تبعات خروج کلان‌داده‌ها از کشور

به گزارش پایداری ملی، یکی از دلایل مطرح شده توسط مسئولین برای محدودسازی تلگرام از دست دادن حجم زیادی از کلان‌داده‌ها و یا در اصطلاح فنی Big Data است. در این گزارش سعی بر آن داریم که به بررسی اهمیت «کلان‌داده»‌ که همان «طلای الکترونیک» است، بپردازیم.

کلان‌داده در حقیقت حجم زیادی از داده است که شامل عکس، ویدیو، گزارش‌های روزانه، نوشته و اطلاعات روزانه و تراکنش‌‎های مالی، لینک‌های موتور‌های جستجوگر و دیگر داده ها می‌شود.

طبقه‌بندی این اطلاعات و جهت‌دهی به آنها می‌تواند باعث ذائقه‌سنجی جامعه هدف شود.

برای مثال یک فروشگاه اینترنتی را در نظر بگیرید که بتواند با بررسی کلیک بازدیدکنندگان بر روی لینک‌های مختلف وب سایت، به سلیقه مشتریان پی ببرد و بدی‌های کسب و کار خود را بهبود بخشد یا دولتی را در نظر بگیرید که با رصد شبکه‌های اجتماعی به مقابله و پیشگیری از ناهنجاری‌های جامعه بپردازد. نمونه بارز آن موتور جستجوگر گوگل است که به دسته‌بندی و اولویت‌بندی علاقه‌ی کاربران در کشورهای مختلف می‌پردازد و کاربران را در دستیابی به اطلاعات مورد نظرشان راهنمایی می‌کند.

کارشناسان، کلان‌داده را به صورت اختصاری به سه V تقسیم می‌کنند: حجم (Volume)، سرعت (Velocity) و تنوع (Variety).

حجم: داده‌ها به صورت کلی به دو نوع بدون ساختار و بر اساس رسانه‌های اجتماعی جمع آوری می‌شوند. در حال حاضر شرکت‌های زیادی به تولید محیط‌هایی برای ذخیره داده شکل گرفته‌اند. نگهداری این داده‌ها کاری بسیار هزینه‌بردار و سخت است به همین دلیل کارشناسان نرم افزار همواره در تلاش هستند تا نگهداری داده‌ها را تسهیل کنند.

سرعت: داده‌ها با سرعتی بی‌سابقه وارد محل‌های نگهداری و آنالیز می‌شوند. سنسورها اندازه‌گیری‌های هوشمند را انجام می‌دهند.

تنوع: داده‌ها به انواع مختلفی وارد دیتا سنترها می‌شوند و در آنجا پس از همانندسازی مورد بررسی قرار می‌گیرند. اکثر دیتا سنترها اطلاعات را تبدیل به اعداد مفهوم‌دار می‌کنند که ضمن کم حجم شدن آنها از لحاظ امنیتی هم در مرتبه بالایی قرار می‌گیرند.

چه کسانی باید مالک کلان داده‌ها باشند؟

یک فرد در طول مدت زمان زندگی روزانه خود، داده‌هایی را از حمل و نقل، خرید و فروش، امور اداری و اجتماعی و دیگر موضوعات تولید می‌کند. این داده‌ها در تجمیع با داده‌های دیگر، اطلاعاتی را از علایق و سلیقه‌های مصرف‌کنندگان کالاها و خدمات تولید می‌کنند که برای صاحبان صنایع و بازرگانان بسیار با ارزش است و منبع تولید ثروت است.

اما چه کسی صاحب این سرمایه ملی است؟ با توجه به اینکه ذائقه یک کشور بسیار ارزشمند است و حتی با توجه به آن می‌توان رویدادهای آینده را بررسی کرد به غیر از حکومت‌های بر آمده از رای مردم هیچ نهادی صلاحیت دسترسی به این طلای الترونیک را ندارد.

البته ناگفته نماند که حکومت‌ها باید از این سرمایه ملی در راه سعادت هرچه بیشتر شهروندان خود استفاده کنند. تصور اینکه گروهی خارجی حتی بدون هیچ غرضی به این اطلاعات دسترسی داشته باشند مصداق ورود کشوری خارجی به حریم امنیت ملی است.

این موضوع هم در قانون اساسی و هم در مکتب اسلامی ما مترود است. در حال حاضر در حوزه‌هایی مانند پرداخت الکترونیک، خرید و فروش کالا و خدمات، اطلاعات بسیاری توسط کاربران ایرانی تولید شده است که به جز اطلاعات حوزه پرداخت دیگر کلان‌داده‌ها در دسترس نیست.

کلان داده‌ها و اقتصاد

قرن ارتباطات کاری کرد که دیگر شرکت‌های عظیم ذغال سنگ و یا تولید تسهیلات حجیم نظامی حرف اول را در اقتصاد نزنند در حال حاضر غول‌های تکنولوژی مانند مایکروسافت و اپل هستند که بیشترین درآمدها را دارند.

این شرکت‌ها با توجه به ماهیتی که دارند همواره به دنبال آینده پژوهی و راه جدیدکسب درآمد هستند. در حال حاضر از کلان داده‌ها برای: 1)چگونگی کاهش هزینه‌ها، 2) نحوه کاهش زمان، 3) توسعه محصولات، 4) تصمیم‌گیری هوشمندانه‌تر کسب وکار و 5) شناسایی مشتریانی که بیشترین اهمیت را دارند استفاده می‌کنند.

جنگ سایبری

موارد استفاده نام برده بخش مثبت استفاده از کلان داده‌ها هستند، این طلای الکترونیک می‌تواند منافع منفی نیز داشته باشد امروزه با توجه به جنگ‌های سایبری و علاقه شدید برخی کشور‌ها به دستیابی به اطلاعات کشورهای دیگر خصوصا اطلاعات طبقه بندی شده و اقتصادی و نظامی، کلان داده‌ها از ارزش بالایی برخوردارند و باید در حفظ و نگهداری آنها تلاش زیادی صورت گیرد.
حفره امنیتی که در این زمینه وجود دارد وجود نرم افزارها و سایت‌های ارتباطی مانند فیس بوک و تلگرام است، نرم افزارهایی که سرور آنها خارج از کشور هستند و دولت‌های تولید اطلاعات به آنها دسترسی ندارد. این شرکت‌ها در ازای دریافت پول حتی اطلاعات کاربران خود را به فروش می‌رسانند.

حتی مدیر فیس بوک عبایی از آن ندارد که بگوید یکی از منابع درآمدی این شرکت از راه فروش کلان داده‌ها است.

باید توجه داشت که برخی کشورها برای اینکه به اطلاعات مالی کشورهای دیگر دسترسی داشته باشند حتی حاضرند میلیاردها دلار هزینه کنند. اما کاربران ایرانی با استفاده گسترده از تلگرام به راحتی این اطلاعات را در اختیار بیگانگان می‌گذارند.

رضا تقی پورعضو شورای عالی فضای مجازی و وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات در این باره گفته است: «صاحب تلگرام یک سرمایه‌گذار در نفت و گاز رژیم صهیونیستی است؛ در حال حاضر شرکت تلگرام یک بیگ دیتای بزرگ از کاربران ایرانی خود دارد که این موضوع خطرناک است.» سردار جلالی، رئیس سازمان پدافند غیرعامل هم با تایید اظهارات تقی‌پور مبنی بر خطرهای تلگرام، گفت: «آمریکا، مشتری اطلاعات ما در تلگرام است. وقتی مردم با شبکه‌های اجتماعی با هم ارتباط برقرار می‌کنند کسانی که به اطلاعات آن‌ها دسترسی دارند به راحتی می‌توانند در قالب مهندسی اجتماعی ذهنیت، موضوع و بسیج و تهییج را به مردم ارائه و افکار عمومی آن ها را شکل دهند.

وقتی که دولت محترم تصمیم بر کنترل تلگرام گرفت یک دفعه همه آشوب‌ها تمام شد. پس نقش تلگرام در آشوب‌ها و براندازی نقشی اصلی است و بنابراین شبکه اجتماعی تلگرام یک مجرم امنیتی بوده و اقدام بر علیه امنیت ملی ما دارد.»

راهکاری که در پایان می‌توان پیشنهاد داد این است که دولت و حاکمیت هر روز بسترهای استفاده از موتورهای جستجوگر داخلی و اینترنت ملی را ایجاد کنند تا مردم ترغیب به استفاده از این بسترها شوند.