نقش راکتور اراک در مذاکرات ایران و 1+5

نصب محفظه اصلی راکتور اراک چند روز مانده به انتخابات ریاست جمهوری، حکایت از آن دارد که ایران تصمیم گرفته فضا، شرایط و دستورکارهای جدیدی را برای دوران جدید مذاکرات خود با گروه 1+5 روی میز بگذارد.
 
دیپلمات‌ها در تهران می‌گویند در حالی که تا پیش از این دستور کار اصلی مذاکرات، مسئله فردو غنی سازی 20 درصد بوده، به احتمال زیاد در طول سال 2013 و به‌ویژه با آغاز سال 2014 این موضوع به تدریج در حاشیه قرار خواهد گرفت و مسئله اراک خود را به مذاکرات تحمیل خواهد کرد.
 
کشورهای غربی همواره برنامه هسته‌ای ایران را به عنوان یک برنامه تسلیحاتی بالقوه تحلیل کرده‌اند.
 
 از این منظر، اهمیت تاسیسات اراک خصوصا راکتور آب سنگین اراک بسیار بیشتر از فردو و نطنز است چرا که این راکتور می‌تواند یکی از آسان‌‎ترین و روتین ابزارها برای دستیابی به پلوتونیوم باشد که اکنون روش کلاسیک ساخت سلاح هسته‌ای در جهان است.
 
ایران اعلام کرده است که راکتور آب سنگین اراک که یک راکتور 40 مگاواتی است، به تدریج جایگزین راکتور تحقیقاتی تهران خواهد شد که هم اکنون رادیو داروهای لازم برای صدها هزار بیمار سرطانی در آن تولید می‌شود اما با توجه به تمام شدن عمر مفید این راکتور به زودی باید آن را خاموش و با راکتور دیگری جایگزین کرد.
 
با وجود اینکه رادیو داروها هیچ کارکرد غیر پزشکی ندارد، بیش از 20 سال است که ایران از این حیث تحریم است و هیچ رادیو دارویی وارد ایران نمی‌شود.
 
با این حال، کشورهای غربی از این منظر به مسئله نگاه نمی‌کنند، هر چه راکتور اراک بیشتر تکمیل شود، کشورهای غربی توجه بیشتری به آن معطوف خواهند کرد و به هر میزان به پروژه اراک توجه بیشتری شود مسئله فردو غی‌سازی 20 درصد در حاشیه قرار خواهد گرفت.
 
برخی دیپلمات‌ها حدس می‌زنند دور آتی مذاکرات با ایران زودتر از پاییز آینده برگزار نشود و تا آن مقطع پروژه راکتور اراک پیشرفت قابل توجهی خواهد کرد.
 
بنابراین، حدس زده می‌شود دفعه بعد که گروه 1+5 پای میز مذاکره با ایران بنشیند احتمالا اولویت‌های آن تغییر کرده و باید به جای بحث درباره فردو و غنی‌سازی 20 درصد، تمرکز خود را روی رسیدن به یک معامله با ایران درباره پروژه راکتور اراک قرار بدهد.
 
دیپلمات‌ها حدس می‌زنند که مسئله اراک حتی به زودی وارد پیشنهادهای رسمی 1+5 به ایران هم خواهد شد و پیشنهاد جدیدی که دیپلمات‌های غربی گفته‌اند بلافاصله پس از انتخابات به ایران ارائه خواهد شد، اگر واقع‌بینانه تنظیم شده باشد، قاعدتا باید شامل مسئله اراک هم باشد.
 
یک دیپلمات در تهران به «ایران هسته ای» گفت: «ایران با سرعت دادن به پروژه اراک ریل مذاکرات را عوض خواهد کرد».