عنوان : الگو های سناریو نویسی در مدیریت بحران
تألیف و گرد آوری : حمید اسکندری
ناشر : بوستان حمید
چاپ : اول ( تابستان 1392)
شمارگان : 1500
قيمت : 7500 تومان
كليه حقوق اعم از چاپ و تكثير، نسخه‌برداري براي ناشر محفوظ است.(نقل مطالب با ذكر مأخذ بلامانع است).
تلفن پخش: 33700927 09122375039 09372375035
پیش گفتار
طبق تعریف مصوب، پدافند غیرعامل عبارت است از مجموعه اقدامات غیرمسلحانه که
موجب افزایش بازدارندگی، کاهش آسیب پذیری، تداوم فعالیت های ضروری، ارتقاء
پایداری ملی و تسهیل مدیریت بحران در مقابل تهدیدات و اقدامات نظامی دشمن
می گردد. (سازمان پدافند غیرعامل کشور، 1389)
بحران ها به دلیل ماهیت و شرایط خاصی که در موقعیت های اضطراری بوجود می
آید، فراتر از آن هستند که با امکانات و برنامه های موجود مدیریت شوند.
غیرمنتظره بودن بحران ها همراه با عدم توانایی در تعیین زمان و مکان دقیق
وقوع آن ها، حجم بالای اطلاعات رسیده، گستردگی تخریب و خسارات مالی و جانی
ایجاد شده، تعدد سازمان های درگیر و ماهیت چند وجهی آن، همه و همه سبب می
شود که مدیران به طور مرتب با شرایطی مواجه شوند که نیازمند اتخاذ تصمیمات
سریع و صحیح است. علم مدیریت با ارائه چارچوبی برای تصمیم گیری ها سعی دارد
این حوادث را به بهترین نحو کنترل نماید.
استفاده از نظام برنامه ریزی در اداره بحران های کشورها یک اصل شناخته شده
است. اگر به تاریخچه مدیریت بحران دقت شود، متوجه می شویم که سیر تاریخی
خاصی در برنامه ریزی مدیریت بحران دیده می شود. اولین مدل برنامه ریزی برای
شرایط بحران، برنامه ریزی مبتنی بر سناریو بوده است.
سناريوها براي استفاده در طراحي اقدامات آمادگي ملي استفاده مي‌شوند. در
واقع، سناريوها جزء ابزارهاي برنامه‌ريزي محسوب مي‌شوند. بر اساس سناريوها
است كه نيازهاي مقابله شناسايي شده و كليه سطوح دولت و دستگاه‌ها مي‌توانند
از اين سناريوها به عنوان مرجع برنامه‌ريزي استفاده نمايند. سناريوها هر
از چندگاه نياز به مرور دارند تا دقت و كارايي خود را حفظ نمايند. سناريوها
اساس و پايه شناسايي قابليت‌ها در همه حوزه‌های مأموريتي و سطوح هدف آن
قابليت‌ها براي پيشگيري، مقابله و بازيابي مؤثر از وقايع بزرگ هستند.
همچنين سناريوها به عنوان پايه اجراي رزمايش‌هاي متعدد با سناريوهاي مختلف
هستند.
(پنج)
سناريوها بايد به گونه‌اي طراحي شوند كه به صورت محلي، استاني، ملي و
دستگاهي قابل پياده‌سازي باشند. دستگاه‌ها و حوزه‌هاي مختلف حكومتي
مي‌توانند اين سناريوها را براي خود به صورت تخصصي‌تر و عمقي‌تر گسترش
بدهند.
در این کتاب ابتدا در فصل اول کلیات مدیریت بحران و الگوهای مطرح و همچنین
مدیریت جامع بحران را بصورت خلاصه شرح داده شده . با توجه به اهمیت موضوع،
در فصل دوم الگوهای تدوین سناریو، روش ها و گام های سناریو نویسی بصورت
مباحث نظری شرح داده شده است .
در فصل سوم الگوی پیشنهادی تدوین سناریو در مدیریت بحران بصورت کاربردی
طرح شده و در فصل چهارم مدلی برای سامانه های واکنش اضطراری ارائه شده
است.
با توجه به کمبود منابع، امیدواریم این کتاب مورد استفاده محققین و
کارشناسان قرار گرفته و در راستای افزایش دانش مدیریتی مدیران و کارشناسان
دستگاه های اجرایی کشور در حوزه حفاظت از زیر ساخت ها و امنیت سیستم ها،
موجب خدمتی ناچیز در جهت اعتلای نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران گردد. در
پايان لازم مي دانم از خوانندگان محترم جهت نقصان احتمالي آن پوزش خواسته و
نقد و نظر صاحب نظران گرامي را به جان می پذیریم.
با تشکر
مؤلف
(شش)
فهرست مطالب
فصل اول الگوهای مطرح در مدیریت بحران 9
1- کلیات 9
2- فرآیند مدیریت بحران 14
3- رابطه مفهومی مدیریت بحران و پدافند غیرعامل 16
4- الگوها و مدل های مطرح در مدیریت بحران 17
5- مدیریت جامع بحران 24
6- فرآیند تکامل برنامه ریزی مدیریت بحران 26
فصل دوم روش های تدوین سناریو 33
1- سناریو چیست 33
2- تعریف و ویژگی های سناریو 34
3- روش های تدوين سناريو 41
3-1- گام هاي هفت گانه براي سناريوسازي موفق 41
3-2- يک روش نُه مرحله اي 41
3-3- مدل شبکه ای جهانی برای تدوین سناریو 43
3-4- سناریو نویسی نظامی 46
3-5- سناریو نویسی برای واحدها و بنگاه های کسب وکار 48
4- گام های پیاده‌سازی روش سناریو 51
5- سایر مباحث 52
6- مخروط توجیهی 55
فصل سوم الگوی پیشنهادی تدوین سناریو در مدیریت بحران 57
1- الگوی تدوین سناریوی تهاجم موشکی به زیرساخت های حیاتی و حساس 57
2- تدوین سناریوي معيار 61
3- قابلیت های لازم برای اداره بحران ناشی از تهاجم به زیرساخت های حیاتی و حساس 64
(هفت)
فصل چهارم مدلی برای سامانه های واکنش اضطراری 69
1- تحقیقات در مورد سیستم واکنش اضطرار 69
2- مدل سیستم واکنش اضطرار توسعه یافته 73
3- نتیجه 77