در این زمینه گفت‌وگویی با سامد برومندفر مدیرکل دفتر نظارت بر بهداشت عمومی و مواد غذایی سازمان دامپزشکی کشور انجام دادیم.
در این گفت‌وگو به موضوعاتی نظیر اینکه مردم چه نوع محصولات پروتئینی را خریداری کنند و چه مواردی را باید لحاظ کنند و اینکه آیا احتمال انتقال این ویروس از انسان به حیوان وجود دارد، پرداختیم. همچنین سؤالاتی نظیر راهکارهای مقابله از انتقال این ویروس به حیوان و اینکه آیا این ویروس در واردات محصولات گوشتی و نهاده‌های دامی ایجاد کرده و یا پروتکل‌های بهداشتی با سایر کشورها تغییراتی داشته یا نه پاسخ داده شده است.
گفت‌وگوی کامل را در زیر می‌خوانید:
فارس: آقای دکتر با توجه به شیوع ویروس کرونا در این کشور این نگرانی بین مردم وجود دارد که آیا استفاده از محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ، ماهیان و تخم‌مرغ می‌تواند ناقل ویروس کرونا باشد و یا آیا اصولاً آنها باید نگران استفاده از این قبیل محصولات باشند؟
برومندفر: مردم هیچ گونه نگرانی برای مصرف این قبیل محصولات دامی مانند گوشت قرمز گاوی، گوسفندی، مرغ، تخم‌مرغ و ماهی‌ها نداشته باشند چرا که هیچ گونه شواهدی مبنی بر اینکه ویروس کرونا در دام‌های اهلی باعث ایجاد بیماری کند و یا از آنها به انسان منتقل شود به اثبات نرسیده است. ویروس کرونا از جهش ویروس آنفولانزا که منشأ اصلی آن حیات وحش و خفاش بوده به انسان منتقل شده است و فعلاً این ویروس بین انسان‌ها انتقال بیماری می‌کند و به ویژه در دام‌های اهلی ایجاد بیماری آنها به اثبات نرسیده است.
فارس: آیا این قبیل محصولات که در فروشگاه‌ها به ویژه در قصابی‌ها و مرغ‌فروشی‌ها عرضه می‌شود هیچ گونه نگرانی وجود ندارد آیا مردم با خیال راحت می‌توانند آنها را خریداری کنند؟
برومندفر: مردم باید از فروشگاه‌های معتبر خریداری کنند یعنی حتماً باید گوشت گاو و گوساله‌ای را که در کشتارگاه‌های معتبر کشتار شده خریداری کنند. همچنین باید مرغ‌هایی را که بستهبندی کامل دارد خریداری نمایند.
فارس: مردم که برای خرید به فروشگاه‌ها می‌روند چطور باید تشخیص بدهند که این محصولات در کشتارگاه‌های معتبر کشتار شده و یا این مرغ‌ها در بسته‌بندی‌های استاندارد و بهداشتی است.
برومندفر: همه شقه‌های گاوی و گوسفندی باید دارای مُهر بهداشتی باشد و این نشان می‌دهد که آنها در کشتارگاه‌های مورد تأیید سازمان دامپزشکی کشور کشتار شده‌اند و مردم به هیچ عنوان نباید محصولات گوشتی را که این مُهر را ندارد خریداری کنند. همچنین بسته‌بندی‌های مرغ هم دارای سه گرید B، A و A پلاس است. گرید B دارای رنگ نارنجی، گرید A رنگ آبی و A پلاس رنگ سبز است.
فارس: آقای دکتر شاید برای مردم جای سؤال باشد که منظور شما از این گریدبندی‌ها چیست و مفهوم این تقسیم‌بندی‌ها چه می‌تواند باشد؟
برومندفر: مردم بدانند که در وهله نخست این بستهبندی به معنی سالم و بهداشتی بودن آن است اما این تقسیم‌بندی‌ها بر اساس طرحی از سازمان دامپزشکی کشور از 6 ماه پیش آغاز کرده است و بر اساس آن ما کشتارگاه‌های مختلف کشور را بر اساس این گرید تقسیم‌بندی کردیم. هر چه از B به سمت A پلاس می‌رویم کیفیت کشتارگاه‌های ما بهتر می‌شود بنابراین این گریدبندی نشانگر کیفیت کشتارگاه و در حقیقت کیفیت گوشت مرغ است و قیمت آن هم متفاوت است.
فارس: پس آیا هر محصولات دامی که در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود مردم می‌توانند اطمینان داشته باشند؟
برومندفر: از نظر محصولات دامی که با شرایطی که گفتم اگر خریداری شود هیچ مشکلی ندارد اما مردم باید نگران محصولاتی که به حالت غیراستاندارد و غیربهداشتی عرضه می‌شوند باشند چرا که درست است ویروس کرونا در دام وجود ندارد اما به صورت ثانویه می‌تواند آلوده باشد یعنی ویروس کرونا در مرحله نقل و انتقال و یا در فروشگاه‌های غیربهداشتی می‌تواند آلوده باشد. منظور من این نیست که خود محصول آلوده باشد بلکه به دلیل عرضه غیربهداشتی و غیراستاندارد امکان آلودگی وجود دارد بنابراین مردم باید حتماً چند نکته را مدنظر قرار دهند.
اینکه حتماً محصولات گوشتی که دارای مُهر و لیبل(برچسب) دامپزشکی است را خریداری کنند، دوم مرغ‌هایی که حتماً بستهبندی است را بخرند و همچنین از فروشگاه‌هایی خریداری کنند که نظارت بهداشتی کامل روی آنها صورت می‌گیرد.
فارس: آقای دکتر در برخی مراکز عرضه محصولات پروتئینی گوشت مرغ را قطعه‌بندی می‌کنند آیا این مسأله ایرادی ندارد؟
برومندفر: چرا حتماً ایراد دارد و به همین دلیل سازمان دامپزشکی ابلاغ کرده که هیچ یک از مراکز عرضه حق ندارد مرغ را قطعه‌بندی و یا طعم‌دار کند چرا که همان ابزارها نظیر ساتور و تخته می‌تواند خود عامل انتقال بیماری باشد.
فارس: آقای دکتر لبنیاتی‌های سنتی هم یکی از دغدغه‌ها در شرایطی که ویروس کرونا همه‌گیر شده، است چون این محصولات بدون بستهبندی بهداشتی است و تقریباً هیچ نظارتی هم بر آنها وجود ندارد.
برومندفر: عرضه شیر خام در لبنیاتی‌های سنتی از نظر ما ممنوع است اما نظارت بر این صنف به عهده سازمان دامپزشکی کشور نیست.
فارس: پس نظر شما این است که بقیه محصولات مانند ماست و فرآورده‌های دیگر آنجا عرضه می‌شود ایرادی ندارد؟
برومندفر: نظر من این نیست چرا که موقعی که شیر خام به ماست تبدیل می‌شود بخش زیادی از مشکلات آن برطرف می‌شود اما من به عنوان یک دامپزشک به هیچ عنوان نه تنها شیر خام بلکه فرآورده‌های لبنی آن را نیز خریداری نمی‌کنم من ترجیح می‌دهم شیر پاستوریزه، لبنیات پاستوریزه و بهداشتی خریداری کنم.
فارس: آقای دکتر آیا نظارتی بر اجرای درست این مواردی که شما گفتید انجام می‌شود و اگر تخلفی اتفاق بیفتد چه کسی باید پاسخگو باشد؟
برومندفر: از همه مردم تقاضا می‌کنم که هر گونه تخلفی را در این گونه موارد دیدند حتماً به شماره 1512 اطلاع بدهند ضمن اینکه ناظران بهداشتی سازمان دامپزشکی هم به طور کامل به این موارد نظارت دارد.
فارس: برخی مردم به مناسبت‌های مختلف خودشان کشتار دام انجام می‌دهند به ویژه در مراسم مذهبی و در شهرستان‌ها در ایام نوروز این مسأله رایج‌تر است، آیا توصیه‌ای برای آنها دارید؟
برومندفر: مردم بدانند که به هیچ عنوان دامی را که خارج از کشتارگاه ذبح می‌شود را استفاده نکنند چرا که در کشتارگاه قبل از کشتار تمام بیماری‌های احتمالی بررسی می‌شود و ضابطین هم مسائل بهداشتی را کاملاً رعایت می‌کنند و انتقال هر گونه بیماری از این گونه محصولات دامی تقریباً به صفر می‌رسد اما اگر مردم از گوشت‌هایی که خودشان ذبح می‌کنند و یا در جاهای دیگری خارج از کشتارگاه‌ها ذبح می‌شوند استفاده کنند هیچ تضمینی برای آنها نیست. این مسأله فقط به خاطر ویروس کرونا نیست بلکه احتمال انتقال بیماری‌های خطرناک دیگری مانند تب کریمه کنگو و تب مالت و دیگر بیماری‌ها هم وجود دارد از آنجایی که بیماری‌های بسیار زیادی مشترک بین انسان و دام است بنابراین سلامت ما در گرو این است که محصولات دامی که استفاده می‌کنید از سلامت آنها کاملاً مطمئن شوید و توصیه ما این است که گوشت هیچ دامی که ذبح غیرمجاز شده را خریداری نکنید.
فارس: آقای دکتر این ویروس کرونا آیا امکان انتقال از دام به انسان را دارد؟
برومندفر: این ویروس دو دهه است تحت عنوان بیماری‌های سارس و مرس در جهان وجود دارد و اکنون جهش یافته به صورت سویه جدیدی به انسان منتقل شده است. این ویروس ابتدا از حیات وحش و خفاش‌ها جهش یافته و به انسان منتقل شده است و اکنون تنها انتقال مستقیم انسان به انسان را دارد.
فارس: آیا امکان انتقال بیماری در بین دام‌ها هم وجود دارد؟
برومندفر: دام‌ها تنها می‌توانند ناقل ویروس کرونا باشند و اکنون به هیچ عنوان در آنها باعث بیماری نمی‌شود.
فارس: آقای دکتر توضیح بیشتری می‌دهید؟
برومندفر: بله، مثلاً حیوانات خانگی تنها می‌توانند ناقل این ویروس باشند بدون اینکه خودشان و یا حیوان دیگری را بیمار کنند بنابراین در حال حاضر ویروس کرونا در حیوان اگر وجود هم داشته باشد آنها را مبتلا نمی‌کند اما حیوانات به عنوان ناقل این یروس می‌توانند باشند.
فارس: آیا حیوانات ناقل ویروس کرونا می‌توانند در انسان هم بیماری ایجاد کنند؟
برومندفر: نخیر اکنون امکان ایجاد بیماری در انسان وجود ندارد مگر اینکه به صورت جهش‌یافته به کرونا ویروس کووید 19 در بیاید.
فارس: آیا احتمال اینکه ویروس کرونا از انسان به حیوان منتقل شود وجود دارد؟
برومندفر: تا این لحظه چنین امکانی به اثبات نرسیده است اما هیچ چیزی برای این ویروس مشخص نیست و ما باید مجموعه اقداماتی را انجام دهیم که چنین امکانی در آینده وجود نداشته باشد.
فارس: شما چه اقدامات بازدارنده‌ای را برای جلوگیری از انتقال این ویروس از انسان به حیوان انجام می‌دهید؟
برومندفر: در حال حاضر تمام مکان‌های کشتارگاه‌ها، نگهداری دام و طیور را سمپاشی مِی‌کنیم تا ارتباط بین ویروس کرونا با حیوان قطع شود در حقیقت این اقدام ما صرفاً به خاطر دام‌ها نیست بلکه ما می‌خواهیم با تولید محصولات غذایی سالم در خدمت مردم باشیم.
فارس: اقدامات ملی و فراملی در این زمینه آیا بوده و یا چه اقداماتی می‌تواند باشد؟
برومندفر: باید تأکید کنم که این ویروس آن چنان که سازمان بهداشت جهانی هم اعلام کرد، پاندمی (همه‌گیر) است. مفهوم آن این است که برای کنترل این بیماری در دنیا باید همه دست به دست هم دهند، همه نهادهای جهانی و کشورها باید با همدیگر همکاری کنند. در کشور نیز وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی و محیط زیست همه باید همکار همدیگر باشند و این اقدامات می‌تواند مسیر مقابله با ویروس را هموارتر کند.
فارس: آیا پس از شیوع ویروس کرونا در زمینه واردات گوشت مشکلاتی داشته‌ایم، چرا که به هر حال کشور سالانه نیاز به 150 تن واردات گوشت دارد.
برومندفر: چنین مشکلی تا به حال وجود نداشته است و واردات ما کماکان با رعایت تمامی ملاحظات بهداشتی انجام می‌شود. مثلاً به محض اینکه محصولات دامی و یا نهاده‌های دامی وارد می‌شود کاملاً ضدعفونی شده و پس از تخلیه هم دوباره ضدعفونی می‌شود. یعنی یکبار در مبادی ورودی به کشور و بار دیگر در زمان تخلیه همه آنها ضدعفونی می‌شوند و تا هر گونه احتمال انتقال این ویروس را به صفر برساند. ضمن اینکه از دو ماه پیش این ویروس در چین ظهور کرد هر گونه واردات را از این کشور محدود کردیم.
فارس: در دو ماه گذشته چه میزان واردات گوشت و نهاده‌های دامی انجام داده‌اید؟
برومندفر: واردات گوشت ما از برزیل است و گوشتی که امروز بخواهد از این کشور وارد شود حداقل 4 ماه پیش تولید شده بنابراین هیچ نگرانی از آلودگی به ویروس کرونا ندارد چون عمر این ویروس در انسان از دو ماه پیش است اما جزئیات مربوط به واردات را باید از مسؤول بخش واردات بپرسید.
فارس: آیا طی این دو ماه گذشته که ویروس کرونا در بیش از 150 کشور جهان شیوع پیدا کرده پروتکل‌های بهداشتی خودتان را تغییر داده‌اید؟
برومندفر: پروتکل‌های بهداشتی با کشورهایی که مراوده داریم در شرایط خاص مورد بازنگری قرار می‌گیرد و در این زمینه هم اگر به شرایط خاصی رسیدیم که لازم به بازنگری باشد حتماً این کار را انجام خواهیم داد.
فارس: اگر نکته باقی مانده است که بخواهید اشاره کنید بفرمایید
برومندفر: باز به همه مردم تأکید می‌کنم که هیچ نگرانی از استفاده محصولات پروتئینی دامی وجود ندارد چرا که این ویروس در حیوانات باعث بیماری نمی‌شود. تنها نگرانی این است که در فرایند انتقال و ذبح این محصولات آلوده شوند و برای جلوگیری از این امر حتماً گوشت گاو و گوسفندی را که مُهر و لیبل سازمان دامپزشکی دارد را خریداری کنند و همچنین مرغ‌های بستهبندی شده را بخرند و به هیچ عنوان به فروشندگان اجازه خرد کردن و قطعه قطعه کردن آنها را ندهند چرا که از نظر سازمان دامپزشکی ممنوع است و شیر خام هم خریداری نکنند و از شیرها و لبنیات پاستوریزه و بهداشتی مصرف کنند.