امنیت ۱۷ هزار نفتکش زیر سایه جمهوری اسلامی ایران

به گزارش پایداری ملی، چندی پیش انگلستان، نفتکش روسی گریس ۱ را که شامل محموله نفت ایران بود با دلایل واهی و به عبارتی به طور غیرقانونی توقیف کرد. هر چند که این نفتکش در حال عبور از آب‌های تحت حاکمیت انگلستان بود، اما این اقدام که بعدها مشخص شد به دستور آمریکایی‌ها است، خارج از عرف بین الملل بود. تنگه‌ها به عنوان بخش کلیدی آبراه‌ها نقش مهمی در انتقال نفت ایفا می‌کنند که تنگه هرمز نیز در زمره این آبراه‌های مهم قرار دارد به طوری که سالانه ۱۷ هزار نفتکش از آن عبور می کنند. عبور نفتکش‌ها از هر تنگه‌ای می‌تواند مؤلفه‌های زیادی را تحت تأثیر خود قرار دهد چرا که بسته به میزان ریسک عبور، فاصله مبدا تا مقصد، هزینه بیمه می‌تواند متفاوت باشد. از سویی دیگر بازار نفت به عنوان بازاری حساس که کمترین تغییرات به طور مستقیم و سریع بر آن تأثیر می‌گذارد می‌تواند نوسان غیرقابل تصوری را در نتیجه هر گونه اختلال در تنگه هرمز تجربه کند.

این در حالی است که جمهوری اسلامی ایران همواره امنیت پایداری را در آب‌های حاکمیتی خود بر قرار کرده و به این اصل معتقد است که در سایه امنیت پایدار تنگه هرمز، امنیت بازار انرژی جهان نیز تأمین می‌شود.

تنگه هرمز ۲۱ مایل عرض دارد، اما تنها در ۲ مایل آن امکان کشتیرانی وجود دارد. البته برای دور زدن تنگه هرمز، گزینه‌های اندکی وجود دارد. از سویی دیگر این تنگه در حوزه تأمین تقاضای جهانی LNG نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. قطر حداقل یک چهارم بازار LNG جهان را با صادرات بیش از ۶٠ میلیون تن ال. ان. جی در دست دارد.

سالانه ۵٠ هزار فروند کشتی از تنگه استراتژیک هرمز عبور می‌کنند که از این تعداد ١٧ هزار فروند شناورهای نفت‌کش است. نکته مهم در باره تنگه هرمز این است که کشورهای آسیایی که طی دو دهه گذشته میزان واردات شأن از خلیج فارس دو برابر شده است، به تنگه هرمز وابستگی بیشتری دارند؛ بویژه چین که بیش از ۴٠ درصد از نفت وارداتی خود را از تنگه هرمز عبور می‌دهد. با این وجود برخی معتقدند بسته شدن این تنگه تأثیری بر اقتصاد آمریکا و اروپا نمی‌گذارد که با نظر به وابستگی اقتصاد کشورهای توسعه یافته به یکدیگر، هر گونه اختلال در تردد کشتی‌ها نه تنها به افزایش شدید قیمت نفت می‌انجامد بلکه بحرانی بزرگ در جهان ایجاد می‌کند.

علائم قرمز رنگ نفتکش‌های عبوری هستند. منبع: مارین ترافیک

طبق بررسی مؤسسه تحلیل آمارهای نفتی «ورتکسا»، محموله‌های نفت خام و میعانات گازی ترانزیت شده از طریق تنگه هرمز در سال ٢٠١٧ میلادی روزانه ١٧.٢ میلیون بشکه بود که این رقم تنها در نیمه نخست سال ٢٠١٨ میلادی روزانه به ١٧.۴ میلیون بشکه رسیده است. بیشتر نفت صادراتی عربستان، ایران، امارات، کویت و عراق از طریق این تنگه به بازارهای جهانی فرستاده می‌شود. همچنین این آبراه، مسیر عبور تمامی ال ان جی (گاز طبیعی مایع) صادراتی قطر است.

هر چند عربستان با احداث خط لوله «پترولاین» تلاش داشت تا روزانه با انتقال دو میلیون بشکه نفت، تنگه هرکز را دور بزند، اما زمانی که پهبادهای یمنی این خط لوله را که وظیفه تأمین نفت اروپا و آمریکا را بر عهده دارد هدف قرار دادند امیدها برای دور زدن تنگه هرمز به حداقل خود رسید. این در حالی است که بندر فجیره امارات متحده عربی نیز اساس احداث آن کاهش اهمیت تنگه هرمز بود، این روزها محل امنی برای نفتکش‌ها محسوب نمی‌شود.