موشکهای اس چهارصد روسیه عامل بحرانی شدن روابط آمریکا و ترکیه

به گزارش پایداری ملی، روابط آمریکا و ترکیه به سبب اصرار رئیس جمهور ترکیه به خرید موشکهای «اس چهارصد» از روسیه تحت الشعاع قرار گرفته است و در آستانه بحران راهبردی بزرگی قرار دارد. 

عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه اینترنتی رای الیوم در مقاله ای نوشت: روابط آمریکا و ترکیه در آستانه بحران راهبردی بزرگی قرار دارد زیرا رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اصرار دارد معامله خرید موشکهای «اس چهارصد» از روسیه را به سرانجام برساند در حالیکه دولت آمریکا نیز تهدید کرده است در این صورت ، تحریمهایی علیه ترکیه اعمال خواهد کرد و قرارداد فروش جنگنده های «اف سی و پنج» به ترکیه را لغو می کند. تهدید آمریکا در واقع واکنشی به عملکرد ترکیه خواهد بود که شکافی در پیمان «ناتو» و نقض منشور این پیمان توصیف شده است.

اردوغان روز چهارشنبه گذشته تاکید کرد به خرید این نوع پیشرفته از موشکها ادامه خواهد داد و عقب نشینی از آن یک اقدام غیر اخلاقی به شمار می رود و احتمال خرید موشکهای پیشرفته تر یعنی «اس پانصد» را نیز بررسی خواهد کرد. 

ترکیه در ماه ژوئن آینده یعنی تقریبا تا سه ماه دیگر نخستین محموله از موشکهای «اس چهارصد» را دریافت خواهد کرد و به همین دلیل فشارها و تهدیدهای آمریکا و اروپا ضد آنکارا شدت گرفته و احتمال «توقف» عضویت ترکیه در پیمان ناتو نیز تقویت شده است زیرا بهانه آنها این است که این موشکها تناسبی با سامانه های دفاعی ساخت اروپا و آمریکا ندارد. 

اردوغان گفته است خرید این موشکهای روسی تضادی با خرید موشکهای «پاتریوت» آمریکا به ارزش سه و نیم میلیارد دلار ندارد اما دولت آمریکا با این نظر موافق نیست و تاکید می کند ترکیه باید بین موشکهای روسی و آمریکایی یکی را برگزیند و اگر موشکهای روسی را انتخاب کند باید منتظر تحریمهای اقتصادی بماند و شاید یکی از این مجازاتها سقوط ارزش لیره ترکیه باشد همانطور که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا در ماههای اخیر با وقاحت فراوان با وحشیانه ترین روش و به شکلی «قلدر مابانه» چنین تهدیدی کرده بود. 

آمریکا از پیشرفت صنایع نظامی روسیه به شدت نگران است و این امر را تهدید خطرناکی برای صنایع نظامی آمریکا می داند زیرا پیشرفت فن آوری روسیه چشمگیر است و علاوه براین دهها میلیارد دلار روانه خزانه روسیه خواهد شد و زمانی که ترکیه به عنوان عضو موسس پیمان ناتو و متحد تاریخی واشنگتن از روسیه موشک می خرد این امر کشورهای دیگر را نیز ترغیب خواهد کرد تا آنها نیز از روسیه موشک خریداری کنند و در مقابل صنایع اسلحه سازی آمریکا که یکی از ارکان اقتصاد و نفوذ آمریکا را تشکیل می دهد، تضعیف خواهند شد. این نوعی «زورآزمایی» بین اردوغان و ترامپ است و نمی دانیم کدام یک اول کوتاه خواهد آمد و عقب نشینی هر کدام از این دو چه نتایجی را درپی خواهد داشت. 

اردوغان معتقد است مصلحت خودش و کشورش در این است که به روسها نزدیک شود زیرا این نزدیکی به معنی ادامه همکاری عمیق بین دو کشور است که حجم مبادلات آنها تقریبا به پنجاه میلیارد دلار در سال می رسد و ممکن است با توجه به تمایل سران دو کشور تا پنج سال آینده حجم آن به یکصد میلیارد دلار برسد. اکنون فقط در بخش گردشگری شش میلیون گردشگر روس سالیانه به ترکیه سفر می کنند و از تولیدات ترکیه خریداری می کنند علاوه براین روسیه در ارتباط با مساله کردها به دیدگاه ترکیه و خطراتی که این مساله برای امنیت ملی ترکیه دارد، نزدیکتر شده است. 

در مقابل می توان گفت خشمگین کردن دولت بی پروای آمریکا ممکن است به اعمال تحریمهای اقتصادی علیه ترکیه منجر شود و حمایت آمریکا را از جنبشهای مسلح کرد در سوریه -نیروهای سوریه دمکراتیک- یا در داخل ترکیه به ویژه گروههای کردی جدایی طلب افزایش دهد .

این در حالی است که شنیده ایم اردوغان از واشنگتن می خواهد همه تسلیحاتی را که برای حمایت از کردها به بهانه مبارزه با داعش در اختیار آنها گذاشته است در زمان خروج نیروهای آمریکا پس بگیرد یا اینکه به ترکیه بفروشد اما ماندن این تسلیحات در دست کردها خطر قرمز آنکار به شمار می رود. 

برخی بر این باورند که شاید امور به سطح برخورد مستقیم بین دو کشور منتهی شود و سیاست «زورآزمایی» احتمالا به راه حل میانه یا معامله ای بین دو طرف یعنی ترکیه و آمریکا منتهی شود. مهمترین جزئیات راه حل احتمالی این است که اردوغان از خرید موشکهای روسی صرف نظر کند و در مقابل آمریکا نیز از متحدان کرد خود دست بکشد اما اظهارات اردوغان در گفتگوی تلویزیونی نشان می دهد وی برای انجام این معامله مصمم است.

به سختی می توان این گزینه یعنی معامله (بین اردوغان و ترامپ) را ترجیح داد به ویژه اینکه بحران در مرحله آغازین خود قرار دارد اگر چه با در نظر گرفتن حوادث مشابهی که در این زمینه اتفاق افتاد این احتمال را بعید نمی دانیم. بنابراین ممکن است «گشایشی » اتفاق بیفتد که مانع بروز جدایی نهایی بین دو متحد ترکی و آمریکایی شود. زیرا نتایج این جدایی برای هر دو طرف خطرناک است. آمریکا نمی تواند نتایج از دست دادن ترکیه را تحمل کند و ترکیه نیز نمی تواند همیشه از زیانهای از دست دادن متحدش آمریکا و برخورد با آن جلوگیری کند. شاید آنچه در زمان بروز بحران حمله نیروهای ترکیه به قبرس در سال 1974 اتفاق افتاد، تاکیدی بر این واقعیت باشد.