بررسی و تحقیقات میدانی از مصرف مواد مخدر میان جمعیت عادی نشان می‌دهد که گستره مصرف مواد در میان گروه‌های سنی جوان بیشتر از افراد بزرگسال است.
به گزارش پایداری ملی، اغلب پژوهش‌های انجام شده حاکی از آن است که از اوایل ۱۲ تا ۱۴ سالگی تا اوخر ۱۵ تا ۱۷ سالگی و دوره نوجوانی دوره بسیار حیاتی و اساسی برای آغاز مصرف مواد مخدر است.
براساس گزارشهای منتشر شده از سوی سازمان ملل، میزان اوج مصرف مواد مخدر در میان جوانان ۱۸ تا ۲۵ سالگی است.
دانستن نکات زیر در مورد اعتیاد جوانان به شناخت بیشتر این پدیده در بین این گروه سنی کمک می‌کند:
۱ شاهدانه مخدر معمول در میان گروه‌های سنی جوان است. شواهدی که در کشورهای غربی به دست آمده است نشان می‌دهد که دسترسی آسان به شاهدانه و تصوری که در مورد کم خطر بودن این مخدر وجود دارد سبب شده شاهدانه به یکی از معمول‌ترین مخدرها در میان کسانی تبدیل شود که در آغاز نوجوانی خود به مصرف مواد روی می‌آورند. گاهی شاهدانه را در ترکیب با سایر مخدرها استفاده می‌کنند و مصرف این مخدرها معمولاً بیش از مصرف شاهدانه است.
۲- الگوی مصرف مواد مخدر در میان گروه‌های سنی جوان، کشور به کشور تفاوت می‌کند و به شرایط اقتصادی و اجتماعی هر یک از کشورها بستگی دارد. مصرف تفریحی مواد مخدر باعث افزایش هیجانات روحی و تجربه‌های جدید می‌شود و از طرف دیگر جوانانی که در شرایط دشواری زندگی می‌کنند تلاش می‌کند با مصرف مواد مخدر بر وضعیت سخت زندگی خود غلبه کنند. در بسیاری از کودکان خیابانی که در معرض سوءاستفاده‌ها قرار دارد مصرف مواد مخدر تبدیل به نوعی مکانیزسم انطباق پذیری با شرایط و محیط خشنی است که آنها در خیابان‌ها تجربه می‌کنند. مخدرهایی که توسط جوانان انتخاب می‌شود معمولاً بر اساس قیمت ارزان، دسترسی گسترده و میزان ایجاد حالت نشاط آور و سرخوشی است.
۳- روند مصرف مواد مخدر از مراحل ابتدایی تا مصرف پیشرفته‌تر آنها تحت تأثیر عواملی است که از حیطه کنترل فرد خارج است. از عوامل شخصی مثل سلامت رفتاری و روحی، رشد عصبی، تفاوت‌های ژنتیک و تأثیرات اجتماعی تا عواملی نظیر شرایط خانوادگی، مدرسه و گروه‌های هم سن و سال می‌توانند بر روی آسیب پذیری جوانان و نوجوانان در برابر مصرف مواد مخدر مؤثر باشد. مشکلات روحی، فقر نبودن فرصتهای اجتماعی و اقتصادی، تنهایی و دور افتادگی، فقدان حمایتهای خانوادگی و اجتماعی، تأثیر منفی گروه‌های هم سن و سال از علل اصلی هستند که ممکن است فرد را به سمت مواد سوق دهد.
۴- اکثر جوانان به دلایلی همچون نبود فرصتهای اجتماعی با پیشرفت اقتصادی وارد زنجیره توزیعی مواد مخدر می‌شوند. گروه‌های سنی جوان ممکن است در نبود فرصتهای اجتماعی و اقتصادی برای به دست آوردن پول با افزایش دستمزد ناچیز وارد چرخه توزیع و فروش مواد مخدر شوند.
۵- براساس اطلاعات و داده‌های محدودی که از سوی کشورهای غربی مطرح می‌شود، نرخ افزایش مصرف مواد مخدر در میان گروه‌های سنی بزرگسال ۴۰ سال و بیشتر با ضریب بیشتری نسبت به گروه‌های سنتی کمتر در حال افزایش است.
۶- بزرگسالانی که مواد مخدر مصرف می‌کنند نیازمند خدمات مناسب هستند اما اگر از مشکلات عدیده روحی و جسمانی برخوردار باشند دوره‌های مؤثر درمانی آنها را با چالش رو به رو می‌کند.
۷- مصرف کنندگان بزرگسال بخش فزاینده قربانیان مربوط به مصرف مواد مخدر را شامل می‌شوند در سراسر جهان و در بازه زمانی سال ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۵ تعداد مرگ و میرهای گزارش شده ناشی از مصرف مواد مخدر تا ۶۰ درصد افزایش یافته است. افرادی که بیش از ۵۰ سال سن دارند قریب به ۳۹ درصد آمار مرگ ومیر مربوط به اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر در سال ۲۰۱۵ را به خود اختصاص داده‌اند، این در حالی است که در سال ۲۰۰۰ میلادی گروه‌های سنی بزرگسال تنها ۲۷ درصد از مرگ و میرهای اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر را شامل می‌شدند. تقریباً ۷۵ درصد مرگ و میرها مربوط به اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر در افراد با سن ۵۰ سال و بیشتر به مصرف "اپیوئیدها " مربوط است. مصرف کوکائین و مصرف آمفتامین‌ها هرکدام ۶ درصد و مصرف بقیه مخدرها با ۱۳ درصد علت مرگ و میر در این گروه سنی را تشکیل می‌دهد.