به گزارش پایداری ملی، صادرات برق ایران به کشورهای همسایه از آن جهت دارای اهمیت است که ایران قصد دارد، به هاب انرژی تبدیل شود و از سال گذشته که کمبود برق و اعمال خاموشی‌ها در ایران محدودیت‌هایی در صادرات برق به عراق ایجاد کرد و تامین برق عراق از ایران بیش از پیش ارزش پیدا کرد.
هر چند ایران سال گذشته مطالباتی در حدود ۹۰۰ میلیون دلار از عراق داشت، اما هیچ گاه برای دریافت این پول از حربه قطع صادرات برق استفاده نکرد و صداقت تنها راهی بود که ایران در پیش گرفت تا در نهایت این کشور همسایه که مشکل تامین برق دارد، از نعمت برق بی بهره نباشد.
عدم پرداخت مطالبات از یک سو و محدود شدن صادرات برق ایران به عراق باعث شد تا نارضایتی‌هایی از سوی عراق در این باره ایجاد شود، اما ایران هیچ گاه قصد نکرد تا برق صادراتی به این کشور را مسدود کند.
بعد از گذار از اوج مصرف تابستان بود که صادرات برق ایران به عراق مجددا آغاز شد تا اینکه سفارت آمریکا در بغداد ۱۹ آبان و پس از وضع مجدد تحریمها علیه بخش انرژی ایران، اعلام کرد عراق به مدت ۴۵ روز می‌تواند به واردات انرژی از ایران ادامه دهد و در این میان تا زمان مقرر تلاش خواهد کرد، برای جایگزینی این موضوع چاره‌ای اندیشیده و به سوی استقلال انرژی گام بردارد.
بغداد نیز در ۲۲ بهمن سال گذشته درخواست آمریکا برای متوقف کردن خرید برق از ایران را قبول نکرده و اعلام کرد، عراق به انرژی ایران نیاز دارد و نگران است در صورت عدم تامین، آشوب و ناآرامی به ویژه در فصل تابستان در این کشور رخ بدهد.
به هر سوی این تلاش بی اساس و غیرقانونی آمریکا نیز باعث نشد تا رابطه انرژی میان ایران و عراق از هم گسسته شود، به طوری که پیام‌های کشورهای عربی به ویژه عربستان نیز مبنی بر ارزان تر فروختن برق به عراق نیز باعث نشد تا عراقی‌ها به این خوش‌رویی که مشخص بود، غیر ممکن است، روی‌گردانی کنند.
پیشتر محمود رضا حقی فام معاون هماهنگی توزیع و شرکت توانیر در پاسخ به این سئوال که آیا عراق می‌تواند جایگزین جدیدی برای واردات برق پیدا کند، گفته بود که وارد جزئیات تحریمها نمی‌شویم و ما کار خودمان را می‌کنیم و تا زمانی که عراق تقاضای خرید برق داشته باشد، ایران برق مورد نیاز عراق را تا حد امکان تامین خواهد کرد.
پیام باقری نایب رئیس سندیکای برق ایران نیز در پاسخ به این سئوال که آیا عراق می تواند عربستان را جایگزین خرید برق از ایران کند، گفته بود، اگر عربستان که داعیه هاب انرژی را دارد نیز نمی تواند به این سرعت جایگزین برق ایران شود.
باقری معتقد بود که قطعا شک نکنید این موضوع زمان بر خواهد بود و عربستان که داعیه هاب انرژی را دارد نیز نمی‌تواند به این سرعت جایگزین برق ایران شود.
وی با اشاره به اینکه اگر عراق قصد داشته باشد، کسری برق خود را به صورت مقطعی رفع کند، به مشکل خواهد خورد، گفت: در گذشته ترکیه برق بصره را از طریق نیروگاههای پرتابل که بر روی کشتی قرار می‌گرفت را به میزان ۳۰۰ مگاوات تامین می‌کرد، اما این اقدام در یک بازه زمانی کوتاه بود و ریشه‌ای نبود، پس اگر عراق قصد دارد، مشکل برق خود را ریشه ای حل کند، باید از کشورهای دیگر این کار را انجام دهد که آن هم نیازمند حداقل دو سال زمان است.
این اظهارات زمانی مطرح شد که هنوز رابطه برقی ایران با عراق بابت مطالبات تا حدودی تیره بود.به همین روی وقتی عراق حسن نیت ایران را در تامین برق عراق دید بر نادیده گرفتن درخواست آمریکا برای متوقف کردن خرید برق از ایران تاکید و راهکارهایی برای ادامه همکاری و پرداخت مطالبات اندیشید و این راهکار تا قبل از سفر رئیس جمهور و رئیس کل بانک مرکزی به این کشور رونمایی نشد.
سرانجام بعد از سفر روحانی رئیس جمهور (در اسفند ۹۷) و همتی رئیس کل بانک مرکزی به عراق و سپس عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق به ایران راه حل‌های مناسبی برای پرداخت بدهی های این کشور اندیشیده شد و سرانجام مطالبات برقی ایران که سال گذشته حدود ۹۵۰ میلیون دلار بود به زیر ۱۰۰ میلیون دلار کاهش یافت.
رئیس جمهور در جریان سفر خود به بغداد بر آمادگی ایران به منظور صادرات بیشتر برق به عراق و همکاری برقی دو کشور تاکید کرد، مسئله‌ای که در سفر وزیر برق عراق به تهران نیز مورد تاکید قرار گرفته بود و براساس توافق میان وزرای نیرو و برق ایران و عراق سه برنامه سنکرون سازی شبکه برق ایران و عراق تا پایان سال ۲۰۱۹ میلادی، کاهش تلفات شبکه برق عراق به میزان ۳۰ درصد تا پایان سال ۲۰۲۰ و جبران کمبود تولید برق عراق تا پایان سال ۲۰۲۱ توسط شرکت‌های ایرانی انجام خواهد شد؛ موضوعی که شرکت‌های ایرانی را به بازیگران اصلی بازسازی برق عراق مبدل خواهد کرد.
بنابر اعلام وزارت نیرو، فروش برق ایران به عراق از ماه سپتامبر سال ۲۰۰۴ و پس از سقوط رژیم صدام آغاز شده است که براساس ارزیابی صورت گرفته، تاکنون بالغ بر ۶۵ میلیارد کیلووات ساعت انرژی برق به ارزش ۶.۲ میلیارد دلار به این کشور صادر شده است.
حداکثر ظرفیت صادرات برق ایران به عراق ۱۴۹۰ مگاوات و در سطح ولتاژ ۱۱، ۲۰، ۶۳، ۱۳۲ و ۴۰۰ کیلووات است. مطابق قرارداد فروش برق به کشور عراق در ۱۱ مارس ۲۰۰۴، خط انتقال ۱۳۲ کیلوولت سرپل ذهاب – خانقین با ظرفیت ۱۲۰ مگاوات احداث و از سپتامبر ۲۰۰۴ فروش برق به این کشور آغاز شد.
پس از آن نیز خط ۶۳ کیلوولت مریوان- پنجوین در اکتبر ۲۰۰۷، خط ۴۰۰ کیلوولت خرمشهر- بصره با ظرفیت ۴۳۰ مگاوات در مارس ۲۰۰۸، خط ۴۰۰ کیلوولت مرصاد- دیاله با ظرفیت ۴۸۰ مگاوات در فوریه ۲۰۰۹ و خط ۴۰۰ کیلوولت کرخه – اماره با ظرفیت ۴۶۰ مگاوات نیز دسامبر ۲۰۱۱ به ترتیب به بهره‌برداری رسیدند.