با شیوع ویروس کرونا فرصتی برای محققان و شرکتهای دانش بنیان فراهم آمده که بتوانند در راستای شناخت، مقابله، پیشگیری و درمان این بیماری گامهایی بردارند.
به گزارش پایداری ملی، اکنون علاوه بر وزارت بهداشت و سایر دستگاه‌های ذیربط، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، محققان و تولیدکنندگان شرکتهای دانش بنیان نیز پا به میدان گذاشته و جهاد علمی خود را برای مقابله با ویروس کرونا آغاز کرده اند.
برخی تلاش‌های علمی در این عرصه، شامل تولید تجهیزات پیشگیری، تشکیل کمیته علمی و تهیه نقشه ژنوم کرونا می‌شود.
همچنین حمایت از تولیدات تشخیصی، پیشگیری و درمان شرکتهای دانش بنیان نیز توسط برخی ستادهای معاونت علمی در اولویت قرار گرفته و فراخوانی نیز در همین زمینه منتشر شده است.
در این گزارش سعی شده به مهمترین اقدامات جامعه علمی از تولید محصولات تا مطالعه و بررسی ویروس پرداخته شود.
تیم علمی کرونا تشکیل شد
تشکیل تیم علمی کرونا یکی از اقداماتی بوده که در همین راستا از سوی جامعه علمی کشور انجام شده است. اعضای این تیم را متخصصان حوزه‌هایی همچون ویروس شناس، فوق تخصص ریه، متخصصان دارویی و… تشکیل می‌دهند.
قرار است این تیم هفته‌ای یکبار نتیجه بررسی‌های خود را در قالب دیاگرامی تهیه کند و در اختیار وزارت بهداشت قرار دهد.
نحوه غربالگری بیماران مبتلا به کرونا یکی از بررسی‌هایی است که توسط این تیم انجام می‌شود تا اقدامات مربوط به کرونا در راستای درمان درست صورت گیرد.
شناسایی شرکتهای دانش بنیان توانمند در تولید تجهیزات تشخیص ویروس کرونا
از دیگر اقداماتی که از سوی شرکتهای دانش بنیان مورد استقبال قرار گرفت، فراخوانی بود که از سوی وزارت بهداشت و ستاد توسعه زیست فناوری ارائه شد تا شرکتهای فناور وارد عرصه تولید کیت‌های تشخیص سریع کرونا شوند.
دکتر مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری در این باره به مهر می‌گوید: با انتشار این فراخوان طی یک هفته، ۵۰ شرکت دانش بنیان برای تولید کیت‌های تشخیص سریع کرونا اعلام آمادگی کردند که از این تعداد ۵ شرکت را انتخاب کرده‌ایم. این شرکتها باید در سریع‌ترین زمان ممکن و با بالاترین کیفیت کیت‌ها را به تولید برسانند و از سوی دیگر کیت‌های تولیدی باید مورد تأیید سازمان غذا و دارو باشند.
عضو کمیته علمی کرونا عنوان کرد: علاوه بر کیت‌های تشخیص کرونا، ۲ شرکت دانش بنیان نیز دو دارو را آماده کرده‌اند که بعد از اخذ مجوز از سازمان غذا و دارو وارد مرحله آزمایشات بالینی خواهند شد. این داروها گیاهی بوده و ضرری برای بیمار ندارد و در راستای بهبود مبتلایان به کار می‌رود.
قانعی خاطر نشان کرد: دو شرکت دیگر هم درصدد هستند تجهیزاتی را برای افرادی که دارای علائم ویروس کرونا هستند، تولید کنند تا مجاری تنفسی آنها از هر گونه ویروس از جمله کرونا پاک شود؛ طی هفته‌های آینده در صورت تأیید، مجوز برای آزمایشات صادر می‌شود و کار تولید آنها تا یک ماه آینده آغاز می‌شود.
تأمین مواد ضد عفونی کننده در مقیاس بالا
تعدادی از شرکتهای دانش بنیان نیز در حال تولید مواد ضد عفونی در مقیاس بالا هستند که نیاز اماکن عمومی، متروها، اتوبوس‌ها، فرودگاه‌ها و …را تأمین کنند. مدیر یکی از این شرکتها که مستقر در شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان است در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: هر خط تولید ما در این شرکت برابر با ۴۰۰ هزار لیتر محلول ضد عفونی کننده است. ما اعلام آمادگی کردیم که می‌توانیم در این شرایط محلول ضدعفونی کننده مورد نیاز سازمان‌ها را تأمین کنیم. سازمان ثبت احوال، پلیس راهنمایی رانندگی، وزارت خانه‌ها از جمله وزارت ورزش، وزارت کشور، هواپیمایی‌های مختلف این محصول را سفارش داده اند و ما در حال تأمین آنها هستیم.
ورود شرکتهای حوزه فناوری اطلاعات به بحران کرونا
معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین با اشاره به همه گیری تیم‌های تحقیقاتی و شرکتهای دانش بنیان در حوزه ویروس کرونا گفت: بسیاری از شرکتهای دانش بنیان در حوزه IT و نرم افزار، تولید محتوا، ورود پیدا کرده اند و همراهی جدی در این زمینه با معاونت علمی دارند. تاکنون این شرکتها توانسته اند بازار خوبی را در حوزه تولید محتوای ویروس کرونا پاسخگو باشند.
ساخت ماسک‌های مورد نیاز کادر پزشکی
سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری همچنین از ورود شرکتهای دانش بنیان به تولید ماسک خبر داد و گفت: تولید ماسک‌ها که از هفته گذشته آغاز شده از روزی ۲۰۰ هزار ماسک به تولید ۳۰۰ هزار ماسک در روز خواهد رسید.
معاون علمی و فناوری تاکید کرد گفت: کل تولیدات کارخانه تولید ماسک، دستگاه‌های آن و فیلتر نانو، ساخت داخل بوده است و نیازی به واردات در این زمینه نداریم.
دکتر سعید سرکار دبیر ستاد توسعه فناوری نانو در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص تأمین ماسک‌های نانو در شرایط کنونی گفت: تلاش ما این است که ماسک‌های نانو را به تولید هر چه بیشتر برسانیم. دو شرکت دانش بنیان در حال تولید ماسک‌های نانو هستند و علاوه بر این شرکتها، یک شرکت دیگر که دستگاه تولید نانوالیاف را به تولید می رسانده و ماسک‌های معمولی را به نانو تبدیل می کرده اکنون وارد مرحله تولید شده به حدی که دو دستگاه آماده صادرات را از بسته بندی خارج کرده و از آنها برای تولید ماسک‌های نانو در شرایط فعلی کشور استفاده می‌کنند.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو ادامه داد: هر یک از این دستگاه‌ها روزی ۷۰ هزار ماسک تولید می‌کند. در حال حاضر سه شرکت و تولید کننده در عرصه تأمین ماسک‌های نانوی با کیفیت مشغول به کار هستند؛ همه این شرکتها در تلاش هستند با حداقل مشکل به تأمین ماسک‌ها بپردازند. در همین راستا تولیدات این شرکتها از روزی ۲۰۰ هزار ماسک به ۳۰۰ هزار ماسک رسیده است.
در حال حاضر سه شرکت و تولید کننده در عرصه تأمین ماسک‌های نانوی با کیفیت مشغول به کار هستند؛ همه این شرکتها در تلاش هستند با حداقل مشکل به تأمین ماسک‌ها بپردازند در همین راستا تولیدات این شرکتها از روزی ۲۰۰ هزار ماسک به ۳۰۰ هزار ماسک رسیده استسرکار با اشاره به ضرورت تأمین ماسک‌ها برای کادر پزشکی و افراد مبتلا شده به ویروس کرونا گفت: در این شرایط تأمین ماسک‌های بیمارستان‌ها واجب است زیرا در مواجهه با ویروس هستند؛ برای افرادی که در فضای باز در حرکت هستند ماسک نیاز نیست.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو گفت: نبود ماسک یک بحران بود که با تکیه بر توانایی شرکتهای دانش بنیان این بحران در حال حل شدن است.
وی در خصوص تحقیقات محققان عرصه نانو روی ویروس کرونا و ارائه محصولاتی در این زمینه گفت: تحقیقات روی این ویروس، برنامه کوتاه مدتی نیست بلکه در دراز مدت قابل نتیجه گیری خواهد بود؛ اکنون تیم تحقیقات نه تنها روی این ویروس، بلکه روی شکل‌های دیگر ویروس کار می‌کنند.
وی همچنین افزود: تمام مواد اولیه داخلی است؛ تاکنون هم برای تولید ماسک‌ها به خارج از کشور وابسته نبوده ایم و حتی ماشین آلات صنعتی تولید ماسک‌های نانویی هم در کشور خودمان تولید می‌شود.
صندوق نوآوری برای تأمین مالی شرکتهای دانش بنیان برای مبارزه با کرونا اعلام آمادگی کرد
دکتر رضا ملک‌زاده، معاون تحقیقات و فناوری وزیر بهداشت نیز با اشاره به حمایتهای صندوق نوآوری از تولیدات دانش بنیان در عرصه مبارزه با کرونا گفت: در جلسه امروز صندوق نوآوری و شکوفایی مصوباتی داشتیم که به موجب آن صندوق برای تأمین مالی شرکتهای دانش بنیان برای مبارزه با کرونا اعلام آمادگی کرد.
وی افزود: در این جلسه همچنین تاکید شد که صندوق به همه شرکتهای دانش بنیان که به دلیل اپیدمی کرونا دچار مشکل شده‌اند کمک خواهد کرد و امیدوارم که از این اپیدمی با حداقل خسارت خارج شویم.
حمایت از تولیدکنندگان دارو و واکسن‌های نانویی
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو در پاسخ به اینکه آیا محققان روی تولید دارو برای درمان و یا تولید واکسن برای واکسینه شدن فعالیتی را شروع کرده اند یا خیر گفت: همه شرکتهای دانش بنیان، محققان، دانشکده‌ها و پژوهشکده‌های داروسازی روی این موضوع فعالیت می‌کنند؛ بالاخره یکی از موضوعات اصلی این محققان بعد از این شرایط مقابله با ویروس‌های فراگیر است که از درجه اهمیت بالایی برخوردارند.
وی ادامه داد: بسیاری از محققان مسیر تحقیقاتی خود را قطعاً روی دارو و واکسن برای مقابله با کرونا پیش خواهند برد.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو با تاکید بر اینکه کمپانی‌های دارویی، پژوهشگاه‌ها و دانشکده‌های داروسازی و متخصصان اولویت خود را روی واکسن‌ها گذشته اند، گفت: تولید داروهای ضد ویروس، داروهای درمان کرونا و واکسن‌ها از جمله تحقیقاتی هستند که اکنون در ایران و خارج از کشور آغاز شده است.
وی تأکید کرد: ستاد توسعه فناوری نانو همواره از این تحقیقات در عرصه نانو حمایت می‌کند.
به گفته سرکار، همانطور که داروهای ضد سرطان در اولویت ستاد بوده اکنون هم داروهای ضدویروس کرونا در اولویت قرار گرفته است و ستاد توسعه فناوری نانو در این راستا از شرکتها و گروههای تحقیقاتی حمایتهای لازم را انجام می‌دهد.
وی افزود: اگر شرکت یا گروه تحقیقاتی به نمونه اولیه قابل اعتمادی در راستای تولید دارو برسد روی آن سرمایه گذاری می‌کنیم و سرعت کار آنها را افزایش خواهیم داد. همچنین اگر در تجهیزات و مواد اولیه نیازی داشته باشند، ستاد وارد عرصه می‌شود.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو گفت: شبکه آزمایشگاهی فناوری راهبردی نیز می‌تواند شرایط آزمایشگاه را برای محققان فراهم سازد تا در راستای تولید داروی ضد ویروس پیشرفت کنند.
وی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه ستاد توسعه فناوری نانو برنامه‌هایی برای مهار ویروس کرونا به واسطه شرکتهای دانش بنیان دارد یا خیر عنوان کرد: ما می‌بایست برنامه‌ای سر فرصت برای مهار کرونا طرح ریزی کنیم و اکنون در فکر آن هستیم زیرا نمی‌خواهیم به صورت عجولانه و هیجانی برنامه ریزی داشته باشیم.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو با بیان اینکه در صدد هستیم در زمینه‌های مختلف با تبدیل اولویتها اقداماتی را طرح ریزی کنیم، بیان کرد: پیش از این یکی از اولویت‌های سطح بالای ما داروهای ضد سرطان بود که اکنون این نوع ویروس هم می‌تواند تبدیل به یک اولویت شود.
بررسی خاصیت ضد ویروسی مواد ضدعفونی و ژل ها
سرکار درباره تولید مواد نانویی ضد عفونی کننده نیز بیان کرد: تولید ماسک‌ها در اولویت ما است. اما ژل ها و مواد ضد عفونی کننده مبتنی بر نانو نیز همانند پیشین به تولید می‌رسید.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو با بیان اینکه ژل ها و مواد ضد عفونی کننده‌ای که از سوی شرکتهای دانش بنیان نانو درحال تولید است خاصیت ضد باکتریایی دارند، گفت: البته چندین مقاله خارجی خواص ضد باکتری و ضد ویروسی قوی این مواد را اثبات کرده اند.
دبیر ستاد توسعه فناوری نانو ادامه داد: ما در آزمایشگاه‌ها در صدد هستیم که خاصیت ضد ویروسی مواد ضد عفونی کننده و ژل های نانو را مورد بررسی بیشتری قرار دهیم. در انستیتو پاستور و دانشگاه علوم پزشکی تهران تحقیقاتی در دست بررسی داریم که ضد ویروس بودن این مواد را بررسی کنیم؛ نتیجه این تحقیقات احتمالاً ظرف ۱۰ روز آینده مشخص می‌شود.
نقشه ژنتیکی ویروس کرونا
اما علاوه بر تولید محصولات و تجهیزات برای مقابله با کرونا، می‌بایست تحقیقاتی درباره ماهیت ویروس کرونا نیز انجام شود؛ اگرچه کشورهای دیگری نیز طی دو الی سه ماه گذشته مطالعاتی درباره شناخت کویید ۱۹ انجام داده اند اما با شیوع این ویروس در ایران برخی از محققان فعال در عرصه ویروس شناسی مطالعات خود را روی این ویروس و ژنوم آن آغاز کرده اند.
یکی از تحقیقاتی که منجر به شناخت ویروس کرونا می‌شود تهیه نقشه ژنتیکی از این ویروس است که این اقدام در مرکز تحقیقات ویروس شناسی آزمایشگاه ویروس شناسی مسیح دانشوری آغاز شده استدر همین خصوص دکتر سید علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی آزمایشگاه ویروس شناسی مسیح دانشوری به خبرنگار مهر گفت: شناخت این ویروس در همه کشورها با تحقیقاتی آغاز شده که از بدو ورود به کشورمان نیز تحقیقات در این زمینه شروع شده است.
وی با اشاره به تحقیقات این مرکز در خصوص ویروس کرونا عنوان کرد: ما تحقیقات خود را در زمینه خصوصیات ژنتیکی ویروس کرونا، شناخت، ژنوم و تغییراتی که می‌تواند داشته باشد را آغاز کردیم.
ناجی تاکید کرد: البته به غیر از محققان کشور ما، پژوهشگران کشورهای دیگر نیز همواره در راستای شناخت این ویروس تلاش می‌کنند و تحقیقاتی در دست انجام دارند.
رئیس مرکز تحقیقات ویروس شناسی آزمایشگاه ویروس شناسی مسیح دانشوری تاکید کرد: ما تلاش می‌کنیم با تحقیقاتمان نقشه ژنتیکی از ویروس کرونا در ایران داشته باشیم.