دانشی که در ایران مغفول مانده است
عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت‌مدرس با بیان این که جغرافیا کاربردی‌ترین علم در ایران است، گفت: ببینید همه ساله چقدر از مخاطراتی مثل سیل، بارش برف و باران سنگین، بهمن، طوفان گرد و غباری و ریزگرد، طوفان‌های تندری و لغزش زمین و امثال اینها خسارت به کشور وارد می‌شود. متاسفانه به دانش جغرافیا اصلا اهمیتی داده نمی‌شود و تا این بی‌اعتنایی در نگرش مسئولین وجود دارد، خسارات ناشی از مخاطرات هم تشدید خواهد شد.
به گزارش پایداری ملی، دکتر یوسف قویدل رحیمی ، اظهار کرد: علاوه بر مخاطرات یاد شده یک مشکل اصلی جغرافیایی که در ایران وجود دارد، مشکل تمرکز امکانات و جمعیت در کانون‌های اندکی مثل شهر تهران است که با توجه به عدالت فضایی از طریق برنامه‌ریزی منطقه‌ای و استعدادهای جغرافیایی مناطق قابل رفع شدن است.
این استاد جغرافیا درباره وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان جغرافیا گفت: قبلاً فارغ التحصیلان جغرافیا به عنوان کارشناس در سازمان جنگل‌ها و مراتع، شهرداری‌ها، فرمانداری‌ها و استانداری‌ها، وزارت خارجه و دفاع، نیروهای مسلح، سازمان برنامه و بودجه، سازمان هواشناسی، وزارت نیرو و دانشگاه‌ها جذب به کار شده یا حداقل به عنوان دبیر جغرافیا به صورت تخصصی به امر تدریس جغرافیا مشغول می‌شدند که هم اینک این مشاغل به علت کمبود ظرفیت جذب خیلی کم شده‌اند.
وی افزود: از نظر توانایی، جغرافیدانان با توجه به رشته و گرایش خاص خود می‌توانند از کارمندی و کارشناسی ادارات و دستگاه‌ها تا ریاست جمهوری ارائه خدمات کنند و از نظر علمی مناسب‌ترین رشته برای ریاست جمهوری، جغرافیا است. چون جغرافیا علم آمایش سرزمین و فضا است و ریاست جمهوری به علم تدبیر سرزمین از دیدگاه‌های مختلفی که فقط جغرافیدانان بدان‌ها مجهزند، نیاز دارد.
قویدل در پاسخ به سوالی درباره متناسب بودن دروس رشته جغرافیا در دانشگاه با کاربرد آن در جامعه گفت: هم اکنون دانشجویان جغرافیا به مهارت‌های مختلفی چون تحلیل فضایی و آماری که با استفاده از نرم افزارهای به روز دنیا انجام می‌شود، احاطه دارند و می‌توانند از آن مهارت‌ها به نحو مقتضی در مراکز مورد نیاز استفاده کنند.
این استاد دانشگاه درباره سطح آموزش جغرافیا در آموزش عالی گفت: جغرافیا گرایش‌های مختلفی دارد که در ایران تقریباً اغلب این گرایش‌ها موجود بوده و اساتید مدرس جغرافیا در دانشگاه‌های کشور دارای انتشاراتی در سطح بین‌المللی هستند که نشان می‌دهد سطح آموزش جغرافیای ایران فراتر از منطقه و در سطح کشورهای پیشرفته است، تفاوت در این است که از سواد و دانش جغرافیدانان در کشورهای پیشرفته برای بهروزی جامعه استفاده می‌شود، ولی در ایران استفاده نمی‌شود.
وی با بیان اینکه با عدم افزایش متناسب بودجه مراکز دانشگاهی امکانات آموزش جغرافیا کمتر شده، گفت: به یاد داشته باشید که جغرافیا دانشی میدانی است و آزمایشگاه جغرافیا طبیعت است و بر این مبنا سفرهای علمی برای ارتقای سطح دانش جغرافیدانان ضروری و حیاتی است.
قویدل در پاسخ به سوالی درباره میزان استفاده از نظرات جغرافیدانان در تصمیم‌گیری‌های کشوری، گفت: متأسفانه به دلیل عدم شناخت از دانش جغرافیا یا به علت غرض ورزی بعضی مسئولین، جغرافیا به عنوان علم اصلی آمایش سرزمین مهجور مانده و از پتانسیل‌های جغرافیا برای توسعه کشور استفاده نمی‌شود. بسیاری از کارهایی که در کشور انجام می‌شود، کارهای تخصصی جغرافیدان است که توسط دیگر رشته‌های تخصصی با کیفیت نامناسب ارائه می‌شود. مثلاً در مساله مهمی چون توافق‌نامه اقلیمی پاریس از جغرافیدانان اقلیم‌شناس هیچ استفاده‌ای نشده و مسئولیت کار بر عهده افرادی بوده که با الفبای اقلیم‌شناسی آشنایی نداشته‌اند.
این استاد جغرافیا درباره میزان ارتباطات بین‌المللی در حوزه جغرافیا، گفت: معمولاً در عصر حاضر ارتباطات از شکل فیزیکی به فضای مجازی منتقل شده و ارتباط با مراکز علمی و دانشگاهی و دانشمندان دیگر کشورها امروزه برای رشد دانش ضرورتی تام دارد و اغلب اساتید و دانشگاه‌هایی که رشته جغرافیای فعال دارند، با مراکز علمی دنیا با شدت و ضعف‌هایی در ارتباط هستند.
وی با اشاره به خوب نبودن وضعیت اشتغال دانش‌آموختگان جغرافیا گفت: بنا به دلایل خاصی جایگاه جغرافیدانان توسط رشته‌های غیر تخصصی و نامرتبط اشغال شده است. مثلاً در سازمان هواشناسی بجای جذب اقلیم‌شناس برای کارشناس اقلیم شناسی از رشته‌های کشاورزی و آمار و امثال اینها کارشناس استخدام می‌کنند و به دانش جغرافیایی اقلیم‌شناسی بهایی نمی‌دهند؛ خوب ضرر و خسارتش را هم می‌بینند.
عضو هیات‌علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره شاخه‌شاخه شدن جغرافیا، اظهار کرد: گسترش تخصصی جغرافیا در حد بعضی گرایش‌های اصیل و پرکاربرد خوب است؛ ولی تخصص گرایی بیش از حد و شاخه شاخه شدن تهدیدی است که موجودیت جغرافیا را به عنوان یک دانش ترکیبی همه سونگر تهدید می‌کند.
وی در پایان با اشاره به آشنا نبودن داوطلبان کنکور با رشته جغرافیا، گفت: متأسفانه دانشجویان در زمان انتخاب رشته آشنایی کامل و خوبی با رشته جغرافیا و گرایش‌های آن ندارند و تازه بعد از قبولی در رشته می‌فهمند که وارد چه رشته شیرین و پرکاربردی شده‌اند. درست است که معمولاً دانشجویان بدون شناخت و علاقمندی وارد رشته جغرافیا می‌شوند، اما اغلب در حین تحصیل بدان علاقه‌مند شده یا مثل ما عاشق رشته خود می‌شوند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: اینکه رشته جغرافیا در بین انتخاب‌های اول داوطلبان کنکور سراسری نیست، به این دلیل است که تبلیغ یا ترویج خاصی برای رشته جغرافیا انجام نشده و خیلی از افراد با توانایی‌های جغرافیدانان آشنایی ندارند و از طرف دیگر به دلیل نبود بازار کار و اشتغال هم علاقه چندانی برای انتخاب رشته جغرافیا برای تحصیل وجود ندارد.