با گذشت دو سال از برجام نه تنها هیچ فناوری به ایران منتقل نشد بلکه بازار تشنه ایران تشنه‌تر از قبل و وابستگی آن در شرایط بیشتری قرار گرفته است؛ باید دید دولت می‌تواند از عده کنترل بازار در شرایط پسابرجام بر بیاید و یا خیر؟
به گزارش پایداری ملی،از بهمن ماه سال 94 که برجام به نتیجه رسید، شرکت‌های اروپایی
یکی پس از دیگری به ایران آمدند تا با سرمایه گذاری در ایران هم بتوانند از
فرصت به دست آمده جهت سود خود استفاده کرده و هم ایران بتواند خارج از
مشکلات تحریمی به رونق صنعت خود بپردازد.
با به نتیجه رسیدن برجام
ترافیک هیأت‌های اروپایی در ایران هر روز بیشتر و بیشتر می‌شد؛ اما نکته
قابل توجه این بود که این هیأت‌های اروپایی برای فروش کالا‌های خود نیازمند
خروج ارز از ایران بودند، اما ایران به خاطر مشکلات بانکی نتوانسته بود
پول نفت خود را وارد کشور کند؛ هنوز آمریکا برای بانک‌های خارجی اجازه
مرادوات ارزی را صادر نکرده بود.
مسئولان دولتی در این زمان اعلام
کردند که بیش از 200 هیأت اقتصادی از اتحادیه اروپا به ایران آمده و نتیجه
این رفت و آمدها، امضای تفاهمنامه‌ها، قرارداد‌ها و سند‌های اجرایی خواهد
بود که منجر به توسعه و رشد ایران می‌شود.
دولتی‌ها و حامیان آن‌ها
با افتخار اعلام کردند که در رپسابرجام بیش از 12 میلیارد دلار سرمایه
گذاری مستقیم خارجی و بیش از 40 میلیارد دلار خطوط اعتباری خارجی (فاینانس)
برای توسعه پروژ ه‌های مختلف اقتصادی به امضا رسیده است.
در این
میان سهم خودرو سازی از پسابرجام بسیار زیاد بود! شرکت‌های خودرو سازی پشت
در ایران صف کشیدند هرچند سابقه خوبی در همکاری‌های گذشته با ایران از خود
به جای نگذاشته بودند. کارشناسان خودرو با ذوق زدگی اعلام کردند که از این
به بعد ماشین‌های با کیفیت در ایران تولید می‌شوند و فصل رونق صنعت خودرو
در ایران آغاز شده است.
از گزینه‌های پیش روی صنعت خودروسازی ایران،
قرارداد ایران‌خودرو با پژو (ایکاپ)، تفاهم نامه رنو و ایدرو، توافقنامه
سایپا با سیتروئن در کنار حضور فولکس واگن در بخش خصوصی و ... از جمله
قرارداد‌هایی بود که طی سال‌های 94 و 95 بسته شد تا مقامات دولتی با ذوق
زدگی از افزایش آمار اشتغال بعد از ورود این شرکت‌ها سخن بگویند.
معضل خودرو سازان ایرانی با بلاتکلیفی «فیات»
ایتالیایی‌ها
یکی از فروشندگان پر و پا قرص خودرو برای ایران بودند؛ مذاکرات دو
خودروساز بزرگ ایران و ایتالیا اوایل سال 95 آغاز شد، اما به اعلام
مسئولان، به خاطر حساسیت در سکوت خبری پیگیری می‌شد؛ هرچند اعلام شد این
مذاکرات به مرحله نهایی رسیده، ولی در نهایت فیات هم در سکوت خبری به
مذاکرات خود با ایران پایان داد و نیامده پای خود را از سرمایه گذاری در
ایران پس کشید.
فیات که بار‌ها بر سر ورود آن‌ها به کشور آن هم به
واسطه بخش خصوصی صحبت شده بود و قرار بود دو مدل جدید این خودرو وارد بازار
ایران شود بدون هیچ سرمایه گذاری بعد از اعلام شرط و شروط‌های ترامپ برای
ادامه برجام با ایران پای خود را پس کشید.
از سال 94 که اجرای برجام
آغاز شد، ایتالیایی‌ها از جمله اولین گروه‌های تجاری بودند که با هیات
تجاری شان به ایران آمدند و نه تنها قرارداد‌های تجاری و صنعتی متعددی
منعقد کردند، بلکه ایران را نسبت به تولید سالانه دو میلیون دستگاه خودرو
امیدوار کردند.
فلاح رییس اتاق بازرگانی ایران ایتالیا اظهار
می‌کند: «درحال حاضر قرارداد فیات همان شرایط ثابت را دارد. به نظر من این
قرارداد فراموش شده نیست و همچنان به دنبال راهی برای اجرای آن هستیم».
اگرچه
رسما خروج فیات از ایران اعلام نشد، اما دوسال و نیم از اجرای برجام گذشته
و هنوز قرارداد ایران و فیات به سرانجام نرسیده و به نظر می‌رسد به دست
فراموشی سپرده شده است و تصمیمات ترامپ نیز اجرای این قرارداد را به محاق
برد.
فولکس واگن نیامده بازگشت
اوایل
تیر ماه سال 96 بود که در کنار قرارداد‌های پسابرجامی صنعت خودرو، شرکت
'فولکس واگن' آلمان و شرکت خودروسازی ایرانی 'ماموت' برای صادرات دو مدل از
خودرو‌های این شرکت به ایران قرارداد امضا کردند.
قرار بود از
مرداد ماه سال 86 به واسطه 8 نمایندگی شرکت 'فولکس واگن' دو سری از
خودرو‌های تولیدی این شرکت از جمله 'تیگوان' و 'پاسات' به ایران صادر شده و
حتی یشترین عرضه را در بازار‌های پایتخت داشته باشند.
این وعده‌ها
سرانجام خوشی نداشت و در آخرین روز‌های مهر ماه، خبرگزاری رویترز به نقل از
مدیران شرکت خودروسازی سئات اعلام کرد که این شرکت قصد ندارد وارد بازار
ایران شود و این تصمیم نیز ارتباطی با سیاست‌های ترامپ در قبال ایران
ندارد.
بسیاری از صاحبنظران معتقد هستند فشار آمریکایی‌ها عامل اصلی
پس کشیدن آلمان‌ها بوده است و زمزمه‌های خروج فولکس واگن بعد از اعلام
ترامپ آغاز شد.
سیتروئن با سایپا به هم زد
سیتروئن
که با شرکت فرانسوی پژو همواره اسمشان در کنار هم آمده است اواخر سال 95
اعلام کرد که طی تفاهم نامه‌ای با سایپا اقدام به خرید سهام شرکت سایپا
کاشان کرده است.
در ادامه فروردین ماه سال جاری بود که مهدی جمالی
مدیرعامل سایپا گفت: «قرارداد فی مابین سایپا با سیتروئن نهایی شده و در
اواخر اسفند ماه ۹۵ اولین قسط مشارکت با سایپا کاشان توسط سیتروئن به حساب
سایپا واریز شده است.»
مدیر شرکت فرانسوی سیتروئن هم در تایید این
خبر اعلام کرد که آورده شرکت سایپا ۵۰ درصد سهام سایپا کاشان است و به این
ترتیب ۵۰ درصد سهام شرکت سایپا کاشان به قیمت کار‌شناسی رسمی ایران به شرکت
سیتروئن واگذار شده است.
قرار بود بعد از تولید سه خودرو جدید این
شرکت، 30 درصد محصولات تولید شده صادر و 70 درصد آن در بازار ایران به فروش
برسد، اما کمتر از دو ماه سیتروئن قول و قرار‌های خود با ایران را فراموش
کرد.
پژو هم مسیر خود را از ایران کج کرد
پژو
با قراردادی به مبلغ 940 میلیون دلار پای خود را به ایران باز کرد و در
حالی که هنوز غرامت خروج قبلی خود از ایران را نپرداخته بود، اقدام به
همکاری با شرکت ایران خودرو کرد؛ هشتم بهمن سال ۹۴ بود که روحانی، بعد از
امضای توافقنامه برجام، سفر اروپایی خود را آغاز و در ابتدا به سراغ
فرانسه رفت.
پژو از حدود دو سال پیش دور جدید فعالیت‌های خود در
ایران را با همکاری ایران خودرو آغاز کرده و خودروی پژو ۲۰۰۸ به عنوان
اولین محصول آن نیز وارد بازار شده است. آن‌طور که اعلام می‌شد، پژو ۳۰۱ به
عنوان دومین محصول شرکت مشترک ایران خودرو و پژو (ایکاپ) نیز باید ظرف
ماه‌های آینده وارد بازار می‌شد.
طی روز‌های گذشته خبر خروج پژو و
سیتروئن از ایران در کشور حاشیه ساز شد، شرکت خودروسازی پژو سیتروئن (PSA)
فرانسه روز دوشنبه اعلام کرد فعالیت‌های خود را در ایران متوقف می‌کند. در
بیانیه این شرکت فرانسوی آمده است که این گروه خودروساز در راستای پایبندی
به قوانین آمریک، ا. روند تعلیق فعالیت‌های سرمایه‌گذاری مشترک خود را آغاز
کرده و تا ۶ اوت به پایان می‌رساند.
در بخش دیگری از این بیانیه
آمده است: گروه خودروسازی PSA با کمک دولت فرانسه در حال رایزنی با مقامات
آمریکا برای معافیت از تحریم‌هاست.
زمزمه‌های خدا حافظی رنو از ایران
دور
جدید همکاری‌های خودرویی ایران و فرانسهدر مهر ماه سال گذشته با توافق
نامه ایدرو و رنو آغاز شد؛ این شرکت فرانسوی از سایر رقبای خود عقب نماند و
پای خود را به بازار ایران باز کرد.
این همکاری مشترک شامل ایجاد
یک مرکز مهندسی و خرید جدید برای حمایت از قطعه سازان داخلی و یک کارخانه
تولیدی با ظرفیت اولیه 150 هزار دستگاه در سال بود. دو خودرو «سیمبل و
داستر جدید» نخستین خودرو‌های تولیدی این کارخانه بودند که قرار بود در سال
2018 به تولید برسند.
براساس این توافق نامه، رنو برای نخستین بار
در ایران، مراکز توزیع، فروش و خدمات پس از فروش خود را افتتاح می‌کرد. اما
بعد از خروج پژو از ایران زمزمه‌های خروج رنو هم بلند شده و این شرکت
فرانسوی خود را در بازار خودروی ایران تنها دیده و از همین رو کارشناسان
معتقدند رنو هم زیر بار فشار آمریکا دوام نخواهد آورد.
مجموع یک
میلیارد و 290 میلیون دلاری که اعلام می‌شد در صنعت خودرو سازی از سوی
شرکت‌های اروپایی در ایران سرمایه گذاری شده است امروز به بن بست رسیده و
حتی سرنوشت سرمایه‌های وارد شده از سوی ایران در این پروژه‌های مشترک چه
می‌شود
شرکت‌های خودرو سازی در شرایطی یکی بعد از دیگری از ایران
خارج شدند که نوبخت به عنوان سخنگوی دولت در سال‌های گذشته بعد از ورود
هیأت‌های اقتصادی اروپایی اعلام کرده بود که دولت در این مذاکرات سه چیز را
مدنظر قرار می‌دهد.
وی اولین موضوع را در رابطه با سرمایه گذاری
مستقیم خارجی اعلام کرد و گفت: سرمایه گذاری مستقیم خارجی به این معنی است
که این شرکت‌ها چقدر می‌توانند در رابطه با رشد هشت درصدی که ما در
اقتصادمان لازم داریم، سرمایه گذاری مستقیم خارجی انجام دهند.
نوبخت
همچنین گفته بود «دومین موضوع این است که ما از آن‌ها تکنولوژی و
فناوری‌های جدید را طلب می‌کنیم و سومین مورد این است که هیات‌های خارجی که
به کشور می‌آیند در کنار سرمایه گذاری مستقیم و واردات تکنولوژی و
فناوری‌های جدید، تا چه اندازه می‌توانند بازار‌هایی را برای صادرات
غیرنفتی ما فراهم کنند.»
با گذشت دو سال از برجام نه تنها هیچ
فناوری به ایران منتقل نشد بلکه بازار تشنه ایران تشنه‌تر از قبل و وابستگی
آن در شرایط بیشتری قرار گرفته است؛ باید دید دولت می‌تواند از عده کنترل
بازار در شرایط پسابرجام بر بیاید و یا خیر؟