پیشنهاد محققان برای افزایش تاب‌آوری شهرها در برابر مخاطرات طبیعی

به گزارش پایداری ملی، دکتر مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله، با بیان اینکه ما در یک کشور در حال توسعه قرار داریم، گفت: کشورهای در حال توسعه که از مراکش تا اندونزی و کشورهای آمریکای جنوبی را شامل می‌شود دارای ویژگی‌هایی هستند که مقداری مدرن و مقداری سنتی عمل می‌کنند.

وی با بیان اینکه این رفتار ربطی به نوع حکومت‌ها ندارد، ادامه داد: من موافق این نیستم که محققان داده‌ای در اختیار نداشته باشند ولی باید بدانیم که ما چاره‌ای جز این نداریم که اگر برای دسترسی به داده‌های خام یا اولیه پاسخ منفی می‌شنویم، مجدداً تلاش کنیم و حرف خود را در خصوص مخاطرات طبیعی به جامعه تحمیل کنیم.

زارع در عین حال با تاکید بر اینکه شرایط کشور در پذیرش داده‌ها و اطلاعات پردازش شده علمی در این حوزه نسبت به ۱۰ سال گذشته بهتر شده است، خاطر نشان کرد: این امر به دلیل تلاش‌های انجام شده از سوی محققان کشور است.

این محقق حوزه مهندسی زلزله با بیان اینکه گروه‌های علمی باید احساس مسؤولیت کنند، ادامه داد: زمانی که گزارش مهندسان مشاور درباره سد "گتوند" منتشر شد چند نفر نسبت به آن واکنش نشان دادند و اشتباهات انجام شده در خصوص ساخت این سد مانند ساخت آن در بستر نمکی را گوشزد کردند؟

زارع درج "نیاز به انجام مطالعات بیشتر" در انتهای این گزارش برای رفع اشتباهات را کافی ندانست و یادآور شد: این جمله را می‌توان در انتهای همه گزارش‌ها درج کرد ولی از ما سلب مسؤلیت نخواهد کرد.

وی تاکید کرد: اگر احساس مسؤولیت در فرآیند ساخت این سد وجود داشت، اشتباهات آن هرگز رخ نمی‌داد.

استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله با اشاره به رویکرد پیشگیرانه محققان حوزه مخاطرات طبیعی، افزود: محققان این حوزه همواره توصیه‌هایی برای جلوگیری از رخدادها ارائه می‌دهند ولی این محققان آنقدر به سمت رویکردهای پیشگیرانه پیش می‌روند که وقتی مخاطره‌ای رخ می‌دهد اعلام می‌کنند که ما هشدارهای لازم را داده بودیم و این در حالی است که محققان باید نشان دهند که برای زمان وقوع سانحه و پس از آن راه حل دارند و بر اساس پایه و اطلاعات میدانی برای عملیاتی کردن این برنامه‌ها و جلوگیری از آسیب‌های بیشتر اقدام کنند.

وی به بازسازی‌های بعد از رخداد سیلابی اخیر اشاره کرد و یادآور شد: ما نسبت به بسیاری از روندهای بازسازی نقد داریم که باید این نقدها بازگو شود.

زارع پیشنهاد راه اندازی "بنیاد علوم ایران" را برای پایش علم روند توسعه و پروژه‌های کاهش مخاطرات طبیعی که منجر به سانحه می‌شود را ارائه کرد و گفت: نظام فعالیت این بنیاد باید بر اساس مشاهدات واقع‌بینانه مناطق مختلف کشور، در حوزه سوانح طبیعی و بر پایه یافتن و تدوین تاریخچه مخاطرات طبیعی که در ایران داده است، باشد و بودجه آن نیز از بودجه عمومی دولت تأمین شود.

این محقق حوزه مخاطرات با تاکید بر اینکه تمدن ایرانی یک تمدن تاب آور است، اظهار کرد: از سالیان گذشته رخدادهای طبیعی در کشور رخ می‌داده است ولی توسعه شهرها بر اساس ریسک مخاطرات طبیعی نیست نمونه آن زلزله ۱۹۰۹ "سیلاخور" (سیلاب‌خور) در دشت بین بروجرد و درود لرستان است که محل وقوع سیل نیز بوده است ولی الزاماً توسعه در این منطقه در یکصد سال گذشته بر پایه لرزه‌خیزی و سیل‌خیزی آن رخ نداده است.

وی تاکید کرد: ما نیز باید همانند نیاکانان‌مان که همواره پتانسیل وقوع یک مخاطره طبیعی را در گسترش و نوسازی محل زندگی و کسب و کار خود لحاظ می‌کردند، عمل کنیم تا بعد از وقوع هر حادثه طبیعی اولاً کمتر آسیب ببینیم و همچنین در حداقل زمان و به سرعت به شرایط عادی آن منطقه مسکونی (شرایط زندگی قبل از وقوع سانحه در همان منطقه) بازگردیم. اگر چنین کنیم در جهت افزایش تاب‌آوری در کشور اقدام کرده‌ایم.