به رغم استقبال شدید مردم از بورس و تلاش ادامه دار بسیاری از آنها برای ورود به این بخش، برخی کارشناسان اقتصادی به روند رشد شاخص کل بورس ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند آنچه در بورس می گذرد حباب است.
به گزارش پایداری ملی، از سال گذشته، شاهد رونق در بورس تهران هستیم. در این میان با شیوع ویروس کرونا در ایران و سایر کشورها، به مرور بسیاری از کسب و کارها به حاشیه رانده شدند و حتی بازارهای سرمایه در کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکا، با ریزش شاخص و سودهی مواجه شدند. اما در ایران، اوضاع متفاوت بود، به گونه ای که نماگر بورس تهران، با رکوردهای تاریخی و خیره کننده، از یک سو، موجی از سوددهی باورنکردنی را به سرمایه گذاران داده و از سویی دیگر به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، باعث تحرک قیمت ها در بازارهای موازی نظیر مسکن و ارز شده است. بازارهایی که خود را نسبت به بورس، عقب تر می بینند و حالا برای رسیدن به بازدهی بورس، با افزایش قیمت ها همسو شده اند؛ موضوعی که با نگرانی برخی از اقتصاددانان همراه شده است.
آن ها باور دارند که در جنگ اقتصادی، نیاز به رونق و جهش تولید، بیش از هر زمانی باید در توجه و برنامه های مسئولان باشد، اما در حال حاضر نقدینگی به جای تولید به سمت بورس روانه شده است. هرچند در مقابل، برخی نیز معتقدند تامین مالی واحدهای تولیدی از طریق بازار سرمایه، انجام می شود و جای نگرانی نیست.
اما با همه این توضیحات، بازار سرمایه و بورس هم اکنون از جمله بازارهایی است که مورد توجه سرمایه گذاران خرد و کلان قرار گرفته است، به گونه ای که شاخص کل بازار بورس در روزهای اخیر از ۲ میلیون واحد عبور کرده است (هرچند در بازار امروز، شاهد افت نسبی نماگر بورس در پشت مرز ۲ میلیون واحد هستیم) و در عرضه های اولیه بیش از ۵ میلیون کد بورسی شرکت می کنند.
به رغم استقبال شدید مردم از بورس و تلاش ادامه دار بسیاری از آنها برای ورود به این بخش، برخی کارشناسان اقتصادی به روند رشد شاخص کل بورس ابراز نگرانی می‌کنند و می‌گویند آنچه در بورس می گذرد حباب است.
«حسین طوسی» از اعضای اتاق بازرگانی ایران می گوید این پدیده عجیب است، چون در سایر کشورها بازارها با کاهش ارزش سهام هم‌زمان با کاهش قیمت نفت مواجه بوده‌اند. با این حال، در ایران وضعیت بازار متفاوت بوده و این یک حباب است.
یک کارشناس اقتصادی هم گفته: سود روزانه ۵ درصد بسیار جذاب است. کدام بازار دیگری این اندازه سودآوری برای سرمایه‌گذاری شما دارد؟ حتی «حسن روحانی» رئیس جمهوری نیز اشاره کرده که استقبال مردم از سرمایه‌گذاری در بازار بورس ایران دشمنان آن کشور را عصبانی کرده است.
اکنون سپرده‌گذاران در بانک‌ها مشاهده می‌کنند که نرخ سود بانکی با توجه به افزایش نرخ تورم زیاد نیست و برای آنان سودی ندارد. در نتیجه همین پایین بودن نرخ سود سپرده‌گذاری در بانک در مقایسه با نرخ بالای تورم، حجم زیادی از سرمایه به سوی بازار بورس سرازیر و این موضوع باعث تغییر ناگهانی در شاخص سهام بورس شده است.
درباره همین موضوع «یحیی آل اسحاق» رئیس پیشین اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، رئیس اسبق بازرگانی در دولت سازندگی و عضو حزب موتلفه اسلامی در مورد بورس و این که چرا سرمایه موجود در بورس به سمت تولید نمی‌رود و سبب بورس بازی می‌شود، گفت: اگر در بازار بورس تصمیم‌گیری‌ها طوری باشد که مقداری از پول به سمت تولید برود، همچنان که تأکید کردم سبب جهش تولید می‌شود. به عبارتی مردم سهام بخرند تا پول آن سهم به تولید برگردد، اما متأسفانه اکنون پول به بازار بورس وارد می‌شود، ولی همچون مؤسسات مالی و اعتباری فقط خلق و تولید پول جدید می‌کند. به عبارتی اکنون در بازار بورس سفته بازی وجود دارد.
بازار سرمایه باید پول را به سمت تولید ببرد / دولت باید زمان عرضه‌های اولیه را کوتاه‌تر کند
این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه خاصیت بازار سرمایه این است که پول را جمع کند و به سمت تولید ببرد، اظهار داشت: برای این که بتوان بخش اعظمی از سفته‌بازی و دلال‌بازی را در بورس کاهش داد، دولت باید زمان عرضه‌های اولیه را کوتاه‌تر کند؛ یعنی به تعبیر دیگر، سرعت عرضه‌های اولیه را افزایش دهد تا جلوی بورس‌بازی و سفته‌بازی را بگیرد و از سوی دیگر پول‌ها را به سمت تولید هدایت کند.
وی تأکید کرد: دولت می‌تواند با بازار بورس پروژه‌های نیمه تمام بدهی‌های خود به پیمانکاران و حتی کسر بودجه را مرتفع کند.
آل اسحاق گفت: دولت نگذارد که در بورس صف خرید ایجاد شود بنابراین سرعت عرضه‌های اولیه را بالا ببرد که این خود در جهت اصل ۴۴قانون اساسی و واگذاری کار به مردم است.
*وضعیت و شرایط فعلی بورس به هیچ عنوان پذیرفته نیست
وی با تأکید بر این که وضعیت کنونی بورس به هیچ عنوان قابل قبول نیست، به فرضیه احتمال شکستن حباب بورس اشاره و تأکید کرد: اگر دولت این سرمایه‌ها را به سمت تولید هدایت نکند، حباب بورس خواهد شکست.
این کارشناس مسائل اقتصادی معتقد است که میزان سوددهی برخی شرکت‌های موجود در بورس از سهام‌شان آنقدر زیاد است که در تولید و فروش محصولاتشان تا این حد سود ندارند؛ بنابراین این نشان از نوعی سفته بازی و بورس بازی در بورس است.
آل اسحاق با بیان اینکه مدیران دولتی برخی قوانین دست و پا گیر شرکت‌ها برای ورود به بورس را مرتفع کنند، گفت: تعداد افراد محدود که از قبل نیز برای تأیید صلاحیت شرکت‌ها حضور داشتند هنوز نیز حضور دارند. اکنون که سیاست بر این است که حجم عظیم عرضه‌های اولیه صورت بگیرد، چرا باید همان هفت، هشت نفر بنشینند و صلاحیت‌های تشخیص را صورت دهند. بنابراین باید شرایط را برای حضور شرکت‌ها در بورس و عرضه‌های اولیه تسهیل کرد.