نقاط، فضای تولید محتوا ایجاد شده و تقاضا هم برای آن زیاد است، اما حاکمیت باید با رقابتی کردن این فضا به توسعه آن کمک کند و اگر فضای رقابتی از بین برود و تولیدکنندگان محتوا و سرمایه‌گذاران از این بازار خارج شوند رسانه‌های خارجی برنده این رقابت خواهند بود.
به گزارش پایداری ملی به نقل از وزارت ارتباطات، پنجاه‌وچهارمین نشست نقد و اندیشه با موضوع «تولید محتوا در فضای مجازی» با حضور مهدی یزدانی، رییس هیات‌مدیره نماوا، احمدرضا نخجوانی، مدیرعامل شرکت شاتل و باقر صمدی، معاون دیجیتال شرکت ایرانسل برگزار شد.
مخاطب به دنبال محتوای باکیفیت است
یزدانی با بیان اینکه تعاریف وسیعی از تولید محتوا می‌توان ارائه داد، گفت: حدود چهار تا پنج سال است که VODها در کشور تاسیس شده‌اند و کسانی که این موسسات را تاسیس کردند می‌دانند که آماده کردن زیرساخت، شرط لازم وجود این پلتفرمها است ولی شرط کافی برای حیات آنها تولید محتوا با کیفیت است و مخاطبین VODها به دنبال محصولات باکیفیت و حرفه‌ای هستند. در سال‌های اخیر زیرساخت‌های مخابراتی تقویت شده و امکان بهره‌برداری از آن برای تولیدکنندگان محتوا وجود دارد.
وی ادامه داد: در حوزه سینما ۵۰۰۰ نفر آموزش‌دیده رسمی داریم که در ۳۲ رشته مختلف فعالیت می‌کنند تا یک فیلم یا سریال تولید شود. تا پیش از فعال شدن فضای مجازی در این حوزه در طول سال برای ۲۰ درصد از آنها امکان فعالیت مهیا بود. در VODها به‌دلیل عدم محدودیت نمایش، صندلی، زمان و جغرافیا این امکان وجود دارد که تعداد تولیدات سینمایی، سریال‌ها و تعداد شاغلین افزایش چشمگیری پیدا کند. برای اینکه VODها بتوانند در بازار فعالیت مستمر داشته باشند باید حداقل روزی دو ساعت تولید محتوای ایرانی ارائه دهند.
یزدانی با بیان اینکه انتخاب اول مخاطب ایرانی، سریال ایرانی است و پس از آن فیلمی که برای اولین بار در VOD نمایش داده می‌شود بیشترین مخاطب را دارد، افزود: در دوران کرونا به جهش بزرگی از نظر تعداد مخاطب رسیدیم که پیش‌بینی ما این بود که تا پایان ۱۴۰۰ این تعداد مخاطب را خواهیم داشت. کرونا این فاصله را کم کرد، مخاطبان با VODها بیشتر آشنا شدند و متناسب با نیازهای مردم، بازار کار به چشم‌اندازی برای رونق در ارتباط با فعالیت حرفه‌ای تولید می‌رسد.
اکران آنلاین خواب سرمایه را کوتاه کرده است
رییس هیات‌مدیره شرکت تلویزیون اینترنتی ، با بیان اینکه بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذار بسیار مهم است، اظهار کرد: در حالت عادی برای اکران یک فیلم، دو تا سه ماه زمان لازم است و پس از آن برای تسویه حساب سینما با صاحب اثر یک سال زمان می‌برد. اکران آنلاین خواب سرمایه و مدتی که سرمایه معطل می‌ماند تا سرمایه‌گذار کار دیگری انجام دهد، کوتاه کرده است. شاید سرمایه‌گذار در اکران آنلاین حاشیه سود کمتری داشته باشد ولی تعداد دفعاتی که سرمایه می‌تواند گردش داشته باشد در این حوزه بسیار بیشتر شده است.
یزدانی با اشاره به حفظ حقوق مولف و تولیدکننده محتوا در کشور گفت: حدود ۲۰ سال است که شبکه نمایش خانگی در ایران فعال شده و از ابتدا نیز کپی غیرقانونی فیلم‌ها وجود داشت و حقوق صاحبان اثر از بین می‌رفت. در اوایل دهه ۸۰ برای برخورد با متخلفین حوزه سمعی و بصری قانونی در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید که برای متخلفین جریمه نقدی بین ۵۰۰ تا حداکثر یک میلیون تومان ذکر شده بود که در بازه زمانی یک ساله نیز عدد قابل قبولی نبود. شدیدترین برخورد در همان قانون تعطیلی واحد صنفی بود که جریمه قابل توجهی بود.
وی ادامه داد: اکنون در سال‌هایی که رفتار مردم در دیدن فیلم و سریال متفاوت شده و زیرساخت‌های مخابراتی نیز در دسترس مردم است و با هزینه بسیار کمتری می‌توانند فیلم مورد نظر را در فضای مجازی و پلتفرمها ببیند، هنوز هم این قانون وجود دارد که دیگر کارآیی ندارد زیرا امروز این سایت‌ها هستند که هر روز با یک دامنه متفاوت بالا می‌آیند و قانون ۲۰ سال پیش نمی‌تواند با آن مقابله کرد. قانون باید به‌روز باشد و ۲۰ سال از خودش جلوتر باشد نه اینکه ۱۰ سال از زمان خودش عقب‌تر باشد. قانون باید بتواند بگوید چگونه در ۲۰ سال آینده از حقوق مولف دفاع کنیم.
ضرر شبکه‌های ماهواره‌ای به مولفان
رییس هیات‌مدیره شرکت تلویزیون اینترنتی با بیان اینکه رفتار مصرف‌کننده برای گرفتن کالا و فیلم در شبکه مجازی قابل تحلیل است، گفت: پیش از این، انگیزه حضور در بازار قاچاق، کیفیت، قیمت و سرعت دسترسی به محصول بود که با وجود این پلتفرمها دیگر این انگیزه‌ها از بین رفته است و محصول به قیمت بسیار ارزان‌تر، با کیفیت و سرعت بیشتر به دست مشترک می‌رسد. کسانی که عادت به دیدن و شنیدن محتوای قاچاق دارند به سایت‌های قانونی مراجعه نمی‌کنند. شبکه ماهواره‌ای هم تا حدی به مولف ضرر می‌زنند ولی درآمد ما را ۱۰۰ به از ۸۸ تقلیل می‌دهند که ضرر زیادی نیست.
یزدانی با بیان اینکه ما به دنبال آن هستیم که این شیوه قاچاق را نیز با کمک دستگاه‌های مرتبط به حداقل برسانیم، افزود: مخاطب ایرانی برای دیدن برنامه‌های آموزشی، ورزشی و مستند به پلتفرمهای VOD مراجعه نمی‌کند. اولویت اول مردم در تمام کشورها اول سریال و فیلم تولیدی کشور خودشان است و در ایران هم این اولویت در مخاطب وجود دارد.
وی با بیان اینکه بر اساس قانون تاسیس وزارت ارشاد، مجوز فعالیت VODها را وزارت ارشاد صادر می‌کند، گفت: شبکه خانگی و VODها برای درآمد از ابتدا به بازار متکی بودند و نحوه سرمایه‌گذاری و بازگشت سرمایه خود را بر اساس قوانین ریسک بازار پذیرفته و پلتفرم خود را فعال کرده‌اند. اگر قرار باشد تلویزیون‌های اینترنتی مجوز خود را از صداوسیما دریافت کنند، ادامه این پلتفرمها با مشکل روبه‌رو می‌شود. ورود صداوسیما به این عرصه از آنجایی خطرناک است که خودش رقیب است اما هیچ چیز آن با VODها متناسب نیست و اگر همه VODهای فعال و با هم جمع شوند به اندازه یکی از شبکه‌های صداوسیما هم توان رقابت نخواهند داشت.
صداوسیما به‌صورت کلی رقیب‌پذیر نیست
رییس هیات‌مدیره شرکت تلویزیون اینترنتی با بیان اینکه VODها برای حفظ حیات خود در سال باید حداقل ۷۰۰ ساعت تولید محتوای داخلی داشته باشند، گفت: تولید محتوا با این حجم در سال به برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری نیاز دارد و ورود صداو سیما چند ابهام ایجاد کرده است؛ که اگر زیر نظر صداوسیما قرار گرفتیم چه اتفاقی از نظر سرمایه‌گذاری برای ما خواهد افتاد؟ صداوسیما به‌صورت کلی رقیب‌پذیر نیست. آیا صداوسیما اجازه پخش سریال‌های پرمخاطب را به ما می‌دهد؟ بحث دوم اینکه اگر به دلیلی صداوسیما با پخش یک سریال مخالفت کرد در کجای قانون دیده شده است که صداوسیما به ما خسارت بدهد؟
یزدانی افزود: سرمایه ترسو است و اگر در جایی ابهام وجود داشته باشد، سریع از آن خارج می‌شود. ادامه این کشمکش‌ها باعث می‌شود که مدیران این پلتفرمها تصمیم بگیرند فعالیت آنها را متوقف کنند و ضرر این کار به آن نیروی آموزش‌دیده‌ای وارد می‌شود که باید ۷۰۰ ساعت برنامه تولید می‌کرد و در کوتاه‌مدت مردم به شبکه‌های خارجی رجوع می‌کنند و اگر تولیدکننده داخلی بار دیگر بخواهد به شبکه برگردد، سلیقه مردم تغییر کرده است و ریسک و هزینه سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند.
وی با بیان اینکه ما با نظارت مشکلی نداریم و باید وجود داشته باشد،گفت: از این دعوا، رسانه‌های خارجی و کسانی که هنجارهای ما را رعایت نمی‌کنند بهره می‌برند. حاکمیت باید مراقب باشد تا سرمایه‌ای که به سختی وارد این حوزه شده است، به راحتی خارج نشود.
پتانسیل برای تولید محتوای داخلی بسیار زیاد است
همچنین احمدرضا نخجوانی با اشاره به رشد سه برابری مصرف پهنای باند در دوران کرونا بیان کرد: با بیان اینکه در بحث کار همیشه می‌گویم ما نیروی متخصص بیکار نداریم، این موضوع در همه عرصه‌ها وجود دارد و در حوزه محتوا بی‌نهایت جای کار وجود دارد. شواهد نشان می‌دهد تقاضای مردم برای محتوای داخلی به‌مراتب بیشتر از محتوای خارجی است و یک پتانسیل ویژه در این حوزه وجود دارد. حداقل امکانات زیرساختی برای تولید محتوا در همه کشور وجود دارد. زیرساخت آماده است و تقاضای بسیار زیادی هم برای آن وجود دارد به همین خاطر تمام جوانان می‌توانند در این عرصه وارد شوند و کار کنند.
وی با بیان اینکه در مبحث کارآفرینی همیشه توصیه می‌کنم که جوانان صبوری، صداقت و تلاش را مد نظر داشته باشند، خاطرنشان کرد: محال است کسی با این سه عامل وارد بازار کار شود و موفق نباشد. البته از سوی دیگر باید این نکته را هم در نظر داشت که راز موفقیت در کشور ما متفاوت بودن است. متمایز بودن کار ساده‌ای است، یعنی به مهارت خودم تکیه کنم، تلاش کنم و پویایی داشته باشم. جوانان اگر مشتاق باشند، مهارت اولیه را به دست آورند، متمایز باشند و با صبوری به سمت جلو حرکت کنند همیشه موفق خواهند بود.
اپراتورها برای حمایت از تولیدکننده محتوا محدودیت منابع دارند
مدیرعامل شرکت ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی اظهار کرد: باید در نظر داشت اپراتورهای ثابت نیز محدودیت‌هایی دارند. اپراتورهای ثابت در هزینه‌های روزمره خود با مشکلات زیادی روبرو هستند و وزارت ارتباطات می‌تواند با حمایت از اپراتورهای ثابت به تولید محتوا کمک بیشتری کند. در دوران کرونا، دهه محرم و اینترنت مدارس، اپراتورها با هزینه خود سرویس‌ها را رایگان کردند و وزارت ارتباطات کمکی در این زمینه به ما نکرد و ما چشم امید داریم که وزارت ارتباطات با ما همکاری بیشتری داشته باشند.
نخجوانی با بیان اینکه مسائل مشکلات VODها فراتر از بحث‌های زیرساختی است و ما آماده هرگونه همکاری با آنها هستیم، گفت: همین حالا این پلتفرمها در بازار با سرمایه‌گذاری صنعت ارتباطات و به امید آینده فعالیت می‌کنند. اگر حاکمیت فضای رقابتی ایجاد کند تا انحصار شکل نگیرد، سازوکارهای بازار زمینه حمایت از تولیدکنندگان در فضای مجازی را فراهم می‌کند.
زیرساخت برای تولید محتوا وجود دارد
باقر صمدی نیز با بیان اینکه وقتی از تولید محتوا صحبت می‌کنیم بخشی تولید محتوای حرفه‌ای است که نهادها و موسسات آن را تهیه می‌کند و بخشی تولید محتوای کاربرمحور است که میلیاردها نفر در آن حوزه فعال هستند، گفت: هم‌اکنون در کشور ما زیرساخت‌ها وجود دارد و افراد با اندک مهارتی می‌توانند با یک گوشی ساده محتواهای مختلف را که قابل انتشار در فضای مجازی است توسعه دهند و از آن درآمد ایجاد کنند.
معاون دیجیتال بزرگ‌ترین اپراتور دیتای ایران در پاسخ به این سوال که اپراتورها چگونه می‌توانند به تولید محتوا در کشور کمک کنند، گفت: اپراتورها زیرساختی را ارائه کردند و هر روز هم آن را توسعه می‌دهند و در همه شهرها و روستاهای کشور اینترنت پرسرعت وجود دارد و یک جوان می‌تواند محتوای تولیدشده خود را از طریق شبکه‌های مجازی در سطح وسیع انتشار دهد.
صمدی افزود: روش دیگری هم داریم که بحث پرداخت است. محتواهایی که در فضای مجازی تولید می‌شود هزینه خیلی سنگینی ندارند که مشترکین نتوانند آن را پرداخت کنند و حتی با عددهای خرد هم می‌توان آن را خریداری کرد. اپراتورها با پرداخت‌های بسیار کوچک، مشترکان محتوای مناسب را به آنها ارائه می‌دهند و از سوی دیگر عرضه‌کننده می‌تواند محتوا را به مخاطبان بسیار و با قیمت کم عرضه کند.
وی با بیان اینکه مدل سومی نیز وجود دارد که اپراتور با دارنده محتوا قراردادی امضا می‌کند که تولیدکننده محتوا در قبال ترافیکی که ایجاد می‌کنند، سهمی از درآمد ببرند، ادامه داد: اپراتور به مشترکان خود این فرصت را می‌دهد که به محتوای خوب دسترسی داشته باشند و ترافیک ایجاد شود و از طرف دیگر تولیدکننده هم می‌تواند از محل ترافیک ایجادشده سهمی را ببرد که در کشور ما این روش نتیجه خوبی داشته است.
تعرفه اپراتورهای ثابت و همراه در ایران، پایین است
معاون دیجیتال دومین اپراتور اظهار کرد: تعرفه اپراتورهای ثابت و همراه در ایران، در مقایسه با دیگر کشورهای جهان، پایین است، ولی با وجود این، اپراتورها با در نظر گرفتن قدرت خرید مردم در زمان‌های مختلف، سعی می‌کنند به کمک مردم بیایند و برای پایین آوردن هزینه‌ها، در تولید محتوا کمک کنند که نیم‌بها کردن محتوای داخلی و کاهش هزینه‌ها یا رایگان کردن محتوا در مواردی مانند آموزش آنلاین یا عزاداری محرم، از این جمله است. البته هر میزان هم اپراتورها برای محتوای داخلی، تخفیف قائل شوند، اگر محتوای مناسب و باکیفیت وجود نداشته باشد، مردم برای آن هزینه نمی‌کنند، اما اگر محتوای باکیفیت ارائه شود، مردم برای آن هزینه می‌کنند و می‌تواند برای همه تولید ثروت کند.
صمدی با بیان اینکه ترافیک بالای ۷۰ درصد توسط پلتفرمهای خارجی استفاده می‌شود و ۳۰ درصد توسط پلتفرمهای داخلی، گفت: اگر بخواهیم این نسبت برعکس شود باید تا جایی که امکان دارد از تولید محتوا در داخل کشور حمایت کنیم. آمارها نشان می‌دهد تا زمانی که محتوای با کیفیت در کشور تولید می‌شود، تقاضا برای آن وجود دارد. در حال حاضر پلتفرمهای تلویزیون اینترنتی از حدود ۷ تا ۸ میلیون کاربر حمایت می‌کنند که این رقم تا حدود ۲۰ یا ۲۵ میلیون کاربر قابل گسترش است.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم این ۳۰ به ۷۰ درصد تغییر کند ابتدا باید پلتفرم‌هایی با ظرفیت و توان بالای خدمات در کشور شکل بگیرد، گفت: شکل‌گیری این پلتفرمها به شدت هزینه‌بر است و سرمایه‌گذاران بزرگی می‌خواهد که مطمئن باشند، سرمایه آنها باز می‌گردد. مورد دوم آن است که مدل‌های مختلف کسب‌وکار شکل بگیرد تا به تولید محتوا در کشور کمک کند و سوم باید مردم را به سمت سرویس‌های کاربرمحور تشویق کنیم و دولت هم در این زمینه کمک کند.
تولید محتوا باید در کشور اقتصادی باشد
معاون دیجیتال دومین اپراتور ادامه داد: تولید محتوا باید در کشور اقتصادی باشد صرف اینکه می‌خواهیم از مصرف‌کننده یا محصولات فرهنگی حمایت کنیم نباید سیاست‌های اشتباهی را در کشور پایه‌گذاری کنیم که موجب تولید محتوای ضعیف شود و هزینه تولید را بالا ببرد یا موانع زیادی برای تولیدکننده ایجاد کند. در حال حاضر برای تولید کننده مشخص نیست که از کجا باید مجوز بگیرد و متولی مجوز صداوسیما یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
صمدی ادامه داد: اگر محتوایی به هر دلیلی دارای مشکل باشد باید به هزاران مرکز مختلف پاسخ به دست بدهند. بنابراین فضای قانونی کسب‌وکار هم باید در جهت حمایت از تولید محتوا و تسهیل کننده آن باشد. ما باید اجازه بدهیم پلتفرمها بزرگ بشوند و آدم‌های مختلف در آن بدرخشند و اگر مشکلی هم پیش آمد،و بعدا با آنها برخورد کنیم و فضای سلبی را برای کسب‌وکار به وجود نیاوریم که افراد راغب نباشند در این حوزه وارد شوند.
وی با بیان اینکه فضا برای کار در حوزه تولید محتوا در کشور زیاد است و تقاضا هم برای آن وجود دارد، گفت: ما به عنوان اپراتور می‌توانیم در حوزه‌های پلتفرم، ترافیک و زیرساختی به تولیدکنندگان محتوا کمک کنیم. اگر حاکمیت کمک کند که فضای کسب‌وکار در این حوزه قانونی‌تر شود، خواهیم دید که چقدر فعالیت در این فضا بهتر خواهد شد. اگر انحصارها را کم کنیم، کسب‌وکارها را تکثیر کنیم و اجازه بدهیم بازیگران مختلف با هم در یک فضای رقابتی سالم رقابت کنند خواهیم دید که فضای بهتری برای کسب‌وکارها به وجود خواهد آمد.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!