عباس عراقچی ، سخنگوی وزارت امور خارجه کشورمان و همچنین معاون آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه است که به تازگی سفری به میانمار داشته است . به همین بهانه به مسئله مسلمانان میانمار ، تحولات مصر و برخی از موضوعات دیگر منطقه پرداخت. متن این گفتگو را در زیر می خوانید:
اخیرا سفری به میانمار داشته اید. این سفر در چه راستایی صورت گرفت و آیا در خصوص وضعیت مسلمانان میانمار با مقامات این کشور رایزنی هایی داشته اید؟
جمهوری اسلامی ایران و میانمار جدای مسئله مسلمانان همواره رابطه خوبی را داشته اند. این رابطه مبتنی منافع و احترام متقابل بوده است و از یکدیگر در مجامع بین المللی دفاع می کردیم و اشتراک مواضع خوبی داشته ایم.
موضوعی که در رابطه با مسلمانان در استان راخین پیش آمد، روابط ما را تحت تأثیر قرار داده است اما نباید باعث شود که ما کشور بزرگی مانند میانمار را که در یک منطقه استراتژیک آسیا با حدود 55 میلیون نفر جمعیت و فرصت های بزرگ برای همکاری قرار دارد را تنها از زاویه مشکلی که برای یک استان آن کشور پیش آمده نگاه کنیم. البته موضوع مسلمانان برای ما حائز اهمیت است و نگران وضعیت اسفبارآنها هستیم و از نزدیک نیز دنبال می کنیم ودر تماس مداوم با دولت میانمار هستیم. اما تعامل ما با میانمار محدود به این موضوع نیست.
سفر من به میانمار در راستای یک کمیته مشورتی سیاسی بود که بین ایران و میانمار در سطح معاونین وزرای خارجه وجود دارد و ما در گذشته توافق کرده بودیم که هر سال ملاقات هایی در این راستا داشته باشیم و در باره موضوعات مورد علاقه و روابط دو جانبه تبادل نظر کنیم که تا به حال دو دور از این نشست ها برگزار شده بود و کمیته مشورتی سیاسی اخیر سومین کمیته بود که برگزار شد.
بر این اساس این سفر دو هدف داشت که یکی روابط دو جانبه ایران و میانمار و دیگری وضعیت مسلمانان در استان راخین بود.
صحبت ها و مشورت های بسیار خوبی در هر دو مورد داشتیم و در رابطه با روابط دو جانبه در ابعاد سیاسی و فرهنگی و اقتصادی مسائل را مرور کردیم که تصمیماتی هم برای افزایش روابط گرفته شد که در زمان مقتضی بروز و ظهور خواهد یافت.
در رابطه با وضعیت مسلمانان در استان راخین در چند بعد اعلام آمادگی برای همکاری و کمک برای حل این مشکل کردیم که یکی کمک های فوری برای کاهش الام مردم و مسلمانان قوم روهینگیا که هلال احمر جمهوری اسلامی ایران تا به حال یک محموله ارسال کرده و آمادگی ارسال محموله های بیشتر را نیز داریم.
هلال احمر پیشنهاد کرده است که یادداشت تفاهمی را با صلیب سرخ میانمار امضا کند که امکان همکاری ها تسهیل شود . این یادداشت را پیگیری کردیم و دولت میانمار نیز قبول داشت که باید درامضای این یادداشت تسریع شود که در صورت انجام این کار بسیاری از کمک های ما به مسلمانان میانمار سریع تر و آسان تر خواهد شد.
اما برای حل دراز مدت مشکل نیز ایده های مختلفی را بررسی کردیم و مهم این است که به مسلمانان این منطقه یک تابعیتی داده شود. مشکل این است که این مسلمانان سال ها پیش از بنگلادش مهاجرت کردند و دولت میانمار تابعیتی به آنها نداده است و بنگلادش نیز اجازه بازگشت به آنها نمی دهد. بنا براین این گروه یک قوم بی هویت و بی تابعیت هستند . این قوم نردیک به 3 میلیون نفر هستند که نزدیک به 2 میلیون نفر آنها بودایی و حدود یک میلیون نفر نیز مسلمان هستند. ما معتقد نیستیم درگیری که در آنجا وجود دارد درگیری بین مسلمانان و بودایی هاست بلکه این درگیری را باید در قالب درگیری های قومی در داخل قوم روهینگیا دید.
البته بخش مسلمان های قوم به دلیل اینکه جامعه میانمار در مجموع یک جامعه بودایی است و دولت میانمار نیز یک دولت بودایی است ، طبیعتا تحت فشارهای بیشتری هستند و در برخورد با این مشکل صدمه بیشتری دیده اند اما این به مفهوم آن نیست که درگیری موجود مذهبی است و نیابد خیلی از این زاویه به قضیه نگاه کنیم.
پیشنهاد داده ایم گفتگویی بین علمای اسلامی و روحانیون بودایی در ایران و میانمار برگزار شود واین گفتگوها به رشد تفاهم و درک متقابل و همچنین زندگی مسالمت آمیز مسلمانان و بودایی ها به ویژه در آن منطقه به خصوص کمک کند. این پیشنهاد مورد استقبال قرار گرفت و قرار شد که درباره جزئیات آن در آینده بحث شودو در خصوص برخوردهای حقوقی در رابطه با مسلمانان نیز قرار شد که مشورت های بیشتری صورت گیرد و جمهوری اسلامی ایران اگر بتواند کمک های بیشتری انجام دهد.
به هر حال مادر بعد مشکل مسلمانان در استان راخین تنها به ابراز نگرانی و محکوم کردن اکتفا نکردیم . البته نگرانی هایمان را خیلی جدی انتقال داده ایم اما تلاش کردیم که کمک های سازنده ای برای حل مشکل داشته باشیم .
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اخیرا برای گفتگوی مستقیم با ایران ابراز تمایل کرده است. آیا این مواضع بعد از اعلام شرایط ایران به مفهوم پذیرش شرایط هست؟
موضوع آمادگی آمریکا برای مذاکره موضوع جدیدی نیست و بارها اعلام شده است. آنچه که امکان را برای گفتگوها ایجاد می کند، اعلام آمادگی نیست بلکه عوض شدن رویکردهاست. وقتی گفتگوها و مذاکره می تواند محقق شود که تغییر در رویکرد آمریکا نسبت به ایران به صورت ملموس قابل مشاهده باشد. صرف ادعا، گفته ها، سخنان و مواضع زیبا خیلی مهم نیست. این هم حرف جدیدی نیست و ما بارها اعلام کرده ایم . از ابتدای ریاست جمهوری آقای اوباما بارها گفته شد که سخن خوب وزیبا چندان مهم نیست و عمل نشان می دهد که رویکردها تا چه اندازه تغییر کرده است.
بنابر این ما مواضع آمریکایی ها را از نزدیک در صحنه عمل دنبال می کنیم، نه در صحنه گفتار و از نظر ما گفتار ملاک قضاوت در مورد رویکردهای آمریکایی ها نیست.
تحولات مصر از اتفاقات مهم سیاست خارجی در هفته های اخیر بوده است. شما نقش آمریکا و غرب را در تحولات مصر تا چه اندازه می دانید؟
تحولات مصر هنوز در یک فضای غبارآلود است و ابعاد مختلف آن روشن نیست. ما با یک تحول پیچیده ای رو به رو هستیم که ابعاد مختلف دارد. از یک طرف خواسته های مردم در مصر مطرح است که این خواسته ها از زمان انقلاب در این کشور و تغییر رژیم مبارک آغاز شد و در زمان های مختلف به اشکال مختلف تکرار شده است. در مقطع اخیز نیز در سطح گسترده تری مخالفت هایی ابراز و خواسته هایی اعلام می شد. آنچه که مهم است اهمیت دادن به خواسته های مشروع مردم مصر است.
در عین حال دخالت نیروهای نظامی در عرصه سیاسی پذیرفته نیست و موجب نگرانی است. سوق دادن جامعه مصر به سمت اختلاف و دو دستگی و قطبی کردن جامعه نیز یک موضوع خطرناک است . همه تحولات با هم در حال شکل گرفتن است و این فضا را پیچیده کرده است.
مسلما دست های خارجی نیز در کار است و نمی توان این مسئله را انکار کرد.به هر حال مصر یک کشور بزرگ جهان اسلام است و همواره در ابعاد مختلف به ویژه در بعد فکری پیش قراول بسیاری از حرکت های فکری در جهان عرب و جهان اسلام بوده است. قوت مصر قوت جهان اسلام و ضعف مصر نیز ضعف جهان اسلام است و مسلما یک مصر قدرتمند مطلوب غربی ها و رژیم صهیونیستی نخواهد بود.بنابر این خیلی طبیعی است که دخالت آنها را در مصر محتمل دانست.
ما امیدوار هستیم وحدت و همبستگی در جامعه مصر حفظ شودو آرامش و ثبات به جامعه سیاسی مصر بازگردد . درگیری و خشونت را به هیچ وجه مجاز نمی دانیم و کشته شدن افراد بی گناه را در هر شکل محکوم می کنیم.رفتن تظاهرات به سمت درگیری ها را به صلاح هیچ کس در مصر و جهان اسلام نمی دانیم و امیدوار هستیم که با آرامش بتوان گره پیچیده ای که ایجاد شده را باز کرد.
فکر می کنید از جانشینان مطرح محمد مرسی کدام یک به مواضع جمهوری اسلامی ایران نزدیک تر باشند؟
ما از زاویه صلاح و سعادت مردم مصر به تحولات در این کشور نگاه می کنیم و امیدوار هستیم هر تحولی که رخ می دهد در جهت منافع مردم مصر و حفظ وحدت و همبستگی در این کشور بزرگ باشد.
فکر میکنید با سقوط آقای مرسی، بیداری اسلامی ( بهار عربی ) در منطقه متوقف شود یا وارد فاز جدیدی خواهد شد ؟
بیداری اسلامی یک موج عظیمی بود که شروع شده و ادامه خواهد داشت. در حقیقت پرچمدار اصلی بیداری، انقلاب اسلامی در ایران بوده و نقطه آغاز آن نیز انقلابی بوده است که در ایران صورت گرفته است. بطور قطع و یقین این موج به حرکت خود ادامه خواهد داد. البته در طول حرکت خود با فراز و نشیب هایی نیز مواجه خواهد بود کما اینکه در طول سی و چند سال گذشته، این فراز و نشیب ها را زياد دیده ایم.
من معتقد نیستم که بیداری اسلامی در مجموع خود از تحولات در یک کشور صدمه ببیند. ممکن است با کاستی هایی مواجه گردد و یا در نشیب هایی در مقابل فراز هایی که در گذشته داشته است قرار گيرد اما این حرکت در مجموعه خود رو به رشد است. اگر جهان فعلی اسلام را با سی و چند سال پیش قبل از انقلاب ایران مقایسه کنیم متوجه می شویم که چه تفاوت هایی رخ داده است.
بنابر این ما اصلا نگران بیداری اسلامی در مجموعه خودش نیستیم، این حرکتی است که قطعا به پیش خواهد رفت، ما به شوخی به دوستان خودمان در کشورهای عربی میگفتیم که هر بهاری به دنبال خود، تابستان و یا زمستان را نیز دارد و این طور نیست که فکر کنند همه چیز در آرامش و به سهولت پیش خواهد رفت. به هر حال هر حرکتی در مسیر خود با مشکلات مختلفی مواجه خواهد شد و بیداری اسلامی نیز همینطور است.
شما به عنوان نماینده وزارت امورخارجه برای انتقال قدرت به دولت جدید معرفی شده اید، میتوانید گزارشی از مجموعه نشست هایی که برگزار شده و افرادی که در این نشست ها حضور داشته اند ارائه دهید ؟
این مسئله خیلی موضوع بزرگی نیست، هم اکنون رئیس جمهور منتخب خود را برای مراسم تحلیف و در دست گرفتن قدرت و مسولیت ها از دولت قبلی آماده می کنند. در این مسیر یک روندی وجود دارد که میتوان نام آنرا روند انتقال مسولیت ها به دولت جدید گذاشت. جناب آقای روحانی به این منظور کمیته هایی را تشکیل داده اند که به ایشان در این مسیر کمک می کند. یکی از این کمیته ها در زمینه سیاست خارجی است و ایشان دوستانی را مشخص کرده اند که در تماس با وزارت امور خارجه هستند و جلسات مختلفی نیز برگزار می شود و یک روال کاری بسیار معمولی است.
برای بعضی از ارتباطاتی که بین دولت ایشان و وزارت خانه های مختلف وجود دارد نمایندگانی مشخص شده اند که در وزارت خارجه نیز بنده تعیین شده ام.
آیا در کمیته های تشکیل شده و جلساتی که برگزار شده است در مورد مذاکرات ایران و 5 + 1 نیز گفتگویی شده است ؟ در اخبار آمده بود که ممکن است دور آتی مذاکرات نیز در آلماتی برگزار شود ؟
همانطور که رئیس جمهور منتخب نیز فرمودند الان هر چیزی که مطرح می شود، حدس و گمانه زنی است و نباید خیلی روی گمانه زنی هایی که صورت گرفته حساب باز کرد. خیلی روشن است که مذاکرات هسته ای به شروع به کار دولت جدید و انتخاب اعضا آن موکول خواهد شد. بنابر این اگر قرار باشد هر مذاکره رسمی صورت بگیرد موکول به بعد از 13 مرداد و تشکیل دولت جدید خواهد بود.
هیچ پیشنهاد رسمی درباره تاریخ و محل جدید مذاکرات مطرح نشده و طبیعی است طرف مقابل نیز منتظر هستند که مرحله انتقالی طی شود.
گمانه زنی که در باره محل بعدی مذاکرات در آلماتی مطرح شده نیز بر اساس صحبت هایی است که در جریان مذاکرات آلماتی 2 شد و قزاقستان اعلام آمادگی کرد که دور آتی مذاکرات را نیز میزبانی کند، هنوز در این باره تصمیمی گرفته نشده است. از آنجا که دولت قزاقستان برای میزبانی جلسه بعدی اعلام آمادگی کرده بود، بعضی ها گمان کردند که شاید پیشنهاد جدیدی هست اما اینطور نیست و همه در انتظار تیم جدید هستند.
سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه در خصوص دست داشتن ایران در مسائل سوریه ادعایی را مطرح کرده است، از سویی دیگر فرانسوا اولاند نیز اعلام کرده که اگر رویکرد رئیس جمهور منتخب ایران سازنده باشد، برای شرکت در نشست ژنو 2 به ایران خوش آمد میگوییم. این گفته های متناقض را چطور ارزیابی می کنید و اینکه آیا بر این اساس پیشنهادی برای شرکت در اجلاس ژنو دریافت کرده اید ؟
مواضعی که بعد از انتخاب آقای دکتر روحانی از سوی کشورهای غربی مطرح شده، چندان هماهنگ نبوده است و حتی کشورهایی بوده اند که در چند مرحله مواضع خود را تغییر داده اند. این مساله از یک طرف نشان دهنده بزرگي حماسه سیاسی در ایران بود که ثابت کرد همه تحلیل ها غلط بوده و لذا در خیلی از کشورها باعث سردرگمی تحلیلی شد. از سوی دیگر نیز این مواضع نشان دهنده اطلاعات بسیار کم و ضعیف این کشورها نسبت به ایران است و من همواره توصیه کرده ام و می کنم که کشورهای غربی اطلاعات خود را نسبت به ایران بالا ببرند. فقر اطلاعاتی و ضعف تحلیلی دو نقطه ضف عمده این کشورهاست که باعث شده نتوانند انقلاب اسلامی ایران را از روز اول تا کنون به درستی تحلیل کنند.
فکر می کنم هنوز خیلی از کشورهای غربی نتوانسته اند حماسه 24 خرداد را نیز به درستی تحلیل کنند و در تحلیل ها به افراط و تفریط رفته اند.
اما در مورد سوریه، فرانسوی در گذشته نیز اشتباهات زيادي داشته است. آنچه مسلم است سوریه تنها می تواند راهکار سیاسی داشته باشد و از طریق راهکار نظامی نمی توانیم به نتیجه برسیم. جمهوری اسلامی ایران از روز اول این حرف را زده و هنوز هم بر خلاف خیلی از کشورهای دیگر که در مقاطع مختلف نظرشان عوض شد، به آن معتقد است.
ما فکر می کنیم تنها راهکار، یک راهکار سیاسی با مشارکت همه طرف های درگیر در سوریه است. البته طرفهای واقعی درگیر و نه کسانی مانند گروه های تروریستی و تکفیری که از بیرون برای اهداف دیگری وارد شده اند. گروه های معارض سوریه باید همراه با دولت در قالب گفتگوهای ملی با یکدیگر صحبت کنند و به راه حلی که مورد پذیرش مردم باشد، برسند . طبعا این راه حل باید مورد احترام کشورهای دیگر نیز قرار گیرد. نقشی که کشورهای دیگر می توانند در این میان داشته باشند کمک کردن به این پروسه و روند است، هدف از اجلاس ژنو نیز کمک کردن به این هدف است که محفل یا چهار چوبی را ایجاد کنیم که گروه های معارض و دولت گفتگو کنند.
به عنوان جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام آمادگی کرده ایم که از هر ابتکاری که مقصود آن یک راهکار سیاسی مقبول و منطقی باشد حمایت و به آن کمک سازنده می کنیم. در رابطه با ژنو 2 نیز اگر از جمهوری اسلامی ایران دعوت شود، بصورت مثبت و سازنده ای بررسی و شرکت خواهیم کرد.
اما مساله اصلي ژنو 2 فعلا بحث دعوت از ایران نیست، مشکل این است که هنوز طرفهای مختلف به یک دیدگاه واحد درباره این اجلاس نرسیده اند و هنوز درباره تاریخ و دستور کار آن و اینکه دولت انتقالی چطور تشكيل شود به تفاهم نرسیده اند، حتی در مورد مدعوین نیز به نتیجه نرسیده اند، ژنو 2 اشکالات ساختاری بسیاری دارد و اینکه از ایران دعوت بشود یا خیر، بخش کوچکی از آن است.
طی دو روز گذشته در اخبار اعلام شد که تعدادی از اتباع ایرانی از امارات اخراج شده اند، درباره اقدامات وزارت امور خارجه در این باره و در مورد دلیل اخراج ایرانیان توضیح دهید ؟
این موضوع بین ما و امارات در حال رایزنی است، آنها تغییری در قوانین خود نسبت به اتباع خارجی ایجاد کرده اند و ظاهرا این اقدام با هدف تنظیم نسبت ملیت های مختلف در کشورشان صورت گرفته است. رایزنی ها بین ما و دولت امارات ادامه دارد. در سفر وزیر کشور به امارات این موضوع مورد بحث قرار گرفت و دولت امارات قول بررسی و تغییر در قوانین را داده اند که هنوز عملی نشده است.
دور بعدی كميته مشترك کنسولی دو کشور بعد از ماه مبارک رمضان برگزار می شود که یکی از موضوعات اصلی آن همین مسئله است. به هر حال مسئله از طرف ما در حال پیگیری است.