پدافند غیرعامل در واحد تهران شمال

به گزارش پایداری ملی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال به‌‌عنوان یکی از واحدهای استان تهران و قطب «پدافند غیرعامل و علوم همگرا» درحال تدوین برنامه جامع تحقیقات و ارتباط با صنعت است، بر این اساس حمیدرضا خالدی، رئیس واحد تهران شمال در این باره می‌گوید: «یکی از تحولات مهمی که در شرایط فعلی دانشگاه آزاد اسلامی اتفاق افتاده، نظام‌مند‌کردن پژوهش‌ها و تحقیقات در دانشگاه برای پاسخگویی به نیازها و حل مسائل و مشکلات جامعه است. یکی از برنامه‌های علمی واحد تهران شمال، پدافند غیرعامل بوده و پدافند غیرعامل به‌‌دنبال این است که کشور را دربرابر تهدیدها، تحریم‌ها و سوءنیت‌های دیگران مصون کند. امروز ابزار تهدیدات در جهان از حوزه نظامی به حوزه‌های غیرنظامی کشیده شده و مهم‌ترین ظرفیتی که این ابزار را تقویت می‌کند، حوزه علم و فناوری است.»

او ادامه داد: «دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ارشد و دکتری بیش از ۳۰۰ کدرشته دارد. این دانشگاه با داشتن ۱۰ دانشکده، به‌جز رشته‌های پزشکی و پیراپزشکی، تنوع جامعی از رشته‌های مختلف را دارد. در گام اول با یک بررسی تمامی رشته‌ها را ذیل سرفصل‌ها و موضوعات پدافند غیرعامل دسته‌بندی و سازماندهی کرده‌ایم. هشت کارگروه تشکیل‌ شده که از جمله آنها؛ کارگروه زیست، شیمی و نانو، ارتباطات و علوم کامپیوتر، حقوق، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، امور زیربنایی و فنی‌-مهندسی، فرهنگی- اجتماعی، مدیریت و اقتصاد، روانشناسی و علوم شناختی و کارگروه نهم در حوزه آینده‌پژوهی و آینده‌نگاری است. یکی از ویژگی‌های موضوعات پدافند غیرعامل، حوزه‌های جدید و حوزه‌های بین‌رشته‌ای است، لذا به هماهنگی‌های بیشتر، ایجاد درک مشترک در بین متخصصان، مفهوم‌سازی و فرهنگ‌سازی نیاز دارد.»

این رئیس واحد افزود: «در تمام دنیا دولت‌ها متوجه شده‌اند اگر بخواهند مقابل دولتی قرار بگیرند و بخواهند به کشوری ضربه‌ وارد کنند، یکی از بهترین و مهم‌ترین بسترها، خود مردم هستند؛ یعنی باید ضربه‌ای بزنند که چالش را در جامعه ایجاد کرده و مردم را تحت فشار قرار دهند. حالا چگونه می‌شود با مردم ارتباط گرفت و با چه وضعی می‌شود نیازهای مردم را مدیریت کرد، این مساله نیاز به ابزار، محتوا و مدیریت دارد؛ مثلا درنظر بگیرید ظرفیت برخورداری مردم از شبکه‌های اجتماعی چقدر است و چگونه می‌توان از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی، محتوایی را در اختیار جامعه قرار داد و آن محتوا را مدیریت کرد.»

خالدی گفت: «اگر می‌خواهیم کشورمان را در ابعاد مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و دینی دربرابر اهداف شوم دشمنان مصون کنیم، باید در دو بعد سخت‌افزاری و نرم‌افزاری کشور را تقویت کنیم. مقام معظم رهبری به‌ مناسبت هفته پدافند غیرعامل و در جمع مسئولان پدافند فرمودند که درمقابل شیوه‌های پیچیده تهاجم دشمنان، پدافند غیرعامل نیز باید کاملا هوشیار و جدی باشد و به‌صورت علمی، دقیق، به‌روز و همه‌جانبه عمل و با هرگونه نفوذ مقابله کند.  همچنین ایشان تاکید داشتند اگر مدیران کشور اهمیت این مساله را درک نکنند و پدافند غیرعامل به‌صورت شایسته توسعه پیدا نکند، کشور در معرض تهدیدهای بعضا غیرقابل جبران قرار می‌گیرد.»

او در پاسخ به اینکه امکان‌سنجی استقرار پدافند غیرعامل در ایران با توجه شرایط بی‌نظیرش به چه‌ شکل خواهد بود، گفت: «ایران کشوری با شناسنامه و هویت کاملا مستقل است، حال کشور ما از بعد فرهنگی و اجتماعی، سرمایه‌ها و زیرساخت‌هایی دارد که ایران را در جامعه جهانی تعریف کرده است. این جهان دارای تغییر و تحولاتی است که بیشتر این تغییر و تحولات تحت تاثیر تحولات علمی و فناوری است. به‌طور مثال حساب کنید همین‌که سیستم‌های موبایل و شبکه‌های اجتماعی و سایبر دارد رشد می‌کند، چقدر روی زندگی هر فرد، خانواده و حیات اجتماعی‌اش تاثیر می‌گذارد. حالا اگر ما دارای زیرساخت‌ها و سرمایه‌های فرهنگی- اجتماعی هستیم، باید در این دالان و مجرای تاریخ، به‌گونه‌ای از این تاریخ عبور کنیم که این سرمایه‌ها و زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی، دربرابر تهدیدهای شرق و غرب آسیب نبیند و اقتدار و قدرت خودمان را در این مسیر حفظ کنیم. در این راستا باید نگاهی فعالانه داشته باشیم و از حالت تدافعی خارج‌ شده و در قالب گفتمان یا دیپلماسی فرهنگی، اجتماعی، ایدئولوژی، این سرمایه و توانایی‌ را در معرض شکوفایی قرار دهیم.»

خالدی درباره تاثیر پدافند غیرعامل در حوزه فرهنگ و اجتماع بیان کرد: «باید ابتدا ببینیم در حوزه‌های مختلف زیرساختی کشور ازجمله حوزه انرژی، زیربنایی، بهداشت و سلامت، حمل‌ونقل، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی چه چالش‌هایی داریم، مسائلی که امروز به‌عنوان موضوعات مهم و تهدید است چیست و با چه کیفیتی درحال رشد است و اینها رصد و پایش شده، راه‌حل برایش تعریف شود تا سرمایه‌مان را حفظ کنیم. یکی از مهم‌ترین سرمایه‌ها، سرمایه فرهنگی و اجتماعی است که باید مولفه‌ها و اجزای این سرمایه‌ها تعریف، ارزش‌گذاری و اولویت‌بندی شود.»

خالدی ادامه داد: «بعضی از سرمایه‌های اجتماعی ممکن است در بین کشورهای متعدد یکسان باشد ولی بعضی از سرمایه‌های اجتماعی خاص کشور ایران است؛ ما سرمایه اجتماعی و فرهنگی پنهان فراوانی داریم که نامحسوس به ورطه فراموشی سپرده‌ شده است ولیکن اینها قابل بازمهندسی، بازطراحی و بازیابی است. چالش‌های زیادی داریم و از طرفی دچار رفتارهای ضدارزشی و قداست‌شکنی، ترویج اباحه‌گری، غیرت‌زدایی و مفهوم‌زدایی هستیم. با وجود همه این موارد به‌ اتفاق بحث تجمل‌گرایی، ریخت‌وپاش و تغییر ذائقه اجتماعی و فرهنگی گسل‌های قومی و فرقه‌ای اتفاق می‌افتد، درصورتی‌ که تنوع قومی و قبیله‌ای کشور ما یک فرصت است. اگر این سرمایه را خوب نشناسیم، از این سرمایه، به‌عنوان ضدسرمایه استفاده شده و ارزش، ضدارزش می‌شود. از این فرصت، تهدید تولید می‌شود؛ مثلا در حوزه خانواده؛ شاید منسجم‌ترین مدل خانواده در فرهنگ ملی و دینی کشور است، در این رابطه مقام معظم رهبری تاکید دارند که خانواده کوچک‌ترین سلول تشکیل‌دهنده اجتماع است. سلول از نظر زیست‌شناس‌ها کوچک‌ترین واحد حیاتی است و اگر اجزای سلول را جدا کنید، قابلیت حیات ندارد؛ اگر زن را از این خانواده جدا کنیم یا مرد یا فرزندان را جدا کنیم، این خانواده دیگر کارکرد خودش را از دست می‌دهد.»