چرا میلیون‌ها دلار ارز دولتی صرف واردات نخود و لوبیا شد؟

«نیازی به واردات حبوبات نداریم»، فرامک عزیزکریمی، مدیرکل دفتر امور غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی در مصاحبه اخیر خود گفته است که در برخی محصولات مثل نخود نیاز به واردات نداریم و سالانه بیش از ۲۸۰ هزار تن نخود در کشور تولید می‌شود.

اما با این حال برخی از صاحبان سرمایه و تاجران با ارز ۴۲۰۰ تومانی که برای واردات کالا‌های اساسی اختصاص می‌یابد، اقدام به وارد کردن برخی محصولات کشاورزی همچون نخود، عدس، لپه و... می‌کنند. این تاجران از نظر وزارت جهاد کشاورزی «در پی سود بیش‌تر هستند».

«مثلاً در کشوری مانند روسیه نوعی نخود تولید می‌شود که قیمت آن پایین‌تر است و برخی واردکنندگان برای سودشان آن را وارد می‌کنند که در مورد عدس هم وضعیت به همین شکل است و باوجودآنکه نیازی به واردات نداریم، برخی عدس کانادایی وارد می‌کنند»، این را مدیرکل دفتر امور غلات جهاد کشاورزی گفته است.

این در حالی است که امسال به‌عنوان سال حمایت از کالای ایرانی انتخاب شده است و از سوی دیگر اوضاع اقتصادی کشور به گفته مردم مساعد نیست و گرانی و هرج‌ومرج در بازار بیداد می‌کند.

همانطور که رهبر معظم انقلاب بار‌ها تاکید کرده‌اند، تا زمانی که مشابه ایرانی یک محصول وجود دارد، تهیه آن محصول از کشور‌های خارجی و واردات آن ضربه محکمی به اقتصاد کشور وارد می‌کند و باعث می‌شود عده کثیری از تولیدکنندگان به جمع بیکاران اضافه شوند
نرخ بیکاری در زبان مسئولان روزبه‌روز کاهش می‌یابد، اما تعداد بیکاران در خانه‌ها زیاد می‌شود. کم‌آبی، پا به عرصه گذاشتن دستگاه‌های صنعتی و... باعث شده هزاران کشاورز به جمع بیکاران اضافه شوند و با همه این‌ها هنوز عده انگشت‌شماری از واردکنندگان به فکر منافع شخصی خود هستند.

همان‌طور که رهبر معظم انقلاب بار‌ها تأکید کرده‌اند، تا زمانی که مشابه ایرانی یک محصول وجود دارد، تهیه آن محصول از کشور‌های خارجی و واردات آن ضربه محکمی به اقتصاد کشور وارد می‌کند و باعث می‌شود عده کثیری از تولیدکنندگان به جمع بیکاران اضافه شوند.

حال عده‌ای زمانی دست به واردات حبوبات با ارز دولتی زده‌اند که کشور ما دارای چند قطب مهم در تولید حبوبات و غلات است: شمال غرب و غرب کشور از جمله استان‌های اردبیل، کردستان، لرستان، کرمانشاه، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی.

اگر بخواهیم تنها درباره آذربایجان شرقی سخن بگوییم، استانی است که یکی از قطب‌های مهم تولید و فرآوری لپه و نخود کشور در شهرستان آذرشهر آن قرار دارد.

صنعت حبوبات و خشکبار که با فرآوری محصولات کشاورزی و باغی صورت می‌گیرد، این استان را به یکی از مهم‌ترین استان‌ها در زمینهٔ تولید و عرضه حبوبات و خشکبار کشور تبدیل کرده و هیچ شهر و روستایی در کشور نیست که حبوبات و خشکبار آذربایجان شرقی را چه به‌صورت سوغات و چه به صورت مایحتاج عمومی در منازل مردم نبیند.

در سال‌های اخیر بار‌ها مسئولان جهاد کشاورزی از آذرشهر به‌عنوان بزرگ‌ترین بازار تولید و فرآوری برخی حبوبات مثل لپه و نخود یادکرده‌اند به طوری که در سال ۹۱ میزان تولیدات لپه در این شهرستان به ۵۰۰ هزار تن رسید و همین میزان می‌تواند پاسخگوی نیاز کشورمان باشد.

نادر زارع، مدیر زراعت جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی می‌گوید: «سطح کشت حبوبات استان اعم از نخود، لوبیا، عدس و... در سال جاری ۶۴ هزار و ۲۸۵ هکتار است و پیش‌بینی می‌شود میزان تولید حبوبات امسال ۴۹ هزار و ۲۰۴ تن باشد».

وقتی امکانات، زیرساخت‌ها و بارندگی‌های کافی را داریم، باید خودمان به تولید بپردازیم و این مستلزم حمایت دستگاه‌های دولتی از کشاورزان است
او درباره کشت نخود در استان آذربایجان شرقی تشریح می‌کند: سطح زیر کشت نخود ۳۲ هزار و ۸۸۰ هکتار است و پیش‌بینی می‌شود جمع تولید نخود در سال جاری ۲۳ هزار و ۸۰۰ تن باشد.

به گفته زارع، به دلیل بارش‌هایی که امسال در استان صورت گرفته، پیش‌بینی می‌شود تولید نخود نسبت به سال گذشته دو برابر افزایش یابد.

او با بی‌دلیل خواندن واردات حبوباتی اعم از نخود به کشور می‌گوید: وقتی امکانات، زیرساخت‌ها و بارندگی‌های کافی را داریم، باید خودمان به تولید بپردازیم و این مستلزم حمایت دستگاه‌های دولتی از کشاورزان است.

مدیر زراعت جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی تشریح می‌کند: حمایت می‌تواند در قالب ایجاد بستر‌های لازم برای برداشت مکانیزه، تأمین ماشین‌آلات لازم، ارائه تسهیلات بانکی و... باشد.

او تأکید می‌کند که باید جلوی واردات گرفته شود «وگرنه همچون پارسال، حبوبات تولیدی کشاورزان‌مان روی دست‌شان خواهد ماند.»

بااین‌حال برخی از مسئولان معتقدند هنوز در تولید حبوبات به خودکفایی کامل نرسیده‌ایم. احمد علیرضا بیگی نماینده مردم تبریز، آذرشهر و اسکو در مجلس شورای اسلامی از همان دسته است.

یک نماینده مجلس: از واردات حبوبات ناگزیریم

بیگی در گفتگو با خبرنگار مهر می‌گوید: «ما در آذرشهر چیزی تولید نمی‌کنیم بلکه تنها فراوری انجام می‌دهیم و ناچاریم مواد اولیه بسیاری از محصولات کشاورزی را از خارج از کشور وارد کنیم».

به نظر او با توجه به اینکه اکنون در کشور مشکل کم‌آبی داریم و با برخی محدودیت‌ها مواجه هستیم، واردات برخی حبوبات «اشکال ندارد و موضوعی گریزناپذیر است».

این نماینده مجلس می‌گوید: «وارد کردن حبوباتی که از کالا‌های اساسی مردم است و ما با کمبود مواجه هستیم اشکالی ندارد، اما وارد کردن میوه‌هایی مثل موز و آناناس با ارز ۴۲۰۰ تومانی خوب نیست، چون بازار ایران از میوه اشباع شده است».

سؤال مهم اینجاست که وقتی ما ظرفیت‌هایی مثل آذرشهر و ممقان را داریم، چرا به‌جای واردات، به فکر تقویت کشاورزان و تزریق بودجه نمی‌افتیم که یک راه‌کار دائمی‌تر برای خودکفایی و حرکت در مسیر تحقق اقتصاد مقاومتی هم به شمار می‌آید.

کشاورزان و تولیدکنندگان حبوبات می‌گویند به خاطر اینکه برای خرید محصولاتشان تضمینی وجود ندارد دست از کاشت و برداشت کشیده‌اند؛ این در حالی است که هنوز در کشور برای حبوبات احساس نیاز می‌شود و برخی دست به واردات آن می‌زنند.

هرچند از آذرشهر به عنوان قطب نخود در کشور یاد می‌شود، اما وقتی همین محصولات آذرشهر هم کفاف نمی‌دهد، مجبوریم وارد کنیم
حال اصلی‌ترین موضوع و مسئله برای خودکفایی در عرصه حبوبات، تولید مواد اولیه در داخل است. مدیر روابط عمومی جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی در گفتگو با خبرنگار می‌گوید که ۸۰ درصد از موارد موردنیاز برای تهیه نخود از کشور‌های خارجی تأمین می‌شود.

حاتمیان توضیح می‌دهد: «هرچند از آذرشهر به‌عنوان قطب نخود در کشور یاد می‌شود، اما وقتی همین محصولات آذرشهر هم کفاف نمی‌دهد، مجبوریم وارد کنیم».

او همچنین می‌گوید: «یکی دیگر از مسائلی که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که کاشت نخود در زمین‌های آبی چهار تن حاصل می‌دهد، اما وقتی به‌صورت دیم کشت می‌شود این رقم به ۸۰۰ کیلوگرم کاهش می‌یابد و به خاطر اینکه برای کشاورزان کاشت نخود در مزارع آبی نمی‌صرفد، شرایط کنونی به وجود آمده است».

نیمی از تولید نخود کشور روی دست کشاورزان مانده است

البته ماجرای واردات نخود و حبوباتی نظیر آن تنها به زمان پس از خروج آمریکا از برجام و بالا رفتن قیمت ارز و طلا بر نمی‌گردد. رئیس شورای ملی نخود ایران، در فروردین‌ماه امسال هشدار داده بود که اگر جلوی واردات بی‌رویه نخود گرفته نشود، نخودکاران کشور از کشت این محصول در سال‌های آتی «دلسرد» خواهند شد.

ناصر مرادی برای جلوگیری از واردات بی‌رویه نخود به کشور پیشنهاد‌هایی هم ارائه کرده بود که یکی ممنوع کردن کامل واردات نخود به کشور بود و دیگری در نظر گرفتن تعرفه ۵۰ درصدی برای واردات این محصول بود.

به گفته او سالانه بین ۱۳۰ تا ۱۳۵ هزار تن مازاد تولید نخود در کشور داریم و این یعنی نیمی از نخود تولید شده «روی دست کشاورزان» مانده است.

رئیس شورای ملی نخود کشور گفته بود: «نخود نیاز آبی خیلی کمی دارد، به نحوی که دو بار بارندگی برای این محصول کافی است».

نیازی به واردات حبوباتی مثل نخود و لوبیا و لپه و عدس نداریم، اما وارد می‌کنیم

در لیستی که اخیراً بانک مرکزی کشور به‌منظور شفاف‌سازی دریافت‌کنندگان ارز دولتی منتشر کرده است، کاملاً قابل‌مشاهده است که میلیون‌ها دلار از ثروت کشورمان صرف خرید نخود و لوبیا شده است. نخود و لوبیایی که تولید آن در داخل کشور امکان‌پذیر است.

زمان آن رسیده است که برای واردات کالا‌های اساسی به کشور فکر‌های اساسی‌تری کنیم. زمان آن رسیده است که منافع شخصی را کنار بگذاریم و میلیون‌ها دلار از ارز دولتی را صرف خرید کالا‌هایی نکنیم که منجر به بیکاری کشاورزان‌مان می‌شود. شاید زمان آن رسیده است که پیشنهاد رئیس شورای ملی نخود درباره ممنوع کردن واردات نخود را جدی‌تر بگیریم.