جهانی دیگر با انقلاب IOT

به گزارش پایداری ملی، _{شبیه به آتش‌سوزی در یک علفزار خشک،  اینترنت اشیاء به سرعت و بی‌وقفه در حال گسترش است. در فیلم کلاسیک علمی تخیلی ماتریکس شخصیت اصلی فیلم کینو ریوز قدرت دستکاری اشیاء فیزیکی را با استفاده از ذهن خود دارد.} اگرچه این فیلم خیال‌پردازانه و فانتزی و مربوط به سال 1999 بود اما امروز اینترنت اشیاء در واقع همان کار را تحقق بخشیده است. در حقیقت اینترنت اشیاء یک سازوکار بسیار پیچیده است که در قالب کلماتی ساده بیان می‌شود.

اینترنت اشیاء (IOT) اساسا یک سیستم یا مجموعه‌ای از ماشین‌ها یا اشیا است که با تکنولوژی گردآوری داده ساخته شده تا اشیا بتوانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. فناوری ماشین به ماشین(M2M) طیف گسترده‌ای از کاربردها را در بر می‌گیرد اما اغلب به عنوان راهی برای پایش میزان سلامت و وضعیت اشیاء بی‌جان مورد استفاده در زندگی، قلمداد می‌شود. اینترنت اشیا در واقع اتصال اشیا هر نوع وسیله‌ای به اینترنت است که از نرم‌افزارها و حسگرها برای برقراری ارتباط، گردآوری داده و تبادل اطلاعات با دیگر اشیاء استفاده می‌کند. با اینترنت اشیاء جهان گسترده‌تر می‌شود. مجموعه بی‌حد ‌و ‌مرزی از فرصت‌ها و ارتباطات به وجود می‌آید. اگرچه به شیوه ماتریکس ما هنوز نمی‌توانیم با قدرت تمرکز گلوله‌ها را متوقف کنیم اما بشر امروز می‌تواند به اشیاء آموزش دهد که به حضور ما، حرکات ما، دستورات صوتی ما، اشارات چشم و حتی حرکات و رفتارهای فیزیولوژیکی اتوماتیک ما مانند ضربان قلب و یا الگوهای خواب ما پاسخ دهند.

IOT ترکیبی متصل بهم هم از حسگرها اشیا و افراد است که جریان آزاد ارتباطات و گفتگو را بین انسان و ماشین و نرم‌افزار و سخت‌افزار فراهم می‌آورد. با پیشرفت در هوش مصنوعی و یادگیری ماشینها این گفتگوها می‌توانند اشیا را برای پیش‌بینی، واکنش نشان دادن و پاسخ دادن فعال کنند.

اگرچه IOT دامنه گسترده‌ای دارد اما اجرای عملی و بکارگیری واقعی آن هنوز در دوران کودکی قرار دارد. شرکت بین‌المللی داده (IDC) تخمین زده است که تا سال 2020 حدود 30 میلیارد دستگاه متصل به اینترنت اشیاء وجود خواهد داشت. این شرکت همچنین برآورد می‌کند که ارزش اقتصادی اینترنت اشیا تا سال 2020 نزدیک به 1.5تریلیون دلار خواهد بود. موسسه گارتنر این پیش‌بینی را در همین بازه زمانی با اعداد دیگری مطرح است و از اتصال حدود 21 میلیارد دستگاه با ارزش 3 تریلیون دلار خبر می‌دهد. همچنین موسسه اریکسون رشد سالانه 23درصد را بین سال‌های 2015 تا 2021 را برای IOT پیش‌بینی کرده است و شرکت مک کینزی پتانسیل اقتصادی IOT را برای سال 2025 بین 2.7 تا 6.2 تریلیون دلار پیش‌بینی کرده است. انتظار می‌رود سرمایه‌گذاری در این حوزه تا سال 2025 به 13 تریلیون دلار برسد.

IOT اگرچه تمام بخش‌ها را هدف قرار داده اما بخش عمده توسعه فعلی IOT بر روی فعالیت‌های صنعتی متمرکز است. با این حال برای مردم امکانات و فرصت‌های بی نظیری در زندگی روزمره خلق کرده است. مردم و کاربران IOT در حال حاضر می‌توانند به وسایل شخصی که در زندگی روزمره آنها کاربرد دارند متصل شوند.

به عنوان مثال برخی برنامه‌های گوشی‌های هوشمند می‌توانند به طور خودکار درب‌ها را قفل نمایند، زنگ هشدار را به صدا در بیاورند و پکیج سرمایشی یا گرمایشی را در غیاب شخص تنظیم کنند. همچنین اینترنت اشیا یکی از منابع استرس و ناامیدی یعنی رمز عبور عددی را که شخص برای حفظ امنیت و کنترل مجبور به حفظ کردن یا یاداشت آن است را حذف می‌کنند چراکه کاربران با استفاده از روش‌های بیولوژیکی و بصری این کار را انجام می‌دهند و مجبور نیستند هویت خود را با اعداد اثبات کنند.

سنسورها ورودی‌های فیزیکی را اندازه می‌گیرند و آنها  را به داده خام تبدیل می‌کنند که به صورت دیجیتال ذخیره می‌شوند و برای تحلیل و بررسی آماده می‌شوند. سنسورها پارامترهایی مانند درجه حرارت، فشار، نیرو، جریان و موقعیت نور را اندازه می‌گیرند و آنها را در درون هر چیزی از شبکه الکتریکی گرفته تا جاده‌ها و زیرساخت‌ها، موبایل و لباس‌ها و منزل و تجهیزات امنیتی تعبیه می‌کنند. سنسورها همه چیزهای هوشمند را پوشش می‌دهند؛ شهرها، محیط زیست، آب، صنعت، کشاورزی، اتوماسیون خانگی، سلامت و .. جزء این حوزه‌ها هستند.

IOT در حال نفوذ به حوزه‌هایی است که اغلب مردم حتی به آن فکر هم نمی‌کنند. این کار مجموعه‌ای از فرصت‌های جدید و تهدیدهای بالقوه را باز می‌کند.

تکنیک‌های نوین IOT کنترل راه دور محصولات کشاورزی، دامداری و به دست‌آوردن آمار و ارقام مربوط به آنها کمک مهمی را به کشاورزان برای پاسخگویی به نیازهای غذایی جهان در سال‌های آینده بازی خواهد کرد. IOT دنیای تبلیغات را نیز دگرگون خواهد کرد. بطری‌ها و بسته‌بندی‌های نوشیدنی و خوراکی هوشمند به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهد که از سلایق و ذائقه مصرف‌کننده به شیوه‌هایی بسیار ساده‌تر از شکل امروزی آگاه شوند.

هتل‌ها با استفاده از IOT می‌توانند به تشخیص چهره مهمان و شناخت او قبل از ورود به هتل اقدام کنند. حتی سنسورها و دوربین‌های تشخیص احساس می‌توانند به کارکنان هتل کمک کنند که گرسنه بودن یا نبودن مهمان را پیش‌بینی کنند و غذاهای مورد علاقه او را پیشاپیش سفارش داده و تهیه کنند.

این شناخت حتی تا وضعیت اتاق مورد علاقه مهمان و شرایط نوری و دمایی آن نیز ادامه دارد. IOT همچنین در زمینه صنعت ساختمان نیز خیره‌کننده خواهد بود، ساختمان‌های هوشمند و سطحی از آسایش و صرفه‌جویی و کاهش هزینه‌هایی که به دنبال دارند بی‌سابقه است. خرده‌فروشی یکی دیگر از عرصه‌های جولان IOT خواهد بود. با فرایند خرید فیزیکی به زودی خداحافظی خواهند کرد و تجارت الکترونیک روز‌به‌روز گسترده‌تر خواهد شد.

مردم امروزه با استفاده از اینترنت اشیا به جای مراجعه به فروشگاه‌ها که فضای محدوی در اختیار دارند، به زودی قادر خواهند بود صدها دست لباس با طرح و رنگ مختلف را به صورت مجازی امتحان کنند. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 فروشگاه‌های بزرگ ده‌ها میلیارد لباس متصل به اینترنت داشته باشند. یکی از چالش‌های قابل بحث اکوسیستم اینترنت اشیاء بحث امنیت آن است. هم اشیا و هم پلاتفرم پشتیبانی‌کننده آنها در معرض حملات سایبری و جاسوسی قرار دارند.

امنیت IOT با یک واقعیت همراه است و آن اینکه بسیاری از اشیاء از پردازنده‌های ساده استفاده می‌کنند که ممکن است از رویکردهای پیچیده امنیتی پشتیبانی نکند. بسیاری از فعالان این حوزه بر این باورند که تهدیدهای جدید در این زمینه در آینده ظهور خواهند کرد و هکرها راه‌های جدیدی را برای حمله به دستگاه‌ها و پروتکل‌های IOT پیدا می‌کنند بنابراین به‌روز‌رسانی نرم‌افزار و سخت‌افزار در این زمینه باید مستمر و مادام‌العمر باشد. واقعیت این است که بسیاری از شبکه‌ها و دستگاه‌های فعال IOT از حفره‌های امنیتی رنج می‌برند. بسیاری از راه‌حل‌های امنیتی که استفاده می‌کنند برای استفاده از ابزارهای رایانه‌ای عمومی ایجاد شده و دستگاه‌های IOT اغلب فاقد قدرت محاسباتی ظرفیت ذخیره‌سازی و سیستم عامل مناسب برای راه‌اندازی چنین راه‌حل‌هایی هستند.

حفظ حریم خصوصی نیز یکی دیگر از چالش‌های امنیتی این حوزه است. برخی از داده‌هایی که دستگاه‌ها جمع‌آوری می‌کنند خصوصی هستند و باید توسط فروشندگان و ارائه‌دهندگان خدمات از بین بروند و افراد از این مهم اطمینان حاصل کنند که حریم شخصی آنها نقض نمی‌شود. چالش‌های متعددی هنوز در این راه وجود دارد.

عمرکوتاه باطری‌ها، پهنای باند نسبتا کم، دامنه نسبتا کم شبکه IOT و سرعت پایین انتقال داده‌ها، هزینه بالا و ... از جمله این مشکلات است. در ارتباط با امنیت اینترنت اشیاء یکی از سوالاتی که به ذهن خطور می‌کند این است که مالک داده‌ها و اطلاعات کیست؟ چگونه از آنها محافظت می‌کند؟ چه تضمینی وجود دارد که برای مقاصد دیگر استفاده نشوند.

آیا مالک داده‌ها شرکتی است که حسگرها را تولید می‌کند یا شرکتی که دستگاه‌ها را می‌سازد یا فردی که داده‌ها را گردآوری می‌کند. در هر صورت شواهد نشان می‌دهد که مالکیت داده‌ها در این زمینه شفاف نیست و پروتکل دقیقی هم در این خصوص وجود ندارد.
منبع: صیانت پایدار