جمهوري اسلامي ايران با داشتن دانش كامل چرخه سوخت، ۱۸ هزار سانتريقيوژ در حال چرخش، چندين برنامه براي احداث نيروگاه‌هاي اتمي توليد برق، آشنايي با تكنيك‌هاي مبارزه با حملات سايبري و پدافند غيرعامل فعال و در حال پيشرفت براي دفاع از داشته‌هاي هسته‌اي خود و نيز دانشمندان متعهد و انديشمندي كه برخي از آنان جان خود را براي دستيابي به منافع ملي و حقوق كشور گذاشته‌اند، همچنان بر ادامه فعاليت‌هاي هسته‌اي براي دستيابي به اهداف صلح‌آميز تاكيد دارد.
شهر ژنو سوييس كه به پايتخت ديپلماتيك سوييس مشهور شده، امروز پس از
برگزاري سه دور نشست ميان تهران و شش كشور عضو گروه ۱+۵ (شامل انگليس،
فرانسه، آمريكا، روسيه و چين به همراه آلمان) در سال‌هاي ۱۳۸۷، ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹
بار ديگر ميزبان دور تازه‌اي از مذاكرات است.
اين مذاكرات از شامگاه بيست و دوم مهرماه آغاز شد كه طي آن «محمدجواد
ظريف» وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران كه در دولت يازدهم مسووليت
مذاكرات را بر عهده گرفته است و «كاترين اشتون» مسوول سياست خارجي اتحاديه
اروپا و نماينده شش كشور، در محل اقامت نماينده دايم جمهوري اسلامي ايران
نزد دفتر اروپايي سازمان ملل در ژنو با يكديگر ديداري داشتند و گرد يك ميز
شام ديپلماتيك صرف كردند.
قرار است هر دو نفر در افتتاحيه دور تازه مذاكرات هفت كشور ساعت ۹ و ۳۰
دقيقه صبح به وقت محلي (ظهرهنگام به وقت تهران) در محل دفتر اروپايي
سازمان ملل متحد در ژنو شركت كنند و پس از ارايه طرح جديد تهران از طريق
نمايش پاورپوينت، معاونان و فرستادگان ويژه دستگاه‌هاي ديپلماسي كشورهاي
مذكور نشست را ادامه دهند. در پايان نيز ظريف و اشتون براي مذاكرات نهايي و
اعلام نتايج بار ديگر وارد عرصه خواهند شد.
پس از ديدار چهارم مهرماه وزراي امورخارجه هفت كشور در حاشيه نشست مجمع
عمومي سازمان ملل متحد كه اتفاقي تازه در نوع خود بود، قرار نشست دو روزه
ژنو گذاشته شد. در همان زمان طرف‌هاي غربي از تهران خواستند يا پاسخي به
پيشنهادهاي سه‌گانه آنها در نشست آلماتي۱ دهد يا طرحي تازه روي ميز بگذارد.
پيشنهادهاي طرح شده در مذاكرات آلماتي۱ حول توقف غني سازي ۲۰ درصد،
تعطيلي تاسيسات فردو و خروج اورانيوم غني‌شده مي‌چرخيد كه پيش از طرح در
نشست هشتم و نهم اسفندماه ۱۳۹۱، از سوي مقام هاي رژيم صهيونيستي ديكته شده
بود.
طبيعي است تهران كه بر اساس معاهده منع گسترش سلاح هسته‌اي (ان. پي.
تي) و اساسنامه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و همچنين گزارش‌هاي اين نهاد
بين‌المللي مبني بر مشاهده نشدن انحراف در فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران از
مسير صلح‌آميز خواستار دستيابي به حقوق خود از جمله حق غني‌سازي بوده و از
سوي ديگر به منظور توليد سوخت لازم براي رآكتور تحقيقاتي تهران و تامين
راديوداروهاي مورد نياز بيش از ۸۵۰ هزار بيمار دست به غني‌سازي اورانيوم تا
سطح ۲۰ درصد در تاسيسات فردو زده است، اين پيشنهادها را مخالف منافع ملي
خود ببيند و در نتيجه روي به تدوين پيشنهادي جديد بياورد.
بسته پيشنهادي جديد ايران به عنوان مبناي مذاكرات با نگاهي به تجربه
نشست‌هاي پيشين و بررسي دلايل موفقيت و شكست آنها و با هدف چارچوب‌بخشي بر
اساس تعامل و تفاهم به منظور دستيابي به نتيجه برد- برد تدوين شده است
بر اساس گفته‌هاي ظريف و «سيدعباس عراقچي» معاون حقوقي و بين‌المللي او
كه نمايندگي ايران طي نشست در سطح معاونان را بر عهده دارد، بسته پيشنهادي
تهران بندهاي زير را دربرمي‌گيرد:
الف) كليات طرح بر اساس ايده مطرح‌شده از سوي ظريف در نشست نيويورك است
كه در همان زمان با استقبال و نگاه مثبت وزراي امورخارجه ۶ كشور روبرو شد.
ب) بسته پيشنهادي بر اساس تعامل و تفاهم و با تاكيد بر برداشتن گام‌هاي عملي و نه موضع‌گيري‌ها و حرف‌ها تدوين شده است.
ج) مذاكره درباره ابعاد غني‌سازي و سطح آن با هدف رفع نگراني‌هاي موجود
درباره ماهيت برنامه‌هاي صلح‌آميز جمهوري اسلامي ايران صورت مي‌گيرد.
د) بسته تهران فاقد هر گونه طرحي درباره توقف غني‌سازي يا خروج
اورانيوم غني‌شده از خاك كشور است و بنابراين شكل و محتواي متفاوتي نسبت به
طرح آلماتي۱ دارد.
هـ) مذاكرات دو مرحله‌اي خواهد بود:
مرحله نخست به منظور تعيين هدف مذاكرات بين دو طرف و رسيدن به تعريف و فضاي گفتماني مشترك.
مرحله دوم شامل طراحي گام‌هايي روشن، اجرايي، منطقي، متوازن و
واقع‌بينانه به منظور عملياتي كردن هدف‌هاي مشترك تعريف شده كه البته تاكيد
بيشتر روي گام‌هاي اول و آخر خواهد بود و گام‌هاي مياني طي مذاكرات بعدي
مورد بحث قرار مي‌گيرند.
و) زمان‌بندي به عنوان روشي براي ايجاد اعتماد و منحرف نشدن برنامه از
اهداف اصلي خود نقشي كليدي را بازي مي‌كند. پيش بردن مذاكرات در يك بازه
زماني محدود، امكان پيگيري هدف‌ها را در هر گام فراهم مي‌آورد.
بر اين اساس به منظور طي مرحله نخست (شامل تعيين هدف مذاكرات) زماني بين ۶ تا ۱۲ ماهه پيش‌بيني شده است.
براي به نتيجه رسيدن مراحل مقدماتي و گام نخست (ذكر شده در مرحله دوم)
زماني بين يك تا دو ماه و در نهايت ۶ ماه در نظر گرفته شده است.
ز) تشكيل نشست بعدي در سطح وزراي امورخارجه با استناد به اختيارات
گسترده‌تر آنان براي تصميم‌گيري و در نتيجه سرعت گرفتن مذاكرات از جمله
خواسته‌هاي جمهوري اسلامي ايران است. البته اشتون با توجه به دشواري‌هاي
احتمالي براي دور هم جمع كردن همه وزيران در يك زمان چندان به اين پيشنهاد
روي خوش نشان نداده و تهران نيز آمادگي خود را براي برگزاري نشست‌هاي
كارشناسي در صورت لزوم اعلام كرده است.
**
به نظر مي‌رسد مذاكرات ژنو حتي در بدترين حالت پيش‌بيني‌ها، با سطحي از
رضايت نمايندگان هفت كشور به پايان برسد؛ تهران پيشنهادهاي مدون،
گام‌به‌گام و زمان‌بندي شده خود را روي ميز گذاشته است و «وندي شرمن»
نماينده دولت آمريكا، «سرگئي ريابكوف» نماينده فدراسيون روسيه، «ژاك
اوديبر» نماينده فرانسه، «هانس ديتر لوكاس» نماينده دولت فدرال آلمان،
«سايمون گس» نماينده دولت انگليس و «وانگ مين» نماينده جديد چين و سفير
سابق اين كشور در سازمان ملل متحد، با دستاني پر به پايتخت‌هاي خود
برمي‌گردند.
تشكيل دور بعدي مذاكرات نيز به احتمال زياد به زماني موكول مي‌شود كه
مقام‌هاي بلندپايه ۶ كشور بسته تهران را زير ذره‌بين قرار دهند و به
جمع‌بندي نظرات خود درباره آن برسند و چنانچه اين بسته مقداري از نظرات
آنان را تامين كند تشكيل جلسه آينده در سطح وزراي امورخارجه چندان غيرقابل
انتظار نخواهد بود.
به هر حال، اين كشورها بايد در نظر داشته باشند جمهوري اسلامي ايران با
داشتن دانش كامل چرخه سوخت، ۱۸ هزار سانتريقيوژ در حال چرخش، چندين برنامه
براي احداث نيروگاه‌هاي اتمي توليد برق، آشنايي با تكنيك‌هاي مبارزه با
حملات سايبري و پدافند غيرعامل فعال و در حال پيشرفت براي دفاع از
داشته‌هاي هسته‌اي خود و نيز دانشمندان متعهد و انديشمندي كه برخي از آنان
جان خود را براي دستيابي به منافع ملي و حقوق كشور گذاشته‌اند، همچنان بر
ادامه فعاليت‌هاي هسته‌اي براي دستيابي به اهداف صلح‌آميز تاكيد دارد.
خواسته جمهوري اسلامي ايران با توجه به فتوا و تاكيد رهبر معظم انقلاب و
نيز شرايط حساس منطقه و لزوم رسيدن به خاورميانه عاري از سلاح هسته‌اي و
به دور از رقابت‌هاي تسليحاتي اهميتي مضاعف مي‌يابد.
از اين رو، به نظر مي‌رسد تنها راه پايان دادن به بي‌اعتمادي شكل‌گرفته
درباره فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران، كنار گذاشتن راهبرد ناكارآمد برخوردهاي
دوگانه «چماق و هويج» و پرهيز از «اعمال فشار همزمان با مذاكره» است تا به
اين ترتيب، در فضايي شفاف و همدلانه نگراني‌ها، محدوديت‌ها و دغدغه‌هاي هر
دو طرف طرح شده و با عزم و هدف از بين بردن نگراني‌هاي هر دو طرف، گام‌هايي
عملي برداشته شود؛ همان امري كه در نهايت منجر به نتيجه برد- برد خواهد
شد.