نبود نظارت اساسی برای کاهش و کنترل قیمت‌ها
این بی توازنی در سود تولید موجب شده تا کشاورزان یک سال بیش از اندازه کشت کنند و محصول آنان با مشکلاتی برای تامین بازار مواجه شود و سال دیگر به دلیل بی‌رغبتی کشاورز در تولید محصول کمتری کاشته شده یا دیرتر به بازار مصرف برسد و قیمت از حد انتظار با هجوم دلالان به بازار خرید و فروش سیب‌زمینی هم فراتر رود که در این بین کشاورز دو سر ضرر است هم در تولید و هم در نبود برنامه مناسب برای تامین تقاضای مصرف‌کننده.
اخیرا محمد فامیل متقی، رئیس اتحادیه میوه و تره‌بار همدان دلیل افزایش قیمت سیب‌زمینی دربازار همدان را که قطب تولید سیب‌زمینی کشور است صادرات آن و کمبود تولید در استان‌هایی که در این فصل باید محصول خود را به بازار عرضه کننده به دلیل وقوع سیل دانسته است و نپذیرفته است که گرانفروشی در سیب‌زمینی در بازار همدان وجود دارد چرا که این اتحادیه مستمر بازار را نظارت می‌کند.
در حالی‌که هنوز هم سیب‌زمینی پاییزه کشت سال قبل در انبار‌ها موجود است و به همراه سیب‌زمینی بهاره کشت گرگان سایر و نقاط کشور به بازار عرضه می‌شود و نمی‌توان گفت دلیل گرانی سیب‌زمینی این تغییر در وضعیت تولید است. بلکه همه کارشناسان و حتی کشاورزان معتقدند تا زمانی که نهاده تولید کشاورزی به دست بنیان اصلی تولید کشور گران می‌رسد دلالان به هر روشی که دوست نقش اصلی را در تنظیم قیمت سیب‌زمینی در بازار دارند همین انتظار را هم باید داشت که کشاورز که زحمت اصلی تولید را برعهده سود نکند و سود اصلی به جیب دلالان برود و در این بین مردم به عنوان متقاضی اصلی ناراض و بازار مصرف هم گرفتار تلاطم قیمت‌های آنی است.
افزایش هزینه‌های تولید تا 3 برابر سال قبل
کشاورز سیب‌زمینی کار کبودراهنگی که 7 دهه از خدا عمر پر‌برکت گرفته است درباره تولید سیب‌زمینی در سال 98 اظهار داشت: هزینه‌های تولید زیاد شده است. هر هکتار سیب‌زمینی باید 70 میلیون تومان هزینه کرد. پارسال در 65تا 70 هکتار کشت سیب‌زمینی 23 میلیون تومان هزینه کردم دقیقا هزینه تولید سیب‌زمینی امسال 3 برابر شده است.
وجیه‌اله اسدی افزود: تعویض روغن و فیلتر و هواکش یک تراکتور پارسال 2.5 میلیون تومان هزینه داشت امسال نگهداری همین تراکتور 6 میلیون تومان هزینه دارد. هزینه‌های کارگر، کود، شخم وسایر نیاز‌های تولید را هم باید به این مبالغ اضافه کرد سیب‌زمینی بذری را پارسال کیلویی 700 تومان خریدم امسال 4 هزار تومان شده است.
وی با اشاره بر اینکه در مزرعه‌اش در طول سال 50 نفر مشغول به کار هستند گفت: این کارگران تابستان در مزرعه و زمستان هم در سرتینگ سیب‌زمینی کمک حال تولید‌م هستند پارسال 60هزار‌تومان روزی حقوق می‌گرفتند امسال ختی به 100 هزار تومان هم راضی نیستند. تولیدکننده به دنبال تولید و تقویت اقتصاد کشور است اما باید حمایت هم بشود. سال قبل کود مرغی را تنی 230 هزار تومان خریدم امسال تنی 600هزار‌تومان شده است کودی که از خارج نمی‌آمد و محصول مرغ‌های همین کشور است.
حمایت بیشتر از کشاورزان با کاهش هزینه نهاده‌های تولید
این کشاورز قطب سیب‌زمینی کشور اظهار داشت: اگر کشاورز در حوزه تولید خود حمایت نشود تغییر تولید می‌دهد و کشت دیگری را انجام خواهد داد تولید باید برای کشاورز صرفه داشته باشد. دولت باید هزینه‌های تولید را کاهش دهد و تا برای کشاورز تولید سود داشته باشد. وقتی کشاورزی در یک فصل نکارد سال بعد به دلیل کمبود گران می‌شود یا یک سال آنقدر کشت می‌شود که تولید اضافی دور‌ریز می‌شود باید توازن در تولید در کشور باشد.
وی افزود: سیب‌زمینی 17 نوبت آبیاری نیاز دارد اما وقتی به تولید برسد حتی راضی نیستم بیشتر از 3 هزار و تا 3 هزار و 500 تومان بفروشم اما سود اصلی را دلال می‌برد نه کشاورز. در هر هکتار هم 40 تن برداشت دارم. هر چند این 40 تن برداشت بعدا به افت می‌رسد و 32 تن می‌شود. یعنی شاید تولید بتواند سر به سر هزینه را تامین کند اما سود چندانی ندارد.
تولید سیب‌زمینی با‌کلاس و صادرات!
کشاورز سیب‌زمینی کار اسد‌آبادی که 80 درصد کشت سیب‌زمینی‌اش بذری است و به قول خودش این سیب‌زمینی کلاس بالاست و نباید به عنوان خوارکی مصرف شود اظهار داشت: ارقامی مانند مارفونا، بامبا، چیلی، آگریا و سانتا کاشته است و 40 سال هم در حوزه کشاورزی فعال است.
شعبان قراخانی که مشغول کار است و زیاد فرصت صحبت ندارد و تاکید دارد که باید سوال‌های کارشناسی را از کارشناسان بپرسم گفت:صادرات سیب‌زمینی دارد اما برای رسیدن به این حد از تولید تلاش زیادی را به کار برده است سم را با قیمت بال تهیه کرده است همین‌طور کود‌مرغی را که باید برای تقویت محصول به کار برد. هزینه‌ها در کل امسال افزایش داشته است.
جولان دلالان در بازار سیب‌زمینی
این حرف‌های تولید‌کنندگان است اما مردم هم حرف‌های برای گفتن دارند سمیرا ناصری اظهار داشت: قیمت بازار همیشه در دست دلالان بوده است شاید دولت نظارت داشته باشد که نیست و اگر بود نباید این همه تغییر قیمت در سیب‌زمینی را شاهد باشیم و مسئولان هم دایم دلیل بیاورند که هیچ کدام از دلایل آنان برای مردم قابل قبول نیست مداوم گفته‌اند همدان مرکز اصلی تولید سیب‌زمینی کشور است اما چرا باید در مرکز تولید سیب‌زمینی سیب زمینی گران باشد پس نظارت نیست که گران است بازاری هر طور دلش می‌خواهد جنسش را به دست مردم می‌دهد و کسی هم نیست بپرسد چرا باید گران بفروشد.
کامران مطیع بهرمن دیگر شهروند همدانی هم معتقد است تا وقتی که هر محصولی برای دلالان سود کنند وارد بازار خرید و فروش آن می‌شوند تا زمانی که این سود ادامه دارد همچنان در آن جولان می‌دهند اما وقتی از سود افتاد از مسیر آن خارج می‌شود در این بین اگر تولید باشد تولید کننده ضرر می‌کند و هزینه‌های زیاد تامین آنرا هم باید مصرف کننده بدهد؛ کسی هم نیست، نظارتی بر بازار پرسود دلالان داشته باشد ومانع این ضرر بزرگ برای جامعه شود. برای دلال فرقی ندارد که سیب‌زمینی باشد یا طلا و سکه ارز؛ باید قانونی در کشور به تصویب برسد که نظارت دقیق در تولید و عرضه باشد و کسی نتواند خارج از چارچوب آن خرید و فروش کند در زمان جنگ که هم تحریم بودیم و هم هزینه‌های جنگ تحمیلی وجود داشت چرا این همه تغییر قیمت نبود اما چرا حالا که جنگی نیست خودمان جنگ داخلی راه انداختیم و با افزایش قیمت‌ها ضرر اصلی را به کشور وارد می‌کنیم.
جعفر مفرحی دیگر شهروند همدانی هم معتقد است وقتی قیمت‌ها افزایش می‌یابد یا دولت برنامه‌ریزی مناسب برای مدیریت عرضه و تقاضا ندارد یا به موقع اینکار را و به میزان کفایت انجام نمی‌دهد؛ سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و سایر اقلام مورد نیاز مردم مانند روغن، شکر و تخم‌مرغ مواد لبنی و غیره هم به این درد گرفتارند و رنج اصلی آنرا مردم می‌برند به خصوص قشری که در‌آمد یکسانی دارند و با تغییر یکباره قیمت‌ها هم هزینه‌های زندگی بر دوش آنان بیش از گذشته سنگینی دارد و کسی هم به داد آن‌ها نمی‌رسد.
حال با این همه مشکل در تولید باید دید وضعیت استان همدان در حوزه تولید سیب‌زمینی چیست و سالانه چقدر تولید داریم که همدان را به عنوان قطب تولید سیب‌زمینی کشور مطرح کرده است اما در قطب سیب‌زمینی کشور هم سیب‌زمینی گران که مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان با یاد‌آوری کشت تابستانه فقط در شهرستان‌های بهار و همدان داریم، اظهار داشت: البته سیب زمینی کشت پائیزه در این شهرستان‌ها هم داریم که مقدار آن کم است شهرستان بهار به عنوان نمونه حدود 500 هکتار کشت پائیزه دارد. زمان برداشت سیب‌زمینی بهاره همدان نیمه تیر‌ماه است. در کشت تابستانه تغییری در مقدار تولید نداریم اما در کشت پاییزه می‌توان با تغییر آرایش کشت مقدار کشت را افزایش داد.
امیر لاهوتیان با تاکید بر اینکه کشت تابستانه تازه‌خوری و پاییزه قابلیت انباری و بذری دارد، گفت: امسال برنامه ابلاغی تولید تابستانه سیب‌زمینی 8 هزارو 600 هکتار است که تاکنون 8 هزار و 800 هکتار کشت و حدود 400 هزار تن پیش‌بینی برداشت است؛ هر 2.5 هکتار هم یک بهره‌بردار محاسبه می‌شود.
برداشت 40 تن در هر هکتار
وی درباره مقدار کشت پاییزه سیب‌زمینی استان هم اظهار داشت: به طور میانگین برداشت در هر هکتار 40 تن از انواع ارقام خوارکی و بذری مانند مارفونا، چیلی، آگریا، بامبا و ساتینا است.
امسال ابلاغی کشت سیب‌زمینی پاییزه هم 11 هزار و 500 هکتار و 500 هزار تن پیش‌بینی تولید است؛ تاکنون 6 هزار و 500 هکتار کشت و برداشت 280 هزار تن سیب‌زمینی را پیش‌بینی می‌کنیم.
مدیر امور زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان افزود: استان همدان بی‌رقیب در تولید سیب‌زمینی و قطب تولید سیب‌زمینی کشور هم از نظر کشت و هم زیرسطح کشت است. دلیل افزایش قیمت بازار هم مشکلاتی است که سیل در استان‌های شمالی و جنوبی ایجاد کرده است و با به بازار رسیدن سیب‌زمینی همدان قیمت متعادل خواهد شد که خلا آن موجب افزایش قیمت شده است. گرانی اجاره زمین و افزایش نهاده‌ها هم بی‌تاثیر نبوده است.
لاهوتیان گفت: 90درصد کشت پائیزه سیب‌زمینی در شهرستان‌ها رزن و کبودراهنگ داریم و کشت سیب‌زمینی هم به نیت صادرات مقرون به صرفه نیست. البته مخالفتی با صادرات این محصول در صورت وقوع تنظیم بازار کشور نداریم یعنی ابتدا باید نیاز کشور تامین . سپس مازاد آن صادر شود که در همه دنیا هم همین روش را دارند و ابتدا نیاز داخلی خود را تامین و سپس مازاد آن را به شکل‌های مختلف صادر می‌کنند.