سلاخی پشت درهای بسته

به گزارش پایداری ملی، «جمال خاشقجی»،‌ مردی که به عنوان «روزنامه‌نگار منتقد عربستانی» معرفی می‌شود، ‌روز سه‌شنبه دهم مهرماه به روایتی به سفارت عربستان فراخوانده شده است و به روایتی دیگر برای ثبت ازدواجش به سفارت عربستان رفته است و کسی زنده خارج شدندش از سفارت را ندیده است! ‌حالا بعد از یک هفته از ورود خاشقجی به سفارت عربستان در ترکیه،‌ جسد تکه‌تکه شده او در استانبول پیدا شده است.

خاشقجی ۵۹ ساله، همکار روزنامه واشنگتن‌پست، پس از آنکه محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد عربستان برگزیده شد، به آمریکا رفت.

او مقالاتی را در انتقاد به جنگ عربستان با یمن، اختلافات اخیر ریاض با کانادا و بازداشت فعالان حقوق زنان به دنبال صدور اجازه رانندگی در این کشور نوشته بود.

خاشقجی در یکی از مقالات خود در ۲۱ مه نوشت: این بازداشت‌ها مخمصه و وضع خطرناکی را که همه شهروندان عربستان سعودی با آن مواجه هستند، نشان می‌دهد. از ما خواسته شده امید آزادی سیاسی را رها کنیم و درباره این بازداشت‌ها و ممنوعیت‌های سفر که نه تنها منتقدان بلکه خانواده‌های آنها را نیز تحت تاثیر قرار داده، سکوت کنیم. آنها انتظار دارند که ما این اصلاحات اجتماعی و ولیعهد عربستان را به شدت تحسین کنیم و از نزدیک شدن به شهروندان سعودی پیشگام که دهه‌ها پیش جرأت کرده‌اند و به این مسائل پرداخته‌اند، اجتناب کنیم.

او به خاطر مصاحبه‌هایش با اسامه بن‌لادن رهبر سابق القاعده بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۵ معروف است. در اوایل دهه ۱۹۹۰ خاشقجی تلاش کرد تا بن‌لادن را متقاعد به آشتی با خاندان سلطنتی آل سعود و بازگشتش از سودان به خانه کند اما بن‌لادن این پیشنهاد را رد کرده بود.

خاشقجی روابطش با سران سعودی را حفظ کرده و در سال ۲۰۱۵ میلادی با حمایت شاهزاده ولید بن طلال، یک شبکه خبری ماهواره‌ای تحت عنوان العرب از بحرین راه‌اندازی کرد. این شبکه تنها ۱۱ ساعت فعالیت داشت و پس از آن تعطیل شد. شاهزاده بن طلال نیز پس از آن توسط شاهزاده محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ میلادی بازداشت شد.

خاشقجی در مطلبی در تاریخ هفت اوت نوشت: در حال حاضر شهروندان عربستان دیگر دلیل منطقی پشت این موج بی‌وقفه بازداشت‌ها را درک نمی‌کنند. این بازداشت‌های تعمدی بسیاری را به سکوت وادار کرده و بسیاری دیگر را نیز مجبور به ترک کشور کرده است.

وی در نصیحتی به پادشاه عربستان سعودی نوشت: راه بهتری نیز برای پادشاهی عربستان برای اجتناب از انتقادات غرب وجود دارد. تنها کافی است که فعالان حقوق بشر را آزاد و بازداشت‌های غیرضروری را که وجهه عربستان را لکه‌دار کرده، متوقف کنید.

در حالی که عربستان تلاش می‌کند قتل این روزنامه‌نگار منتقد را به مخالفان و دشمنان عربستان نسبت دهد،‌ برخی مسئولیت را متوجه ترکیه می‌دانند و لشگریان مجازی در شبکه‌های اجتماعی، قطر ‌و ایران را متهم به دست داشتن در قتل او می‌کنند. با این حال، دولت ترکیه می‌گوید «دلایل غیرقابل انکار» وجود دارد که جمال خاشقجی در سفارت عربستان در ترکیه به قتل رسیده است. همچنین گفته می‌شود چند روز قبل از ناپدید شدن آقای خاشقجی در سفارت عربستان، ۱۵ نفر شهروند عربستانی با ویزای دیپلماتیک وارد ترکیه شده‌اند که در میان آنها تعدادی متخصص بیهوشی و متخصصان بازجویی هم حضور داشته‌اند.

این اولین بار نیست که حکومت عربستان سعودی متهم به قتل یک روزنامه‌نگار و فعال سیاسی شده است. یکی از اولین نمونه‌های این برخورد حکومت سعودی با مخالفان،‌ ربودن و قتل «ناصر السعید» از اولین مخالفان خاندان سعودی است که در لبنان دزدیده شد و در عربستان به قتل رسید. اتهام قتل «محمد آل مفرح» از دیگر مخالفان حکومت سعودی و پایه‌گذار حزب امت اسلامی که دور از کشورش در سال ۲۰۱۴ در ترکیه کشته شد نیز متوجه حکومت آل سعود است. مرگ «امیر سلطان بن ترکی بن عبدالعزیز» هم که بر اثر بیماری و در نیویورک اتفاق افتاد برای خیلی‌ها هنوز معمایی حل نشده است و نزدیکانش ولی‌عهد فعلی عربستان را در آن دخیل می‌دانند. علاوه بر او دو شاهزاده منتقد دیگر حکومت عربستان که در اروپا زندگی می‌کردند،‌ «ترکی بن بندر» و «سعود بن سیف النصر» هم بدون اختیار خودشان از اروپا به عربستان بازگردانده شدند اما دیگر زنده دیده نشدند.

حتی با وجود این کارنامه دولت عربستان،‌ برخی هستند که به قتل جمال خاشقجی در ترکیه به دست نیروهای اطلاعاتی عربستان شک دارند. این مساله که خاشقجی در زمان زندگی‌اش در عربستان همواره در روزنامه‌های منتقد دولت کار کرده،‌ تلاش کرده با حمایت شاهزاده بن‌طلال مغضوب ولی‌عهد فعلی عربستان یک شبکه تلویزیونی راه بیندازد،‌ به بازداشت یک اقتصاددان منتقد حکومت عربستان اعتراض کرده است و در مقاله‌ای در روزنامه واشنگتن پست از عربستان خواسته است جنگ علیه مردم یمن را متوقف کند تا کرامت را به کشور عربستان بازگرداند هم مدافعان دولت عربستان را قانع نمی‌کند که ممکن است در ماجرای ناپدید شدن او، دولت هم نقشی داشته باشد.

روزنامه «واشنگتن پست»،‌ نامزد آقای خاشقجی و دولت ترکیه،‌ در حال حاضر مهم‌ترین مدعیان قتل خاشقجی هستند. روزنامه واشنگتن پست در شماره‌ای که سه روز بعد از گم شدن خاشقجی منتشر کرد،‌ دو ستون از یکی از صفحات خود را خالی گذاشت و با انتشار عکس خاشقجی از او به عنوان «صدایی گمشده» یاد کرد. شورای سردبیری این روزنامه هم یک هفته بعد از گم شدن خاشقجی،‌ از عربستان خواسته است در مورد گم شدن آقای خاشقجی و همین طور ماجرای آن ۱۵ نفری که با ویزای دیپلماتیک وارد ترکیه شده بودند، توضیح دهد.

خدیجه جنگیز،‌ نامزد خاشقجی که روز گم شدنش او را تا ورودی کنسولگری عربستان در استانبول همراهی کرده است، ادعای کنسولگری در مورد خروج او از در ساختمان را تایید نمی‌کند و در روزهای گذشته در فضای مجازی و واقعی تمام تلاش خود را برای جلب توجه به ربوده‌شدن و قتل خاشقجی کرده است. وزارت خارجه ترکیه،‌ سفیر عربستان را در مورد این موضوع احضار کرده است. رسانه‌های عربستان می‌گویند دولت عربستان اجازه بررسی کنسولگری را به ماموران تحقیق در مورد پرونده قتل خاشقجی داده است. علاوه بر این عربستان می‌گوید فیلم‌های خروج خاشقجی از سفارت وجود دارد اما هنوز این فیلم‌ها را به مسئولانی که مشغول تحقیق در مورد پرونده هستند، تحویل نداده است. ویدئویی از داخل کنسولگری عربستان در استانبول منتشر شده که نشان می‌دهد کارکنان کنسولگری مشغول نشان‌دادن کشوها و کمدها به خبرنگاران رویترز هستند تا ثابت کنند آقای خاشقجی در کنسولگری حضور ندارد؛ این ویدئو به جای افزایش حسن ظن به عربستان، دستمایه شوخی شده است.

رجب طیب اردوغان یک هفته بعد از گم شدن آقای خاشقجی روز یکشنبه گفته است که به عنوان رئیس جمهوری ترکیه مساله گم شدن خبرنگار واشنگتن پست در این کشور را پیگیری می‌کند و ابراز امیدواری کرده است که ترکیه در این ماجرا «در موقعیتی که دوست ندارد» قرار نگیرد.

عربستان در حال حاضر به غیر از جنگ با یمن، درگیری‌های دیگری هم دارد. رئیس جمهوری تازه به دوران رسیده آمریکا نشان داده است که می‌خواهد سهم بیشتری از دلارهای نفتی عربستان را در قبال حمایت از این کشور در برابر رقبای منطقه‌ای‌اش به آمریکا بازگرداند،‌ پروژه‌های بلندپروازانه اصلاحات اقتصادی ولی‌عهد جوان عربستان در مورد واگذاری سهام شرکت نفت این کشور و همچنین برنامه تولید برق خورشیدی آن یک بار دیگر به «بعد» موکول شده است و همزمان عربستان می‌خواهد نشان دهد که یک بار دیگر در موقعیت تحریم فروش نفت ایران، جامعه جهانی می‌تواند برای تامین نفت مورد نیازش به این کشور اطمینان کند و این مساله به درگیری‌های منطقه‌ای فعلی عربستان دامن خواهد زد. احتمالا این بهترین زمان ممکن برای باز کردن یک جبهه نبرد تازه با رقیب منطقه‌ای پرقدرتی مانند ترکیه نبوده است؟