طرح مرکز مدنی پاسداران فاقد ملاحظات پدافند غیرعامل است/ تدوین پرونده ثبت جهانی پادگان ارومیه

به گزارش پایداری ملی، پانزدهمین جلسه شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در سال جاری با بررسی طرح مرکز مدنی پاسداران (اراضی پایدگان ۰۶ تهران) ارجاعی از کمیته فنی شماره یک شورای‌عالی با حضور نمایندگان اصلی شورا و همچنین نمایندگانی از شهرداری تهران، شورای‌شهر و ارتش جمهوری اسلامی ایران در ساختمان دادمان وزارت راه و شهرسازی برگزار شد.

پادگان ۰۶ تهران در شمال شرق و در منطقه پاسداران در مساحتی بالغ بر ۵۲ هکتار واقع شده است که در اجرای قانون طرح انتقال پادگان ها از شهر، طرح انتقال آن نیز در دستورکار قرار گرفت. طرح مرکز مدنی پاسداران طرحی است که به مدت ۵ سال است در دست بررسی قرار گرفت و برای تعیین تکلیف نهایی بار دیگر در پانزدهمین جلسه شورای‌عالی در سال ۹۶ به این شورا آمد.

محمدسعید ایزدی دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران در این جلسه، اظهار داشت: در خصوص قانون انتقال پادگان‌ها و تاکیدی که مقام معظم رهبری داشتند ما موضوع پادگان اصفهان را به شورای‌عالی آوردیم و به تصویب رساندیم. پادگان خرم آباد و تبریز نیز نمونه‌های موفقی بودند که در راستای قانون انتقال پادگان‌ها به شورای‌عالی آمدند. فکر می کنم تعامل خوبی که بین وزارت راه و شهرسازی و ارتش جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده می تواند شرایط خوبی را برای اعطای این ظرفیت برای شهر و شهروندان فراهم کند.

ایزدی ادامه داد: هدف اصلی ما از تمامی این بررسی‌ها در موضوع پادگان‌ها این بود تا بتوانیم از این فرصت برای کمک به برآورده کردن نیازهای شهرها چه در خرم‌آباد، چه در ارومیه، و هم‌اکنون در تهران استفاده کنیم. بنابراین اصل اولیه ما در تمام جلسات این بوده که پادگان ۰۶ تهران می‌خواهد در اختیار شهر و شهروندان قرار بگیرد.

دبیر شورای‌عالی شهرسازی تاکید کرد: جدای از تاکیداتی که مقام معظم رهبری بر اجرای قانون انتقال پادگان‌ها داشتند ما در شورای‌عالی در جلسات متعدد راجع به این موضوع بحث کرده و تلاش کردیم تا موضوع، سهم برآورده کردن نیازها در مقیاس منطقه‌ای را به طور دقیقی در بحث کارشناسی موردتوجه قرار دهیم.

ایزدی یادآور شد: همانطور که می‌دانید شمال‌شرق تهران و نقطه‌ای که این پادگان در آن قرار دارد به شدت از نظر سرانه‌های خدماتی و فرهنگی، فقیر است و این فرصت می‌تواند کمک بزرگی بر تامین این خدمات باشد. از طرفی بحث‌های متعددی که با دکتر حجت داشتیم راجع به حساسیت‌های ما در مورد فضای سبز است و اینکه حتما باید درختان و فضای سبز آن به عنوان میراث‌طبیعی حفظ شوند.

وی تاکید کرد: حفظ درختان و فضای سبز این پادگان برای ما به عنوان حفاظت از میراث فرهنگی از اهمیت قابل‌توجهی برخوردار است.

مهدی حجت معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران نیز در جلسه فوق با تاکید بر اینکه شهرداری نیز تلاش خواهد کرد تا در صورت تصویب طرح مرکز مدنی پاسداران، میراث‌طبیعی از جمله درختان و قنوات منطقه، حفظ و نگهداری شوند، گفت: در اجرای این طرح تلاش خواهیم کرد تا حتی یک درخت نیز که عموما در آن منطقه در حاشیه معابر و با عمری بالغ بر ۵۰ تا ۶۰ سال هستند، قطع نشود بلکه در تثبیت و حفاظت از فضای سبز به عنوان میراث طبیعی، تاکید داریم. همچنین با توجه به اینکه در آن منطقه دو قنات وجود دارد باید طرح نگهداری و حفظ قنوات نیز موردتوجه قرار گیرد که این مهم ظرف دو هفته شدنی است.

حجت در مورد بررسی‌های ترافیکی طرح مرکز مدنی پاسداران (اراضی پادگان ۰۶ تهران) عنوان کرد: از نظر اجرای طرح و تاثیری که بر ترافیک می‌گذارد آن مورد را نیز شهرداری تهران بررسی کرده است. وضع ترافیکی پاسداران هم اکنون نیز مطلوب نیست که بعد از آن بهبود یابد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری تهران ادامه داد: این طرح با هدف گشایش وضعیت ترافیکی پاسداران طراحی نشده است بلکه باید بررسی و توجه کنیم تا مشکل بیشتری برای پاسداران  و آن منطقه از شهر ایجاد نکند. به نظر می‌رسد این طرح با امکانی که در آن منطقه ایجاد می‌کند به ویژه در ایجاد پیوندی که بین صیادشیرازی و پاسداران  به وجود می‌آورد، می‌تواند در کاهش بار ترافیکی آن منطقه و استفاده بیشتر از اتوبان صیادشیرازی، از افزایش ترافیک در پاسداران بکاهد.

وی تصریح کرد: اعتقادم به عنوان کارشناس این است که این طرح، تحول بزرگی را در شمال‌شرق تهران ایجاد می کند. این کار، کار درستی است.  

محمدحسن طالبیان معاون میراث‌‌فرهنگی، سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری نیز در نشست فوق، تاکید کرد: طرح ارایه‌شده تحت‌عنوان طرح مرکز مدنی پاسداران در اراضی پادگان ۰۶ تهران بارگذاری‌هایی را تعریف کرده است که اساسا با تعریف مرکز مدنی مغایرت دارد.

طالبیان با تاکید بر این مطلب که پادگان ۰۶ خودش اثر تاریخی دوران معاصر است و به عنوان آخرین اندوخته های تاریخی پایتخت محسوب می‌شود که باید در حفظ آن کوشید، تصریح کرد: قطعه قطعه کردن پادگان ۰۶ از بین بردن این اثر باارزش تاریخی دوران معاصر محسوب می‌شود که از نظر سازمان میراث‌فرهنگی نباید این اتفاق رخ دهد.

وی ادامه داد: پارکینگ و ایجاد آن در طرحی که در مرکز مدنی پاسداران (اراضی پادگان ۰۶ تهران) به معنای آوردن ترافیک بیشتر به شهر است.

طالبیان گفت: دوران مداخلات وسیع بر روی مناطق تاریخی به سر آمده است و مداخلات گسترده در مناطقی که دارای ارزش تاریخی هستند کاری غلط به شمار می رود.

وی طرح فوق را فاقد ملاحظات پدافند غیرعامل عنوان کرد و افزود: تمامی عناصری که به نظر نماینده شهرداری تهران بی‌ارزش هستند از نظر ما واجد ارزش به شمار می‌آیند و معتقدم این اندک باقی‌مانده‌های شهر باید برای آیندگان حفظ و نگهداری شود.

طالبیان با تاکید بر این مطلب که پادگان ارومیه به نحو مطلوبی حفظ و نگهدار شد تا به عنوان میراثی برای نسل معاصر و به ویژه آیندگان حفظ شود از پیگیری ثبت جهانی پادگان ارومیه خبر داد.

گزارش کمیته فنی یک در باره پادگان ۰۶ تهران که ماحصل برگزاری جلسات متعددی است، بدین شرح است:

کمیته فنی یک شورای عالی شهرسازی موضوع طرح ساماندهی مرکز مدنی پاسداران (پادگان ۰۶ تهران) را طی دو جلسه مورد بررسی قرار داد. با توجه به کمیسیون ماده ۵، شماره ۵۳۲ و اصلاحات بعدی آن و همچنین با توجه به مفاد صورتجلسه ۹۵.۱۰.۱۷ کمیته تخصصی معماری و طراحی شهری، پیشنهادات خود را به شرح زیر اعلام می کند؛

۱.با توجه به اینکه چهار چالش عمده در این پادگان که نخستین آن این است که بر اساس مطالعات عارضه سنجی ترافیکی که با دقت و تفصیل توسط مشاور صورت گرفته است هرگونه بارگذاری در محدوده ۰۶ حتی با اتخاذ همه تدابیر حائز اثرات نامطلوب و بعضا غیرقابل جبران و ترافیک محورهای اطراف و خصوصا پاسداران با سطح سرویس E (اشباع) و F (فوق اشباع) خواهد داد.

۲. تراکم بسیار زیاد بارگذاری شهری در محدوده بلافصل پادگان که بخش قابل توجهی از آن یعنی حدود ۵۰ درصد مربوط به بارگذاری مسکونی است در حالیکه این میزان باید ۳۵ درصد باشد. با توجه به این موضوع، عرصه سبز و باز پادگان ۰۶ تهران به لحاظ پدافند غیرعامل و مدیریت حوادث غیرمترقبه به یکی از معدود فرصت هایی حیاتی شهر تهران در تعادل بخشی فضایی شهر تهران تبدیل شده است.

۳. چالش سوم در حقیقت وجود عرصه های وسیع سبز و درختان کهنسال در محدوده پادگان و نقشی است که در تصفیه و پاکسازی هوا به عنوان معدود ذخایر سبز و زیستی شهر ایجاد خواهند کرد.

۴. موضوع چهارم و آخر، ارزش تاریخی وقوع پادگان بر عرصه باغ تاریخی سلطنت آباد و مجموعه قنوات آن و ضوابط ویژگی های کالبدی و ساختمان سازی و طبیعی مربوط به پادگان های دوره پهلوی اول است.

با توجه به این چهار موارد، پیشنهاد کمیته این است که در اولویت نخست موضوع استفاده از این فرصت استثنایی به عنوان عرصه سبز و باز عمومی در جهت حفظ حیات شهری شهروندان تهرانی است مورد توجه قرار گیرد. همچنین به غیر از ایده هایی که در طرح پیشنهاد شده؛ ایده تراز مالی صفر انجام شود. طبعا تامین مالی تملک از طریق مساعدت‌های دولت، تامین زمین معوض از منابع دولتی و یا شهرداری و یا انتقال حق توسعه بر سایر اراضی متعلق به ارتش و حتی مکاتبه با ستاد کل نیروهای مسلح و تقاضای مساعدت در این خصوص، می‌تواند توامان در دستور کار قرار بگیرد.

بر اساس اعلام کمیته فنی شماره یک شورای‌عالی شهرسازی و معماری، مشاور در خصوص طرح ترافیک مطالعات مفصل و دقیقی داشت که دربرگیرنده میزان خروجی و برآورد سفر در محدوده به تفکیک روزهای عادی و روزهای تعطیل است. همچنین ۵۰ درصد محدوده پیرامون پادگان را کاربری مسکونی اشغال کرده است و خدمات در این بخش از شهر ضعف دارد.

در راستای بررسی کمیسیون ماده ۵، پیشنهاد می شود جهت تحقق اهداف پروژه به عنوان مرکز مدنی با مقیاس منطقه ای و فرامنطقه‌ای و کاهش تبعات آن طرح یکپارچه برای کل ۴۹.۵ هکتار با رعایت چهارچوب های زیر تهیه و پس از طی مراحل تصویب در کمیسیون ماده پنج جهت بررسی به کمیته تخصصی ۳ شورای عالی و متعاقبا شورای عالی شهرسازی ارسال شود.

چهارچوب ها شامل این موارد است:

۱.باتوجه به عرصه سبز ارزشمند پادگان و تاکید طرح بر حفظ آن، نقشه وضع موجود پراکندگی سطوح سبز و شبکه قنوات وابسته به آن که لازم است در طرح حفظ شود حداکثر ظرف مدت ۲ هفته پس از مسابقه شورای عالی به تایید نمایندگان جهادکشاورزی و نیرو به تایید کمیته فنی شورای عالی رسیده و به عنوان پیوست مصوبه شورای عالی ابلاغ شود.

۲. با عنایت به نامه شماره ۹۶۲۵۰۰ مورخ ۹۶.۵.۳۰  معاون محترم میراث فرهنگی سامان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مبنی بر وجود سرمایه ارزشمند تاریخی و طبیعی در محدوده پادگان نقشه پراکندگی ابنیه واجدارزش میراثی که لازم است در طرح لحاظ شود حداکثر ظرف مدت ۲ هفته پس از مصوبه شورای‌عالی به تایید نماینده سازمان مذکور در کمیته فنی رسیده و به عنوان پیوست مصوبه شورای‌عالی ابلاغ شود.

۳.با رعایت محدودیت‌های ناشی از بندهای ۱و ۲ حداکثر بارگذاری انتفاعی و غیرانتفاعی به ۱۳.۵ هکتار یعنی عددی که در کمیسیون ماده ۵ به تصویب رسیده محدود شود و کل بارگذاری فقط به ۱۳.۵ هکتار محدود شود و ما بقی عرصه به مساحت ۳۶ هکتار به عنوان عرصه سبز و باز و پارک عمومی بدون امکان بارگذاری و با امکان بهره‌برداری دومنظوره در شرایط عادی و بحرانی در اختیار شهر و شهرداری قرار گیرد. تبعا استفاده از بناهای واجدارزش واقع در چهارچوب این عرصه در قالب ضوابط میراث‌فرهنگی مجاز خواهد بود.

۴. باعنایت به اینکه اولا بر اساس بررسی های تفصیلی مشاور طرح، حوزه بلافصل پادگان به لحاظ کاربری های مسکونی در حد اشباع کامل قرار دارد (۵۰ درصد از سطوح سطح حوزه بلافصل در حوزه کاربری مسکونی است) و ثانیا اهمیت و ماهیت پروژه بر پایه کمبود خدمات در حوزه بلافصل و جبران آن شکل گرفته، پیشنهاد حدود ۳۵۰ هزار مترمربع و اصلاح شده آن به ۳۰۰ هزار مترمربع زیربنای مسکونی در طرح صراحتا نقض غرض و در تقابل آشکار با اهداف اولیه طرح است. ثالثا در بر اساس بررسی های مطالعات تفصیلی عارضه سنجی ترافیکی توسط معاونت حمل و نقل تحقق حداقلی تدابیر ترافیکی طرح منوط به کاهش حدود ۱۵ درصد سقف بارگذاری پیشنهادی است.

۵. به جهت برآورد دقیق زیربنای قابل احداث پیشنهاد می‌شود تراز مالی پروژه بر اساس قیمت فعلی زمین، ارزش افزوده ناشی از اجرای پروژه با احتساب همه عوامل ذی مدخل تهیه و به عنوان سند پشتیبان به کمیته ۳ ارایه شود. تبعا کمیته مذکور با توجه به پیوست مالی تهیه شده بارگذاری نهایی پروژه را تا حدی که منافع مالک تامین شود

۶. با توجه به اینکه مدیریت تفاضای سفر در مقیاس محلی، منطقه ای و شهری از چالش‌های اصلی و عمده این طرح خواهد بود پیشنهاد می‌شود تا ضمن کاهش سهم کاربری تجاری، سهم فعالیت‌های انتفاعی، فرهنگی و اجتماعی افزایش یابد. همچنین با اختصاص سهم قابل توجهی از کاربری‌ها به مقیاس محله و بخشی از تقاضای سفر منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای طرح تعدیل شود. پیوست دقیقی از فعالیت‌های قابل استقرار در کاربری‌ها در سطح پروژه ارایه شود به نحوی که مخاطبان پروژه در برخی از پروژه ها مشخص و محدود باشند.

۷. ضمن تاکید بر رعایت اصول توسعه‌ای مبتنی بر حمل و نقل همگانی TOD با عنایت به وضعت اشباع پاسداران، پیشنهاد می‌شود، عمده بارگذاری‌های پروژه و دسترسی‌های آن از طریق اتوبان صیادشیرازی انجام شود.

۸. به جهت حفظ الگوی ساختاری منطقه و انطباق با بافت پیرامونی متوسط تعداد طبقات در بخش های مختلف به ۱۲ طبقه تعدیل شود.

گفتنی است، در جلسه فوق تصمیم بر آن شد تا در جلسه‌ای دیگر با حضور وزیر راه و شهرسازی و همچنین، استاندار در مورد این طرح تصمیم‌گیری نهایی صورت بگیرد. همچنین به پیشنهاد دبیر شورای‌عالی شهرسازی و معماری و اعضای اصلی مقرر شد تا اعضا بازدیدی از پادگان داشته باشند.