نگاهی به تحرکات امنیتی هفته اخیر در قرقیزستان

به گزارش پایداری ملی، طی روزهای اخیر شاهد تحرکات و تحولات امنیتی قابل توجهی در جمهوری قرقیزستان بوده‌ایم.  همچنان انگیزه‌های احتمالی و تقارن این تحرکات و تحولات امنیتی مشخص نیست، اما با گذر زمان در روزهای آینده ابعاد جدیدی از این تحولات مشخص خواهد شد.

در نخستین تحول امنیتی، ادریس قدیرکول‌اف، رئیس کمیته دولتی امنیت ملی این کشور، از کار برکنار شد. رئیس‌جمهوری قرقیزستان، سورانبای جین‌بیک‌اف نیز استعفای قدیرکول‌اف را پذیرفته و حکم برکناری وی از ریاست این کمیته امنیتی را امضا کرده است.

قدیرکول‌اف با اشاره به گزارش‌های رسانه‌ای و انتقادات برخی سازمان‌های مردم نهاد از کمیته دولتی امنیت ملی در خصوص تحقیقات این کمیته از مناقصه گذرنامه‌های بیومتریک و اتهام وی مبنی بر داشتن منافع شخصی در جریان این تحقیقات، درخواست استعفا داده است. بر این اساس گفته می‌شود او به منظور رهایی از این اتهامات و نفوذ احتمالی در جریان این تحقیقات درخواست استعفا داده است.

برکناری قدیرکول‌اف از کمیته امنیت ملی قرقیزستان در حالی صورت می‌گیرد که رفت و آمدهای چهره‌های امنیتی کشورهای همسایه و شرکای استراتژیک این کشور نیز طی روز‌های اخیر افزایش یافته است.

 صبح روز گذشته رئیس‌جمهور قرقیزستان در بیشکک میزبان ژائو کژی، وزیر امنیت عمومی چین بود که قرار است در نشست روسای شورای امنیت کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای شرکت کند.

جین‌بیک‌اف در این دیدار تصریح می‌کند: «قرقیزستان اهمیت ویژه‌ای برای روابط با چین قائل است. وزیر دفاع چین به تازگی از قرقیزستان بازدید کرد، و وزیر امور خارجه چین نیز به زودی به بیشکک سفر می‌کند. مهم‌ترین رویداد در روابط دو کشور نیز می‌تواند سفر آقای شی جین‌پینگ به قرقیزستان باشد».

وزیر امنیت عمومی چین نیز در پاسخ به جین‌بیک‌اف در خصوص روابط دو کشور اظهار می‌دارد: چین و قرقیزستان به سطح استراتژیک روابط دست یافته‌اند که شامل همکاری در حوزه‌های فنی و نظامی نیز می‌شود. ما ارزش بالایی برای روابط با قرقیزستان قائلیم و آماده توسعه مشارکت راهبردی چندجانبه در چارچوب ترتیبات بین‌المللی هستیم. ما همچنین اهمیت خاصی برای تلاش‌های مقامات قرقیز در تقویت ثبات در این کشور و منطقه قائلیم و از این تلاش‌ها حمایت می‌کنیم.

در همین حال، جین‌بیک‌اف دیدار دیگری را با نیکولای پاتروشف، رئیس شورای امنیت روسیه در بیشکک صورت داده است.

جین‌بیک‌اف در این دیدار نیز با قدردانی از حمایت‌های امنیتی روسیه از قرقیزستان و اهمیت توسعه مناسبات امنیتی دو کشور، اظهار می‌دارد: روسیه در چارچوب کمک‌های فنی برای دست‌یابی به شرایط کمیسیون اقتصادی اوراسیایی، چندین پاسگاه مرزی در قرقیزستان ساخت و تجهیزات مدرن و جدید لجستیکی را نیز در اختیار ما گذاشت. هلیکوپترها و نخستین محموله تجهیزات نظامی به نیروهای مسلح قرقیزستان منتقل شدند.

چنین کمک‌هایی توانایی قرقیزستان را برای مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی ارتقاء داده و ثبات را در کشور و منطقه تامین می‌کند.

پاتروشف نیز در همین راستا بر توسعه مناسبت‌ها و همکاری‌های امنیتی دو کشور برای تامین ثبات و امنیت در منطقه، مبارزه با تروریسم و دیگر تهدیدات، در چارچوب سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان همکاری شانگهای و سازمان پیمان امنیت دسته‌جمعی، تاکید کرد.

 در همین حال، روسای شورای امنیت ملی قرقیزستان و ازبکستان نیز روز گذشته جلسه‌ای مشورتی در بیشکک برگزار کردند.

در این دیدار علاوه بر دمیر ساگین‌بایف، دبیر شورای امنیت قرقیزستان و ویکتور محموداف، دبیر شورای امنیت ازبکستان، نمایندگان دپارتمان‌ها و وزارتخانه‌های مرتبط با مسائل امنیتی دو کشور نیز حضور داشتند. تبادل نظر پیرامون مسائل مرزی، امنیت روانی و مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی از جمله موضوعات مورد بحث دو طرف در این دیدار بود. دو طرف همچنین بر توسعه تعاملات و ارتباطات امنیتی در مواقع اضطراری تاکید کرده و یک یادداشت تفاهم همکاری برای تقویت همکاری میان دبیرخانه شورای امنیت قرقیزستان و دفتر شورای امنیت در نهاد ریاست‌جمهوری ازبکستان به امضا رسید.

این تحولات و رویدادها در کنار برکناری رئیس کمیته امنیت ملی در حالی صورت گرفته است که بیشکک در میزبان نشست‌های منطقه‌ای مهمی از جمله نشست روسای شورای امنیت و وزرای فرهنگ سازمان همکاری شانگهای می‌باشد. پیش از این در ماه ژانویه اعلان شده بود بیشکک قرار است در اواخر ماه آوریل میزبانی نشست دبیران شورای امنیت سازمان همکاری شانگهای رو برگزار کند، با این حال شاهد آن هستیم که در سکوت رسانه‌ای، اواسط ماه مه برای این نشست انتخاب شده است.

در همین حال بیشکک امروز میزبان نشست وزرای فرهنگ سازمان همکاری شانگهای هم می‌باشد.

در این نشست اموربیک شمس‌الدین، وزیر فرهنگ تاجیکستان، آزادبیک نظربیک‌اف، معاون اول وزیر فرهنگ ازبکستان، آریستان‌بیک محمداویلی، وزیر فرهنگ و ورزش قزاقستان، نیکولای اوسینکو، معاون وزیر  فرهنگ روسیه، ونگ هیوفنگ، از اعضای عالی‌رتبه وزارت فرهنگ و توریسم چین، سری آرون، معاون وزیر فرهنگ هندوستان و هیه هیاون، معاون دبیرکل سازمان همکاری شانگهای شرکت می‌کنند.  

این تحولات در حالی است که در فضای سیاسی داخل این کشور نیز در راستای تحرکات ماه‌های اخیر متشنج است. علاوه بر پرونده‌های پیشین، طی روزهای اخیر خبر بازداشت دیناره ساگینبایوا، وزیر سابق بهداشت قرقیزستان  و نیز مظفر ایساکوف، نماینده سابق پارلمان این کشور در کنار پرونده عزیز باتوکایف هستیم.