آماده‌سازی بی دردسر!
یکی از مصرف کنندگان این ویپ‌ها درباره نحوه مصرف آن می‌گوید: «کام دهی ویپ از قلیان بسیار بیشتر است و بستگی به تنظیمات دستگاه دارد، می‌توان تنظیمات دود آن را که در واقع بخار است، بسیار بالا برد تا جایی که با یک دم گرفتن صورت مصرف کننده در دود محو می‌شود». مایعی که به عنوان سوخت داخل ویپ قرار دارد به راحتی قابل تهیه شدن است و نیازی به آب و زغال هم نیست. مایع‌های داخل ویپ هم بدون نیکوتین است و هم با نیکوتین. این قلیان با قیمت ۱۵۰ هزارتومان به فروش می‌رسد. اما مدل دیگری از این قلیان‌ها هست که شباهت بیشتری به قلیان‌های سنتی ایرانی دارد که به آن استارباز می‌گویند. استارباز از یک استوانه رنگی تشکیل شده که سر و ته آن با درپوش‌های استیلی بسته شده است. کپسول‌های تنباکو داخل این استوانه قرار دارد که دارای پوشش‌های پلاستیکی است که باید آن را جدا کرد و داخل بدنه صورتی رنگ قرار داد. سر این قلیان به طور جداگانه داخل جعبه دستگاه قرار دارد که باید آن را به بدنه متصل کرد. این دستگاه را می‌شود به صورت برقی شارژکرد». جوانانی که به قهوه‌خانه‌ها می‌روند، این روز‌ها از این قلیان‌ها استقبال می‌کنند و کسب و کار قلیان‌های سنتی برچیده شده است. تا جایی که اگر در سایت دیوار جست‌وجو کنید، ویپ‌های دست دوم با قیمت‌های بالاتر نیز دیده می‌شود. این طور است که در خانه باشید یا خیابان یا هر جای دیگر می‌توانید این قلیان را از داخل کیف‌تان بیرون بیاورید و مصرف کنید. صاحب یکی از سفره‌خانه‌ها به «قانون» می‌گوید: «ما در سفره‌خانه‌مان ویپ را در کنار قلیان عرضه می‌کنیم، اما استقبال از ویپ زیاد است».
سیگار الکترونیکی از کجا آمد؟
سیگار الکترونیکی اولین بار در چین ابداع و تا سال ۲۰۰۷ به سبد خانوار دخانیاتی مردم اضافه شد. ظاهرش شبیه سیگار مگنای قرمز، اما باطنش شبیه دستگاه بخور بود. هدف از ساخت چنین وسیله‌ای این بوده که تمام حالات سیگار کشیدن شبیه سازی شود با این تفاوت که مواد مضر درسیگار از آن حذف شود. یعنی کسی که این سیگار الکترونیکی را بکشد، فقط ژست سیگار کشیدن را دارد و خبری از توتون و بوی دود و این چیزهایش نیست. مکانیزم این سیگار‌ها این‌گونه است که با پُک زدن به آن مایعی که درونش است، گرم شده و تبخیر می‌شود و در واقع دودی که از آن بر می‌خیزد حاصل بخار شدن آن مایع است. به این دلیل است که می‌گوییم شبیه دستگاه بخور است. سازندگان این سیگاربرقی‌ها می‌گویند که محصول ما بی‌خطر است و می‌تواند طرف را به ترک سیگار همیشگی نزدیک کند. اما کسانی هم هستند که به ادعای این‌ها شک دارند و پیش خودشان می‌گویند این چه جور تبلیغاتی است که سازنده‌اش اصرار دارد محصولش موقتی است. شبهاتی هم در مورد به خطر انداختن سلامتی انسان از سوی این سیگار‌ها مطرح است. در بعضی جا‌ها هم نوجوانان ابتدا با این سیگار‌های الکترونیکی شروع می‌کنند و بعد که خوش‌شان آمد، سیگار واقعی دست‌شان می‌گیرند و مسیر معکوس را می‌روند. توجیه هم دارد که این نوع سیگار هیچ ضرری ندارد و من فقط برای ژستش آن را دود می‌کنم. خلاصه اینکه در مورد سیگار الکترونیکی نیز بحث‌هایی مطرح است.
دختران مشتاق ترند!
اما افزایش روز افزون مصرف سیگار‌های الکترونیکی که قدرتی چند برابر یک سیگار یا قلیان معمولی دارند، گروه‌هایی از زنان و دختران را نیز ترغیب کرده تا حتی بیش از پسران، در جست و جو و خرید این سیگار‌ها باشند. حجم کوچک و شکل و ظاهر شیک آن سبب شده تا گروه‌هایی از زنان و دختران به تهیه آن‌ها اقدام کرده و در کیف پول یا داشبورد ماشین آن را حمل کنند. هر زمان هم که میل به مصرف داشتند، با کمترین دردسر آن را مهیا کرده و اعتیادی تازه را تجربه کنند. اکنون داشتن ویپ و انواع دیگر سیگار‌های الکترونیکی در کیف برخی دختران شمال شهر، امری عادی شده که با آن «کلاس» هم می‌گذرانند و ساعتی را به خندی و شادی طی می‌کنند! خرید‌های آنلاین و اینترنتی این سیگار‌ها با اشکال و برند‌های مختلف نیز به راحتی صورت می‌گیرد و اکنون بازار پر کسب و سودی را برای برخی جوانان ایجاد کرده است.
اعتیاد از هر نوعش اعتیاد استرواج قلیان‌های الکترونیکی در ایران در حالی اتفاق می‌افتد که در بسیاری از کشور‌های اروپایی و حتی روسیه نیز واردات آن ممنوع شده است. به هر حال این نوعی اعتیاد است و نوجوانان بسیاری با استفاده از این قلیان‌ها به سیگار‌ها و قلیان‌های واقعی روی می‌آورند. دکتر معصومیان، کارشناس اعتیاد درباره واردات ابزار‌های اعتیاد در کشور می‌گوید: «ما در کشورمان چیزی داریم به نام تجارت مواد مخدر و وارد کردن این قلیان‌ها در کشور به بهانه ترک اعتیاد نیز بخشی از این تجارت پرسود است که سلامت ایرانی‌ها را نشانه رفته است. هیچ معتادی با کشیدن این قلیان‌ها نمی‌تواند ترک کند. همان‌گونه که متادون نمی‌تواند هیچ معتادی را ترک بدهد، این قلیان‌ها نیز نمی‌توانند باعث ترک سیگار شوند. علاوه بر این معلوم نیست داخل این قلیان‌ها از چه موادی استفاده شده که این طور دود می‌کنند و برای سلامتی هم ضرر دارند». او در ادامه درباره چرایی مصرف این قلیان‌ها ادامه می‌دهد: «معتادی که می‌خواهد ترک کند، چرا باید سراغ این روش‌ها بیاید؟ کشور‌هایی که این مواد را درست می‌کنند حتی استفاده از آن را در کشور خودشان ممنوع می‌کنند، آن‌وقت به راحتی به کشور ما می‌آید و به طور انبوه و خیلی راحت در دسترس جوانان‌مان قرار می‌گیرد». به هر حال اعتیاد از هر نوعش اعتیاد است. حال از طریق این قلیان‌های الکترونیک باشد یا از سوی سیگار‌های واقعی. کسی که می‌خواهد اعتیاد را ترک کند، نباید برای ترک به این ابزار‌ها متوسل شود. این را امان ا... قرایی مقدم، جامعه‌شناس در گفتگو با «قانون» می‌گوید و تاکید می‌کند: «اعتیاد از نابسامانی‌های اجتماعی و بحران‌هایی که در جامعه است به وجود می‌آید. متاسفانه نهاد‌های دولتی و حکومتی باید مقابل باند‌های وارد کننده این محصولات بایستندکه متاسفانه در این زمینه ضعیف عمل می‌کنندو ضربه اش را جوان‌هایی می‌خورند که درگیر مصرف این مواد می‌شوند». قرایی مقدم از بی‌رغبتی جوان‌ها برای روی آوردن به فعالیت‌های مثبت اجتماعی در جامعه‌ای پر از تبعیض نیز می‌گوید: «وقتی جوانی بی پول و بیکار در جامعه هر روز با خبر‌های مختلفی از اختلاس رو به رو می‌شود، برای فراموش کردن این درد تبعیض اولین راهی که به ذهنش می‌رسد، این است که به مواد مخدر روی بیاورد. حال این مواد مخدر می‌تواند هر چیزی باشد. یا وقتی جوانی با وجود موقعیت تحصیلی عالی نمی‌تواند در جامعه کاری پیدا کند به سمت استفاده از این ابزار‌ها می‌رود. ابزار‌هایی که می‌توان جلوی واردات آن را به کشور گرفت تا جوان‌ها را دچار نکند». قرایی مقدم به نبود آزادی‌های اجتماعی اشاره می‌کند و در ادامه می‌گوید: «هم قوه مقننه و هم قوه‌قضاییه و هم قوه مجریه در این زمینه ضعف دارند. قوه قضاییه از همه بیشتر نقش دارد، چون نظم و انضباط جامعه بر عهده این قوه است. وقتی مردم نسبت به قوه قضاییه اعتماد ندارند و می‌گویند که این مافیا‌ها را نمی‌تواند کنترل کند، وجهه او زیر سوال می‌رود. قاچاقچی‌ها و دزد‌ها در جامعه زیاد می‌شود و ضررش را جوانانی می‌بینند که در جامعه زندگی می‌کنند».