شورای امنیت درآستانه انتشار گزارشی جدید از 'قطعنامه برجام'

به گزارش پایداری ملی، قطعنامه 2231شورای امنیت در تاریخ 29 تیر ماه 1394تصویب شد و همزمان با تصویب این قطعنامه، هر شش قطعنامه قبلی که علیه ایران صادر شده و منجر به تحریم‌هایی در رابطه با موضوع هسته‌ای علیه این کشور شده بود، ملغی شد.

چهار گزارش قبلی شورای امنیت سازمان ملل به ترتیب در 22تیرماه 1395 ، 10 دی ماه 1395 ، 30 خرداد 1396 و 17 آذر 1396 منتشر شد که در تمام آنها، پایبندی ایران به مفاد برجام تایید شده و در عین حال، به دلیل نفوذ برخی قدرت ها در این شورا، برخی اتهامات ادعایی در حوزه فعالیت های موشکی و فعالیت های منطقه ای ایران نیز در بندهایی از برخی این گزارش ها قید شده است.

با توجه به تحولات اخیر در مورد برجام که مهم ترین آن، خروج یکجانبه آمریکا از این توافق و تلاش پنج عضو دیگر گروه 1+5 برای حفظ برجام بدون آمریکا و متقاعد کردن ایران به ماندن در این توافق، نشست آتی شورای امنیت و پنجمین گزارش آن درباره برجام و روند اجرای آن، نسبت به چهار نشست و گزارش قبلی، به مراتب متفاوت تر، حساس تر و شاید سرنوشت ساز خواهد بود.

اگرچه به دلیل خروج آمریکا از برجام، این نشست متفاوت از نشست های قبلی خواهد بود، اما مختص بررسی خروج آمریکا از برجام و یا محکوم کردن این اقدام واشنگتن نیست هرچند ممکن است اشاره هایی به این مسئله داشته باشد.

براساس پارگراف 36 متن قطعنامه 2231 با عنوان 'ساز و کار حل و فصل اختلافات'(dispute resolution mechanism) ، روند و شرایط مشخصی برای پایان دادن هر یک از اعضای برجام به تعهدات خود و خروج از توافق تعیین شده است. براساس این بند از قطعنامه، هریک از طرفین توافق چنانچه اعتراضی به روند اجرای توافق داشته باشند، ابتدا باید مسئله را نزد کمیسیون مشترک برجام مطرح کنند. این کمیسیون 15 روز فرصت دارد که به مسئله رسیدگی کند. چنانچه مسئله در کمیسیون مشترک حل نشود، به نشست وزیران خارجه برجام می رود و وزیران خارجه هم 15 روز فرصت حل و فصل مسئله را دارند و در نهایت هم به هیات مشورتی خواهد رفت و درصورتی که مسئله در این مراحل حل نشود، کشور معترض می تواند به اجرای تعهداتش خاتمه دهد.

آمریکا بدون اعتنا به مفاد برجام، از این توافق خارج شد و عملا مرتکب 'نقض برجام' شده است.

همچنین، در پاراگراف 37 قطعنامه 2231 زیر عنوان 'ساز و کار حل و فصل اختلافات'، چند تبصره در راستای بازگشت قطعنامه‌های پیش از برجام گنجانده شده است. مثلا چنانچه یکی از امضاکنندگان توافق اعلام کند که یکی از طرفین به تعهدات خود پایبند نبوده، شورای امنیت باید ظرف 30 روز، پیش‌نویس قطعنامه جدیدی را به رای بگذارد. اگر تصویب چنین قطعنامه‌ای ناکام ماند، قطعنامه‌های تحریمی پیشین علیه ایران دوباره به جریان خواهند افتاد؛ مگر شورای امنیت به گونه دیگری تصمیم بگیرد.

حال، چنانچه ایران، روسیه، چین، فرانسه یا انگلیس بخواهند نقض برجام از سوی آمریکا را در شورای امنیت محکوم کنند، با وتوی واشنگتن روبرو خواهندشد.

به هرحال، پنجمین نشست شورای امنیت سازمان درباره قطعنامه 2231 که روز 29 خرداد ماه جاری برگزار خواهد شد، یکی از نشست های دوره ای شش ماهه و معمول این شورا درباره این قطعنامه خواهد بود و اگرچه به دلیل خروج آمریکا از برجام، این نشست متفاوت از نشست های قبلی خواهد بود، اما مختص بررسی خروج آمریکا از برجام نیست هرچند ممکن است اشاره هایی به این مسئله داشته باشد.

رفتار برجامی ترامپ، تنها نمونه ای از رفتارهای یکجانبه او با مهم ترین و معتبرترین توافقنامه های بین المللی از جمله خروج ازتوافقنامه آب وهوایی پاریس، پیمان همکاری ترانس-پاسیفیک(TPP)، خروج قریب الوقوع از قرارداد نفتا (قرارداد تجارت آزاد آمریکای شمالی یا NAFTA)، اعمال تعرفه های سنگین بر واردات آلومینیوم و فولاد از کشورهای اروپایی و چند کشور دیگر و اخیرا هم بی اعتنایی به اصرارها و هشدارهای مکرر اروپایی برای ماندن در توافقنامه هسته ای است و اصولا قطار دولت ترامپ بدون توقف در ایستگاه های قراردادهای بین المللی، به سرعت بر روی ریل خروج از توافقنامه ها و به سمت مقصدی تاریک و نامعلوم، در حرکت است.