اقدام تاکتیکی ترامپ برای فشار بر طالبان

در حالی که «زلمی خلیلزاد» نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان بر نزدیک بودن توافق با طالبان تاکید داشت، رئیس جمهور آمریکا در توئیترش نوشت که روند مذاکرات صلح با طالبان را لغو کرده است.

وی افزود که طالبان این اقدام را با هدف تقویت موضع خود بر سر میز مذاکره و قدرت چانه‌زنی انجام داد اما این شرایط را برای آن‌ها بدتر کرده است.

اگر چه دونالد ترامپ بهانه لغو مذاکره با طالبان را حملات اخیر کابل و کشته شدن یک نظامی آمریکایی عنوان کرد اما در سالهای اخیر بیش از 2500 نظامی آمریکایی در نقاط مختلف افغانستان کشته شده‌اند.

این اقدام رئیس جمهور آمریکا همانطور که برخی از کارشناسان پیش‌بینی می‌کردند، بیانگر عدم اعتماد به حرف و عمل دولت واشنگتن است.

دولت آمریکا در سالهای اخیر چندین توافقنامه بین‌المللی سیاسی و تجاری با شماری از کشورهای بزرگ دنیا را نقض کرده است که خروج یکجانبه آمریکا از «برجام »، «پیمان منع موشک‌های هسته ای میانبرد» با روسیه و چین را می‌توان به عنوان نمونه یاد کرد.

این کشور حتی به تعهدات خود در قبال متحدان غربی‌اش نیز عمل نکرده و چندین توافقنامه تجاری با اتحادیه اروپا را نیز نقض کرده است. و مقامات آمریکایی از جمله ترامپ همواره در دورهای هشتم و نهم مذاکرات قطر مواضع ضد و نقیضی نشان دادند.

ترامپ درباره مهمترین شرط طالبان یعنی خروج نیروهای خارجی، تاکید می‌کرد که حتی در صورت خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان اما حضور اطلاعاتی در این کشور را گسترش خواهد داد. این مواضع ضد و نقیض حتی کشورهای مانند روسیه که برای تضمین توافق طالبان و آمریکا اعلام آمادگی کرده بودند را نیز دچار تردید کرد.

از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان و رسانه‌های خارجی و حتی داخلی افغانستان همواره از آغاز مذاکرات طالبان و آمریکا ابراز خوش‌بینی می‌کردند که بویژه در دور نهم این مذاکرات توافق صلح نهایی شده و به امضا خواهد رسید.

اما با پایان یافتن نهمین دور از مذاکرات دوحه بدون حصول نتیجه ملموس، نشان داد که همچنان اختلافات گسترده‌ای میان دو طرف باقی است.

مسئله خروج کامل نیروهای خارجی، به رسمیت شناختن دولت افغانستان، آتش‌بس و نظام آینده سیاسی افغانستان از مهمترین موضوعاتی بودند که با توجه به شرایط درباره آنها طرفین به توافق نرسیدند.

زیرا طالبان همواره به خروج کامل نیروهای خارجی تاکید دارد و دولت افغانستان را به رسمیت نمی‌شناسد همچنین آتش بس را به پس از توافق با آمریکا و برگزاری مذاکرات بین الافغانی گره زده است.

همچنین باوجودی که طالبان تاکنون موضع مشخصی را درباره نظام سیاسی آینده افغانستان در رسانه‌ها اعلام نکرده است اما شواهد نشان می‌دهد که این گروه به چیزی کمتر از امارت اسلامی و برقراری حاکمیت اسلامی راضی نخواهد شد. زیرا این گروه در قدرتمندترین حالت خود از سال 2006 قرار دارد بنابراین دلیلی برای تسلیم و پذیرش دولت کنونی افغانستان نمی‌بیند.

این موارد همواره به گفته طالبان از خطوط قرمز این گروه بوده است که باوجود ابراز امیدواری‌ها در 9 دوره به نتیجه ای نرسیده است. اگرچه که برای ادامه یافتن مذاکرات در قطر، هم آمریکا و هم طالبان نیاز داشتند تا حدودی درباره احتمال توافق ابراز امیدواری کنند.

ترامپ برخلاف روسای جمهور گذشته آمریکا این مسئله را از همان ابتدا درک کرد که ادامه یک جنگ فرسایشی در افغانستان با هزینه‌های سر به فلک کشیده اشتباه بوده است و به نوعی شکست طالبان به عنوان یک گروه عقیدتی، برای این کشور مقدور نیست.

بنابراین بار دیگر با هدف شکست طالبان، در میدان سیاست گام برداشت تا از مسیر مذاکره تحت عنوان صلح این گروه را تضعیف کند و شکست نظامی خود در افغانستان را با یک پیروزی سیاسی به ویژه در انتخابات 2020 جبران کند.

اما پس از 9 دور مذاکره و پافشاری طالبان به خواسته‌های این گروه، اختلاف نظرهای اساسی در مذاکرات قطر حل نشده باقی مانده است و طالبان نیز با تشدید حملات سراسری در افغانستان، امنیت دولت و نیروهای خارجی و شعارهای آمریکا را به چالش کشیده است.

سفرهای اخیر زلمی خلیلزاد نماینده ویژه آمریکا در امور صلح افغانستان نیز به برخی از کشورها برای تلطیف مواضع طالبان بی نتیجه بود. حملات طالبان و عدم امتیاز هی این گروه، در عین حال سبب افزایش اختلاف آمریکا و دولت افغانستان بر سر نحوه مذاکرات صلح شده است.

دولت افغانستان از به حاشیه رانده شدن، تعریف متفاوت آمریکا درباره مذاکرات بین الافغانی همچنین احتمال تعویق انتخابات و تشکیل دولت موقت نگران است.

بدلیل همین نگرانی‌ها، اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان چندی قبل با انتقاد از آمریکا گفته بود که صلح گذرا را هرگزار قبول نمی‌کند و صلح پشت درهای بسته توسط یک اقلیت بی‌نتیجه است.

با توجه به آنچه که گفته شد، آمریکا تاکنون نتوانسته است برای طالبان و کشورهای منطقه اعتماد سازی کند همچنین خواسته‌های آنها را در مذاکرات قطر برآورده کند و در عین حال با دولت افغانستان نیز دچار اختلاف شده است.

از سوی دیگر، ترامپ برای برگزاری انتخابات 2020 در آمریکا به پیروزی در افغانستان نیاز دارد. در نتیجه در اقدامی تاکتیکی تیری بسوی تاریکی پرتاب کرده است تا از مسیر لغو مذاکرات بر طالبان فشار وارد کند.