آسمان جنوب ایران چگونه حفاظت می شود؟

برای حراست از این جزیره، قرارگاه پدافندی رعد تشکیل شد اما نیروهای پدافندی در آن مقطع به صورت مستمر و دائمی در این قرارگاه حضور نداشتند و به صورت ماموریتی به جزیره رفت و آمد می‌کردند.

شاید اغراق نباشد اگر بگوییم خارک به تعداد روزهای جنگ بمباران شد، اما مدافعان جزیره هیچگاه اجازه ندادند تا هدف دشمن یعنی توقف صادرات نفت ایران محقق شود.

امروز با گذشت 30 سال از پایان جنگ هنوز منطقه جنوب کشور در  سواحل خلیج فارس و دریای عمان یکی از مهمترین مناطق پدافندی کشور محسوب می شود؛ خصوصا اینکه در طول این دهه ها ما شاهد چند تغییر مهم نیز در این منطقه بوده‌ایم.

ازجمله این تغییرات، ایجاد «نیروگاه اتمی بوشهر» و «منطقه نفت و پتروشیمی پارس در عسلویه» است که طبیعتا کار را برای یگان‌های پدافند هوایی سخت‌تر می‌کند.

امیر «عباس اسماعیل زاده» فرمانده منطقه پدافند هوایی جنوب (شهید عبدالرضا بوشهریان) در این باره می‌گوید: «مأموریت‌های ما ۲۴ ساعته است و این‌گونه نیست که بگوییم چون دوران جنگ تمام شده،‌ نباید پایشی انجام شود. ما تمامی حوزه‌های هواپایه و دریاپایه‌ای را که در اطرافمان هستند به صورت ۲۴ ساعته پایش، رصد و تجزیه و تحلیل می‌کنیم، همیشه آماده هستیم تا هیچ‌گاه غافلگیر نشویم.»

* عبور روزانه 450 تا 600 پرواز از آسمان بوشهر

پس از اعلام ایکائو (سازمان بین المللی هوانوردی) مبنی بر امنیت بالای آسمان ایران برای ترددهای هوایی و با ایجاد کریدورهای جدید و افزایش پروازهای داخلی و خارجی، امروز جمهوری اسلامی ایران یکی از پرترافیک ترین آسمانهای منطقه را دارد و در جنوب کشور، دروازه این ترافیک، آسمان بوشهر است که به گفته فرمانده منطقه پدافندی جنوب، در همین منطقه، روزانه بین ۴۵۰ تا ۶۰۰ فروند هواپیما از عبور می‌کنند که برخی مربوط به کشورهای خارجی و برخی مربوط به خطوط هوایی داخلی هستند.

امیر اسماعیل‌زاده می‌گوید: «هواپیماهای خارجی که از این مسیر عبور می‌کنند می‌بایست مبالغی را به کشورمان پرداخت کنند؛ چراکه برای عبور از فضای یک کشور می‌باید هزینه پرداخت کرد.»

گذشته از پروازهای غیرنظامی، روزانه انبوهی از پرنده های نظامی (با سرنشین و بدون سرنشین) نیز در جنوب ایران (بویژه در خلیج فارس) در حال تردد هستند و همین حضور، کار را برای نیروهای پدافندی حساس‌تر می‌کند.

* آمریکا می‌داند بی توجهی به اخطار پدافند برایش هزینه دارد

اینکه چطور و به چه میزان این منطقه تحت رصد نیروهای پدافندی قرار دارد، امیر اسماعیل زاده می‌گوید:

«در منطقه جنوبی، خطی به نام لجمن وجود دارد. در این سوی خط ما هستیم و در سوی دیگر کشورهای فرامنطقه‌ای، البته آنها همیشه در حال شیطنت هستند که بتوانند اطلاعات کشور ما را جمع‌آوری کنند. یکی از وظایف اصلی پدافند در مأموریت‌هایش، کشف هر نوع پرنده است و این که این پرنده جنگنده باشد یا غیرجنگنده، با سرنشین باشد یا بی‌سرنشین، فرقی نمی‌کند. نیروهای ما روزانه هم پرنده‌های سرنشین‌دار را کشف می‌کنند و هم پرنده‌های بی‌سرنشین را. در مرحله اول از طریق سایت‌ها به این هواپیماها اخطار عدم نزدیک شدن به کشور و تغییر مسیر می‌دهیم. آنها کاملاً این موضوع را پذیرفته‌اند و می دانند اگر همکاران من اخطاری می‌دهند، تخطی برایشان هزینه خواهد داشت. از این رو به مرزهای جمهوری اسلامی ایران نزدیک نمی‌شوند. در برخی موارد هم که پیش آمده و لازم شده سامانه‌های پدافندی را روشن و بر روی پرنده‌های آنها لاک کنیم و یا درخواست‌ تندخیزی (اسکرامبل) کنیم، موجب شده تا حساب کار دستشان بیاید.»

بنا بر این اظهارات، فعالیت نیروهای پدافندی در این منطقه 24 ساعته است؛ تمامی هواپیماهای آمریکایی رصد شده و روزانه تعدادی از آنها اخطار می‌گیرند.

فرمانده قرارگاه پدافند هوایی جنوب می‌گوید: «همه این پرنده‌ها چه جنگنده‌های با سرنشین و چه بدون سرنشین برای ما قابل شناسایی هستند.»

پویایی، استقلال، سرعت در تشخیص و قدرت در اجرا و نیز برخورداری از تنوع جنگ افزار ازجمله ملزومات یک نیروی پدافندی آن هم در مناطق حساسی نظیر جنوب است که به نیرو این امکان را می دهد تا در طول 24 ساعت حضور عملی، بیشترین کارایی را در 4 حوزه کشف، شناسایی، رهگیری و درگیری داشته باشد.

از آنجا که منطقه پدافندی جنوب یک منطقه عملیاتی محسوب می‌شود، نیروهای حاضر در این منطقه دائماً در حوزه کشف در حال شناسایی هواپیماها هستند و همین موضوع این امکان را می‌دهد تا نیروها در یک صحنه واقعی آموزش ببینند که این امر نسبت به آموزش در محیط‌های شبیه‌سازی شده (سیمیلاتوری)، مزیت‌های بسیاری دارد.

امیر اسماعیل‌زاده می‌گوید: «وقتی یک پرنده را شناسایی می‌کنیم، عملاً در صحنه واقعی حضور داریم و دیگر خبری از فضای مصنوعی نیست. در کنار این تمرینات واقعی، رزمایش‌هایی که در سطح نیروهای مسلح انجام می‌شود، یکی از وظایفش افزایش سطح مهارت‌ افراد است از سوی دیگر ما از نیروهای با تجربه در کنار افراد تازه‌کار استفاده می‌کنیم تا همگام‌سازی انجام شود. این امر باعث می‌شود نیروهای تازه‌کار سریع‌تر به آگاهی‌ها و تجربیات لازم برسند تا در وضعیتی که لازم بود استقلال راهکنشی داشته باشند، بتوانند تصمیم خوبی را اتخاذ کنند.»

* کشف و انهدام هدف در کسری از زمان

زمان در پدافند هوایی یک فاکتور بسیار مهم و حساس محسوب می‌شود و یک نیروی پدافندی می‌بایست در کسری از زمان، هدف را کشف، شناسایی، رهگیری و علیه آن اقدام کند.

کاربر ابتدائا باید تشخیص دهد پرنده کشف شده، خودی یا دشمن است و بلافاصله پس از این تشخیص، تصیصم گرفته و اقدام کند. همه این کارها در تنها چند ثانیه باید صورت بگیرد.

فرمانده منطقه جنوب این طور توضیح می دهد: «ما از نخستین کارهایی که انجام می‌دهیم، بحث حساسه‌ها هستند؛ مثل سایت‌های راداری، سایت‌های اطلاعات شناسایی (فاشا)، سایت‌های دیده‌بانی و... این‌ها حساسه‌هایی هستند که در حوزه گشت، به ما اعلام وضعیت می‌کنند. بقیه مطالب هم در ایستگاه‌های مختلف ثبت شده، به مرکز اعلام می‌شوند و تصمیم‌گیری‌های نهایی صورت می‌گیرد.»

* اشراف ایران بر پایگاههای دشمن در کشورهای حاشیه خلیج فارس

گذشته از این موارد که عموما در همه مناطق و مراکز پدافندی یکسان است، قرارگاه منطقه جنوب نسبت به برخی مناطق دیگر از یک ویژگی مضاعف هم دارد و آن مسئولیت دریاپایه است.

در واقع در حالیکه سامانه‌های پدافندی در شهرهایی نظیر شیراز، اصفهان و یا تهران ممکن است فقط در حوزه هواپایه فعالیت کنند، در منطقه جنوب وظیفه پایش دریایی نیز برعهده یگان پدافندی قرار دارد و همین حوزه کار و مشکلات آن را بیشتر می‌کند.

امیر اسماعیل‌زاده فرمانده قرارگاه پدافند هوایی جنوب در خصوص میزان آمادگی برای مقابله با هرگونه تهدید دریاپایه از سمت خلیج فارس و دریای عمان می‌گوید: «ما راهکارهای مخصوص به خودمان را داریم. اگر دشمن قصد حمله به ما را داشته باشد، باید از پایگاه‌هایش در کشورهای خودفروخته حاشیه خلیج فارس استفاده کند که این پایگاه‌ها در دسترس ما هستند و اگر بخواهد از کشتی و ناو استفاده کند باز هم بر آنها اشراف داریم. امروزه وضعیت ما به گونه‌ای است که کوچکترین تجاوزی را بی‌پاسخ نخواهیم گذاشت. ما در حوزه نیروی پدافندی و کل نیروهای مسلح، به توانایی و شاکله لازم برای انجام مأموریت‌های خود رسیده‌ایم.