ویژه‌نامه تحلیلی تبیینی عماد
۰۱ دی ۱۴۰۳ - ۱۷:۴۲
در ادبیات نظامی، از انجام یا آماده شدن برای انجام عملیات‌های نظامی مطابق با اصول مربوط به اطلاعات به عنوان جنگ سایبری نام برده می‌شود.
به گزارش پایداری ملی به نقل از پایگاه اطلاع رسانی پدافند سایبری (پاپسا)، جنگ سایبری اگر نگوییم نابودی کامل، در سیستم‌های اطلاعاتی و ارتباطی که دشمن برای "دانستن" خود به آن‌ها تکیه می کند، ولی حداقل یعنی ایجاد اختلال. یعنی اینکه او کیست؟ کجاست؟ چه کاری را در چه زمانی می تواند انجام دهد؟ چرا می‌جنگد و چه تهدیداتی در اولویت قرار دارد.
در جنگ سایبر تلاش می شود تا از همه چیز درباره دشمن آگاه شده و در عین حال اجازه اینکه دشمن چیزی در مورد ما بداند را ندهیم.
هدف اصلی در جنگ سایبری بر هم زدن "موازنه اطلاعات و دانش" به نفع نیروهای خودی است، بویژه اگر "موازنه توان رزمی" وجود ندارد، بنابراین در جنگ سایبر می توان با بهره‌گیری از دانش برتر، ضعف سرمایه و نفرات کمتر را جبران کرده و به پیروزی قاطع دست یافت.
اگرچه طراحی و اجرای "تمام عیار" یک جنگ سایبری مستلزم دسترسی به فناوری پیشرفته است، اما جنگ سایبر به خودی خود به فناوری پیشرفته وابستگی قطعی ندارد و در واقع برای جنگ سایبری فقط حضور فناوری پیشرفته الزامی نیست، بلکه ابعاد روانی و سازمانی آن به اندازه ابعاد فنی اهمیت دارد.
تحت شرایط خاص شاید واقعاً بتوان با استفاده از فناوری سطح پایین یک جنگ سایبری را آغاز کرد.
این بحث جذاب، اما خطرناک مطرح است که جنگ سایبری می‌تواند مدل "بدون درد" و "بدون خونریزی" جنگ باشد که البته نتایج مهمی را در پی خواهد داشت، به این ترتیب پیروزی و شکست در فضای مجازی چندان قابل تفکیک از یکدیگر نیست.
انواع جنگ سایبری
جنگ سایبری که تحت عنوان بُعد پنجم جنگ نیز شناخته می شود شامل انواعی مختلفی است از جمله جنگ سایبری – ترکیبی، سایبری- نظامی، سایبری مردم محور مبتنی بر شبکه های اجتماعی و جنگ سایبری – الکترونیک (رباتیک).
در جنگ سایبری – ترکیبی، از فضای سایبری به عنوان پیش مقدمه حملات نظامی به علت وجود وابستگی های زیاد زیرساخت ها به این فضا استفاده می‌شود. همچنین انجام عملیات روانی با از کارانداختن شبکه‌های اطلاع رسانی کشور هدف و راه اندازی شبکه های اجتماعی و رسانه های اطلاع رسانی توسط دشمن از جمله اقداماتی است که در این جنگ انجام می‌شود.
در جنگ سایبری- نظامی نیز نه تنها نیاز چندانی به مهمات جنگی نیست بلکه تجهیزات و ادوات جنگی متعارف نیز متاثر از این فناوری است. می توان جنگهایی را بدون شلیک حتی یک گلوله شکل داد و پیروز شد یا اینکه در کمک به سایر قوای نظامی متعارف تاثیر زیادی در پیروزی نیروهای عملیاتی عمل کننده داشت.
اما در جنگ سایبری مردم محور مبتنی بر شبکه های اجتماعی، تهدیدات نرم یا تهدیدات و حملاتی که متوجه انسان‌های مرتبط با حوزه سایبر بویژه کاربران است، تغییر و تاثیر بر اذهان، ادراک، باورها، ارزش ها، حافظه و سیستم تصمیم گیری انسان ها، از قبیل مهندسی اجتماعی(سوءاستفاده از اعتماد کاربر)، جنگ روانی و ...را شامل می شود.
استفاده از مردم به عنوان پیاده نظام و هدایت و مدیریت افکار عمومی برای مواجه با حکومت، سازماندهی و جریان سازی مردم در بستر شبکه های اجتماعی، جایگزینی و تغییر انگاره های سنتی و دینی مردم با تزریق اطلاعات غلط و جعلی از جمله ابزارهای این نوع جنگ به حساب می‌آید.
جنگ سایبری – الکترونیک فصل مشترک اقدامات نظامی سایبری(کارکردی و عملیاتی) با طیف الکترومغناطیس و جنگ الکترونیک است که امریکایی ها از آن بعنوان ابعاد سایبر الکترونیک نام می برند. استفاده از ربات های هوشمند برای اختلال و یا انهدام تجهیزات، استفاده از امواج الکترومغناطیسی برای ارسال داده بر روی تجهیزات هدف که به صورت ایزوله و فاقد ارتباط با شبکه عمومی است.
سناریوهای محتمل جنگ سایبری دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران
جنگ سایبری به صورت یک سناریوی منفرد، جنگ سایبری به عنوان مقدمه جنگ نظامی، جنگ رسانه های اجتماعی در قالب جنگ نوین، جنگ شناختی (عملیات روانی + شبکه سازی در حوزه مردم) از جمله سناریوهای محتمل جنگ سایبری دشمن علیه جمهوری اسلامی ایران است.
جنگ ترکیبی سایبری نیز تلفیقی از ابزارهای جنگ متعارف و غیرمتعارف شامل (جنگ منظم، جنگ نامنظم، جنگ اطلاعات، جنگ سایبری، جنگ اقتصادی، دیپلماسی، حمایت از ناآرامی های محلی و عملیات ویژه) است.
از جنگ سایبری می‌توان به عنوان مقدمه‌ای برای جنگ نظامی، شروع حملات با حمله سایبری، بهره گیری از فضای سایبری برای تاثیرگذاری بیشتر حملات در حوزه های سنتی، ایجاد آشوب، بحران، ناامنی و اغتشاش با از کار انداختن زیرساخت های اساسی، انجام عملیات روانی با از کارانداختن شبکه های اطلاع رسانی کشور هدف و راه اندازی شبکه های اجتماعی و رسانه های اطلاع‌رسانی توسط دشمن استفاده کرد.
همچنین، در جنگ سایبری مردم محور مبتنی بر شبکه های اجتماعی، استفاده از قابلیت آفندی رسانه ها و شبکه های اجتماعی برای سازماندهی، هدایت و جهت دهی به افکار عمومی به منظور تقویت شورش ها و نافرمانی های مدنی از جمله ابزارهاست.
در کتاب جنگ لایک ها در مورد جنگ سایبری آمده است در این جنگ، وقتی آنلاین هستید، یعنی در زمین نبرد هستید و در حالی در مناقشات و نبردها حضور دارید که نمی توانید درک کنید که در محاصره قرار گرفته اید یا خیر.
مهمترین راهکار نهادینه سازی الزامات و ضوابط پدافند غیرعامل در دستگاه‌های اجرایی را چه می دانید؟!