خیز اروپا برای نجات برجام

به گزارش پایداری ملی، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، اروپا و آمریکا به عنوان دو شریک راهبردی نزدیک به یکسال و نیم است که در مورد برجام با یکدیگر اختلاف نظر دارند. دامنه این اختلافات تا جایی پیش رفت که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا چند هفته پیش از تایید مجدد برجام سر باز زده و از آن خارج شد. در مقابل رهبران بروکسل مواضع صریح خود را مبنی بر حفظ برجام اعلام و در این مورد از سیاست های کاخ سفید فاصله گرفتند.

اینک سیاست های اروپا و آمریکا درباره این موضوع، آنها را در برابر یکدیگر قرار داده به طوری که آمریکا شرکت های اروپایی را در صورت مراوده با ایران تهدید به جریمه می کند و رهبران بروکسل در اندیشه اتخاذ راهکارهایی برای خنثی سازی تحریم های آمریکایی اند.

نشست های پیاپی مقامات اتحادیه در سطوح مختلف از جمله نشست اخیر وزیران امور خارجه از اهمیت برجام برای آنها حکایت می کند؛ توافقی که بیش از یک دهه برای دستیابی به آن تلاش کرده اند و از بین رفتن آن لطمه ای جدی به حیثیت اروپا وارد می کند.

همچنین تکاپوی اروپایی ها برای بی اثرسازی تحریم های آتی آمریکا نشانگر آن است که سران بروکسل در پی دستیابی به هویتی مستقل از سیاست های ایالات متحده اند. این دو متحد سنتی که در دوره تحریم ها، با تصویب قطعنامه های ششگانه شورای امنیت اجماع بین المللی علیه تهران شکل داده بودند اینک در مقابل یکدیگر قد علم کرده اند. بنابراین، راهبرد جدید دولت آمریکا مبنی بر اجماع سازی جهانی علیه تهران که به تازگی از سوی «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه تازه کار ترامپ مطرح شده، در حد شعار باقی خواهد ماند.

عمل ایران در چارچوب مقررات و قوانین بین المللی به ویژه همراهی با مسئولان آژانس بین المللی انرژی اتمی در این مدت برگ برنده ای در دست تهران بوده است. آمریکای دوره ترامپ اما بی اعتنا به عرف و هنجارهای بین المللی، بر مبنای هزینه و فایده تصمیمات سازمان های معتبر جهانی از جمله آژانس را نادیده گرفته است. از همین رو کاخ سفید در پیشبرد سیاست های ضد ایرانی خود ناکام خواهد ماند و تنها چند دشمن قسم خورده ایران را در منطقه کنار خود خواهد یافت.

البته بیان این نکته ضروری به نظر می رسد این آمریکا است که به دلیل قانون شکنی و خارج شدن از توافقی که جهان آن را تایید کرده و مهر شورای امنیت و تایید آژانس را با خود به همراه دارد، باید هزینه و تاوان بدهد نه کشوری چون ایران که طبق گزارشات 11 گانه آژانس هیچ گونه انحرافی در برنامه هسته ای خود نداشته است.

آینده برجام منهای آمریکا نیز ارتباط مستقیمی با نوع عملکرد کشورهای اروپایی دارد. با وجود بی اعتمادی دیرینه ایران به غرب که برجام شکنی آمریکا نیز آن را تقویت کرده، سه کشور اروپایی عضو برجام شامل آلمان، فرانسه و انگلیس باید تضمین های کافی بدهند. تضمین های اروپایی و همچنین روسیه و چین باید ضمن برخورداری از قابلیت عملیاتی شدن، منافع جمهوری اسلامی ایران را نیز تامین کند.

در همین ارتباط به تازگی «سید عباس عراقچی» معاون وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد که اروپایی ها باید یک سری راه حل های عملیاتی را تعیین کنند به عنوان مثال راه حل ها در زمینه فروش نفت و گاز و مسائل بانکی که دو حوزه کلیدی در برجام است و یا در حوزه تجارت و حمایت از شرکت هایشان باید بسته پیشنهادی بدهند و به طور عملیاتی و عینی و ملموس بگویند این حوزه ها را چطور تامین می کنند.

در شرایط کنونی حمایت سیاسی از برجام راهگشا نیست و اروپا باید در بسته پیشنهادی خود دغدغه های ایران را مد نظر قرار داده و تضمین هایی لازم را به طرف ایرانی بدهد چرا که در صورت عدم تامین منافع، تهران چاره ای جز خروج از برجام نخواهد یافت. ضمن این که رهبران اروپا ناگزیر باید تضمین های قوی به شرکت های خود برای ادامه همکاری با ایران بدهند. از آنجا که بخش عمده ای از شرکت ها و کمپانی های غربی افزون بر خصوصی بودن، پیوند نزدیکی با آمریکا دارند، انتظار می رود حمایت قاطعانه تری از جانب اروپا در قبال برجام صورت گیرد.