تهدیدهای خارجی و همبستگی ملی

به گزارش پایداری ملی، حسین شیخ زاده نوشت: نظریه‌پردازان علوم اجتماعی نیازهای انسان را به دو دسته تقسیم کرده‌اند: نیازهای اولیه شامل خوراک، پوشاک و مسکن و نیازهای ثانویه مانند آزادی، شأن اجتماعی، مشارکت در امور عمومی و مواردی از این قبیل؛ اما نیاز به امنیت از نظر اهمیت در صدر نیازهای انسان قرار دارد زیرا موضوع امنیت، حیات انسان و بود و نبود اوست و خوراک، پوشاک و مسکن بدون امنیت فاقد ارزش خواهند بود، بنابراین می‌توان گفت نیازهای اولیه عبارتند از: امنیت، خوراک، پوشاک و مسکن. در آموزه‌های اسلامی نیز امنیت و سلامتی جزء بزرگ‌ترین نعمت‌ها شمرده شده‌اند. امنیت نه‌تنها در زندگی فردی بلکه در زندگی اجتماعی نیز از جایگاه زیربنایی برخوردار است و بر همین اساس امنیت ملی به‌عنوان مهم‌ترین نیاز اجتماعی در رأس اهداف ملی کشورها قرار دارد.

اگرچه امنیت ملی نیز مانند سایر مفاهیم علوم سیاسی فاقد تعریف واحد است اما در مورد اهمیت و نقش حیاتی آن همه متفق‌القول‌اند و هیچ‌یک از اندیشمندان در این مورد تردید ندارند. با این حال واکنش ملت‌ها به تهاجمات و تهدیدهای خارجی یکسان نیست؛ تاریخ نشان می‌دهد که پاسخ ملت‌ها به هجوم یا تهدید امنیت آنها توسط خارجی‌ها شدت و ضعف داشته است؛ کمیت و کیفیت واکنش نسبت به تهدیدهای بیگانگان به عواملی از قبیل عقیده و ایدئولوژی، سابقه تاریخی، هویت ملی، فرهنگ سلطه‌پذیری یا سلطه‌ستیزی، میزان مقبولیت نظام سیاسی حاکم و... بستگی دارد.

ایرانیان در طول تاریخ نشان داده‌اند که در عین تعامل سازنده با دنیا، به شدت نسبت به تهاجم یا تهدید بیگانگان حساس‌اند. تاریخ ایران از ایستادگی جوانمردانه در برابر حمله اسکندر مقدونی، تهاجم مغولان و حمله نظامی به ایران در جنگ جهانی اول حکایت دارد. در جنگ جهانی دوم نیز با اینکه رضاشاه 48 ساعت بعد از حمله متفقین فرمان عدم مقاومت صادر کرد؛ اما عده‌ای از ارتشیان از این فرمان سرپیچی کرده، در برابر دشمن ایستادند و تعدادی زیادی از آن‌ها کشته شدند. با این حال هیچ‌یک از این حماسه‌ها با مقاومت ملت ایران اسلامی در برابر بیگانگان در طول چهار دهه گذشته قابل مقایسه نیست. آنچه این دوره را از سایر دوره‌های تاریخ ایران متمایز می‌کند، عبارت است از: حاکمیت مردم‌سالاری دینی، احساس مالکیت مردم نسبت به کشورشان، تلفیق احساس تعلق به میهن با ایدئولوژی اسلامی، ورود عنصر جدیدی به نام شهادت به فرهنگ عمومی و هدایت کشور توسط ولی فقیه که شجاعت جزء شروط ضروری ولایت اوست.

در طول تاریخ ایران، کشور مِلک شخصی شاهان تلقی می‌شد و مردم نه مالک کشور بودند و نه در اداره آن سهمی داشتند؛ اما عناصر فرهنگی تا حدی این نارسایی سیاسی را جبران می‌کرد و مردم به دلیل برخورداری از سابقه تمدنی نسبت به سرزمین خود تعلق خاطر داشتند، بنابراین هیچ‌گاه در برابر اجنبی تسلیم نشدند. از سال 1357 داستان به کلی تغییر کرد؛ استبداد موروثی برچیده شد، مردم‌سالاری دینی حاکم شد، شخص اول کشور یعنی رهبر در برابر قوانین با سایر مردم مساوی شد(اصل107 قانون اساسی)، مردمی که قبلاً رعیت محسوب می‌شدند، ولی‌نعمت نظام شدند و تقریباً هر سال یک بار برای تعیین سرنوشت خود پای صندوق‌های رأی رفتند. نظام‌شان بر خلاف حکومت پهلوی برآمده از کودتای بیگانگان نبود و از همه مهم‌تر اینکه رابطه مردم با نظام علاوه بر جمهوریت و مردم‌سالاری با عقاید دینی پیوند خورد، زیرا ولایت فقیه که در رأس نظام فرار گرفته است، ولایتش استمرار ولایت پیامبر اسلام؟ص؟ و ائمه معصومین؟سها؟محسوب می‌شود و اطاعت از او جنبه شرعی دارد.

جمهوری اسلامی ایران از بدو پیروزی انقلاب به‌طور مستمر در معرض انواع تهدیدهای امنیتی قرار داشته است؛ حمایت و تجهیز گروهک‌های ضدانقلاب به منظور اجرای عملیات تروریستی متعدد در سال‌های آغازین نظام، حمله نظامی و جنگ هشت‌ساله با ایران، هدف قراردادن هواپیمای مسافربری ایران، تحریم اقتصادی، تشویق مردم به عدم مشارکت در انتخابات، تلاش برای کاهش جمعیت در راهپیمایی‌های مناسبتی، تشویق و حمایت از آشوبگران در سال‌های 1378 و 1388 و در نهایت خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و تهدید به حمله نظامی از سوی این کشور فقط بخشی از تهدیدهای امنیت ملی ایران از سوی نظام سلطه به‌ویژه ایالات متحده آمریکاست.

اقدامات خصمانه سلطه‌گران قطعاً زیان‌های قابل‌توجهی به ایران عزیز وارد کرده‌ است، به‌ویژه جنگ تحمیلی که با تشویق و حمایت آمریکا به راه افتاد، تعداد زیادی از جوانان مخلص، مؤمن، متخصص و انقلابی را از از ما گرفت؛ جوانانی که جای آن‌ها تا ابد در میان این ملت خالی است و فقدان آن‌ها به هیچ وجه قابل جبران نیست؛ اما تهدید تمامیت ارضی این کشور بر خلاف اهداف پلید دشمنان نه‌تنها ملت را از یکدیگر و از نظام سیاسی جدا نکرده بلکه باعث تحکیم میانی همبستگی و هویت ملی ایرانیان شده‌ است. تأثیر تهدیدهای خارجی بر تقویت همبستگی ملی به کرات در تحقیقات میدانی به اثبات رسیده‌است.

 (از جمله پژوهشی‌که به روش پیمایشی توسط نگارنده صورت گرفته و نتایج آن منتشر خواهد شد) این پژوهش‌ها نشان می‌دهد که هرچه احساس تهدید امنیتی بیشتر باشد، به همان نسبت تعلق به کشور و آمادگی برای دفاع از آن افزایش می‌یابد، بنابراین اگرچه تحریم‌های اقتصادی ممکن است بر سطح رفاه شهروندان ایرانی تأثیر منفی داشته باشد اما هنگامی که پای امنیت ملی و تمامیت ارضی ایران در میان باشد، یکپارچگی ملت و آمادگی آن‌ها برای فداکاری در راه عقیده و کشورشان تقویت می‌شود.

 البته اثبات این فرضیه که تهدیدهای دشمنان، ملت ایران را بیش از پیش حول نظام جمهوری اسلامی متحد می‌کند، شاید چندان هم نیاز به تحقیق علمی نداشته باشد؛ کافی است به جمعیت راهپیمایان در زمان‌های تشدید تهدیدها توجه کنیم. نقطه اوج تهدید آمریکا علیه ملت ایران سال 1397 بود، سالی که به زعم آمریکایی‌ها عمر چهل‌ساله نظام به سرآمده بود و فروپاشی جمهوری اسلامی را قطعی می‌دانستند؛ اما ملت ایران در این سال باوجود تحمل مشکلات اقتصادی، حماسه‌های ماندگاری را خلق کرد و راهپیمایی 22 بهمن 97 از همه سال‌ها تماشایی‌تر شد.

این همبستگی‌ها و مقاومت‌ها حاوی پیام‌هایی روشن است؛ نخستین مخاطب این پیام‌ها دشمنان خارجی و در رأس آن‌ها آمریکا و رییس‌جمهوری ماجراجوی آن است. تکلیف آمریکا در این ماجرا روشن است؛ یا ضمن مطالعه تاریخ و آشنایی بیشتر با ملت ایران و استفاده از مشورت عقلا از ماجراجویی دست بر می‌دارد یا با ارتکاب اشتباه تاریخی، به عرصه سیمرغ نزدیک می‌شود و آمریکا را به دیار نیستی می‌فرستد؛ چنانکه 250 سال پیش هم اثری از آن نبود. دومین پیام این مقاومت خطاب به آن دسته از مسوولان است که از صّدای طبل جنگ می‌ترسند. پیام مردم این است که دشمن اگرچه آرایش جنگی گرفته و بر طبل جنگ می‌کوبد اما جرأت تجاوز به مرزهای ایران را ندارد. با این حال اگر کسی حتی از صدای طبل هم می‌ترسد بهتر است مسوولیت خود را به مردان لحظه‌های سخت واگذار کند. می‌ماند یک پیام دیگر و آن هم اینکه این مردم برای دفاع از عزت و شرف خود هیچ چشمداشتی ندارند اما شأن و منزلت آن‌ها بسیار بالاتر از آن است که گرفتار مشکلات معیشتی باشند. آنان که هنوز نگاه‌شان به غرب است و رفع مشکلات مردم را با رفع خصومت‌های دشمنان گره زده‌اند، بدانند که دشمنیِ دشمنان پایان‌ناپذیر است و باید برای حل مشکلات اقتصادی روی همین ملت حساب کنند.