ضرورت اجرای نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌ها برای کاهش نگرانی اشتغال فارغ‌التحصیلان

 جعفر مهراد رئیس مرکز منطقه‌ای اطلاع رسانی علوم و فناوری گفت: دولت روسیه در نظر دارد کیفیت آموزش عالی را با کنترل استخدام فارغ التحصیلان دانشگاهی پیگیری کند.

سرپرست ISC افزود: نخستین عمل کنترل در ماه نوامبر به پایان رسیده و از نتایج آن در رتبه بندی دانشگاه‌ها در سال 2014 استفاده می‌شود. طبق اعلام وزارت آموزش روسیه دانشگاه‌هایی که بدترین رکورد را در استخدام فارغ التحصیلان ارائه دهند، تعطیل و مجوز فعالیت‌های آموزشی و پژوهشی آنها لغو می‌شود.

رئیس مرکز منطقه‌ای گفت: روسیه می‌خواهد با استفاده از تجارب غرب در حیطه کنترل استخدام فارغ التحصیلان از رتبه بندی جهانی MBA مربوط به فایننشال تایمز، به عنوان یک راهنما یا دستورالعمل در طراحی سیستم خود استفاده کند. این رتبه بندی شامل شش حوزه MBA, EMBA, Master in Finance, Master in Management, Executive Education, European Business Schools است که سالانه منتشر می‌شود.

سرپرست ISC  اظهار داشت: وزارت آموزش روسیه معتقد است که تقاضا برای جذب فارغ التحصیلان در بازار کار می‌تواند نشانه کیفیت آموزش عالی در آینده باشد.

وی ادامه داد: روزنامه ایزوسیتا گزارش کرده است که برای فارغ التحصیلان دانشگاهی روش ثبت معینی ایجاد می‌شود تا کنترل کردن استخدام فارغ التحصیلان به نحو بهتری صورت بگیرد و مدارک جعلی ردیابی شود. در این روش ثبت، درصد فارغ التحصیلان استخدام شده در سه ماه، متوسط درآمد سالانه، پیشرفت‌های شغلی و رشد حقوق و مقرری اندازه گیری می‌شود.

به گفته مهراد، در دراز مدت، این روش داده‌هایی را درباره درصد فارغ‌التحصیلانی که با همکاری دانشگاه‌ها یا خود فارغ التحصیلان جذب و مشغول به کار شده‌اند، منتشر می‌کند.

سرپرست ISC تصریح کرد: امسال، این سیستم جدید کنترلی تنها در مورد دانشگاه‌های دولتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. از سال 2014 میلادی، این سیستم تمام دانشگاه‌ها و کالج‌ها از جمله موسسات آموزش عالی خصوصی را نیز پوشش می‌دهد.

وی افزود: هدف اصلی در اجرای این برنامه آن است که فعالیت‌های دانشگاه‌ها در روسیه از شفافیت بیشتری برخوردار بوده و از کیفیت بالای آموزشی که قابل مقایسه با استانداردهای غربی باشد، اطمینان حاصل شود. با وجود این، بعضی از منتقدان و متخصصان آموزش عالی، سیستم پیشنهادی را فرمالیته می‌دانند و اتحادیه دانشجویان در فدراسیون روسیه نیز استخدام فارغ التحصیلان را یک معیار سطحی تلقی می‌کند. این اتحادیه می‌گوید اخذ دیدگاه‌های دانشجویان و لحاظ کردن نظرات آنان ضروری است.

مهراد خاطرنشان کرد: پیش از این، دولت روسیه اعلام کرده بود که کنترل کارآیی و اثربخشی دانشگاه‌ها از 15 ماه اوت 2013 آغاز خواهد شد. الکساندر کلیم‌اف معاون وزیر آموزش فدراسیون روسیه می‌گوید دانشگاه‌ها به 6 گروه بر حسب فعالیت‌های تخصصی دسته بندی خواهند شد.

رئیس مرکز منطقه‌ای اظهار داشت: در سال گذشته، بیش از 30 دانشگاه و 262 شعبه( پردیس) از دانشگاه‌های روسیه ناتوان و ضعیف اعلام شدند که مطابق با نتایج و یافته‌های کنترل دولتی، به سازماندهی مجدد در عرصه های آموزش و پژوهش نیاز دارند.

* درس‌هایی برای ایران

سرپرست ISC گفت: این خبر از چند جنبه برای آموزش عالی ایران درخور توجه است. یکی اینکه دانشگاه‌ها به تفکیک و نظام آموزش عالی کشور به طور کلی لازم است تا جذب و استخدام فارغ‌التحصیلان کشور را ردیابی کنند. در ایران، تقاضا برای ورود به آموزش عالی بسیار بالا است. از طرف دیگر، کاستی‌های متعدد و فراوانی در واحدهای کوچک آموزش عالی کشور مشاهده می‌شود. محدودیت بازار کار برای فارغ التحصیلان ایجاب می‌کند تا برای ارتقای منزلت علم و تربیت نیروی انسانی متخصص و مورد نیاز جامعه در بسیاری از این واحدها تدبیر و چاره جویی شود.

مهراد ادامه داد: خبر بیکاری 768 هزار و پنجاه و یک نفر بیکار فارغ‌التحصیل دانشگاهی در کشور خبری نگران کننده است. دولت‌های وقت به مسئله بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی با حساسیت نگاه می‌کنند. وقتی که هر سال بر تعداد بیکاران فارغ التحصیل دانشگاهی اضافه می‌شود، دولت را با چالش‌های جدی تأمین شغل مناسب با رشته تحصیلی مواجه می‌کند.

مهراد گفت: در این بین دانشگاه‌ها نیز از روند جذب فارغ التحصیلان خود بی اطلاع بوده و تلاشی نیز برای شناخت علل و عوامل آن به عمل نمی‌آورند. گرچه برای بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی می‌توان عوامل متعددی را برشمرد، اما در این جا توجه بیشتر معطوف به حفظ رابطه بین دانشگاه و فارغ التحصیلان دانشگاهی است که تعداد زیادی از دانشگاه‌های کشور بر این مهم کنترل ندارند.

وی اظهار داشت: فارغ التحصیلان در رشته‌های مختلف تحصیلی رها شده‌اند و هیچگونه ارتباطی تحت عنوان  " alumni "با محل سابق تحصیل خود ندارند. فقدان ارتباط بین دانشگاه‌ها و فارغ التحصیلان سبب شده است که از میزان جذب و تقاضای بازار به نیروی انسانی متخصص اطلاع درستی در دسترس نباشد.

رئیس مرکز منطقه‌ای خاطرنشان کرد: نظام ارزیابی و کنترل کیفیت تنها راه تضمین ارتقای کیفیت آموزشی است. چنانچه این نظام مانند نظام‌های رتبه بندی دانشگاهی از جمله رتبه بندی ISC به طور جدی اجرا شود، نگرانی از اشتغال فارغ التحصیلان در مشاغل و سازمان‌های مرتبط با رشته خود کم خواهد شد و کارایی لازم را از خود که بازتابی مستقیم از کارایی و اثربخشی آموزش عالی کشور است، افزایش خواهد داد.

وی افزود: توجه به نتایج رتبه بندی‌ها که سالانه در سطح ملی از سوی ISC و در سطح بین الملل توسط تایمز، QS، لایدن و شانگهای انجام می‌گیرد، از افت کیفیت آموزش عالی جلوگیری کرده و موسسات آموزش عالی را وادار به تربیت نیروی متخصص در سطح مرز‌های دانش و جبهه‌های تحقیق خواهد کرد.

مهراد ادامه داد: جنبه مهم دیگر آن است که اداره کل بورس و امور دانشجویان خارج در بررسی و تائید دانشگاه‌های روسیه و حتی کشورهایی مانند تاجیکستان و جمهوری آذربایجان که دو دهه قبل از پیکره این کشور جدا شدند بیشتر تأمل کند. شناخت دقیق و داشتن اطلاعات موثق و معتبر از دانشگاه‌ها از تائید عزیمت ناآگاهانه جمعیت زیادی از جوانانی که به تحصیل علاقه دارند و هم اکنون در این کشور‌ها مشغول به تحصیل هستند، جلوگیری می‌کند.