انتخابات ایران برای غرب بسیار مهم است، اما از چه لحاظ؟

■ انتظار نادرست غرب از تغییری اساسی در اهداف و رفتارهای استراتژیک کلی تهران■ 

اما این انتخابات از چه لحاظ اهمیت دارد؟ قطعاً با روی کار آمدن یک دولت جدید، تغییراتی به وجود خواهد آمد، و از این نظر نکات بسیاری را می‌توان آموخت و مورد بررسی قرار داد، اما ما اشتباهاً انتظار داریم که یک تغییر اساسی در اهداف و رفتارهای استراتژیک کلی تهران به وجود بیاید.

■ اگر  رفسنجانی تأیید صلاحیت شود، رأی دهندگان به شرکت در انتخابات تشویق خواهند شد؟■ 

در اینجا برخی شاخص‌ها که می‌توانیم برای کسب بینش و آگاهی به دنبال آن‌ها باشیم، آورده شده‌اند:

- تعداد رأی‌دهندگان: آیا نقشه رهبر برای رونق دادن به انتخابات ریاست جمهوری، از طریق برگزاری همزمان آن با انتخابات شورای شهر، موفق خواهد بود؟ یا بسیاری از مردم در اعتراضی خاموش به فرآیندی که همه سران را از شرکت در این انتخابات منع می‌کند و تنها به گروه کوچکی اجازه فعالیت می‌دهد، در خانه‌های خود باقی خواهند ماند؟ اگر «هاشمی رفسنجانی» ، رئیس جمهور سابق، تأیید صلاحیت شود، رأی دهندگان به شرکت در انتخابات تشویق خواهند شد؟

■ چه کسی به عنوان کاندیدای اصلی محافظه‌کاران معرفی خواهد شد؟■ 

- انتخاب اصول‌گرایان: چه کسی به عنوان کاندیدای اصلی محافظه‌کاران معرفی خواهد شد؟ آیا این شخص که یکی از معتمدان نزدیک رهبر، نظیر «علی‌اکبر ولایتی»، «سعید جلیلی» و یا «محمدباقر قالیباف» خواهد بود، از حمایت کافی در میان تندرویان روحانی برخوردار است تا او را به عنوان انتخاب اصلی خود برگزینند؟ پیامدهای هر یک از سناریوها چه خواهد بود؟

■ تلاش جهت احیای جنبش مخالف و کشاندن اعتراضات به خیابان‌ها ■ 

- تظاهرات: آیا گروه‌هایی هستند که مایل باشند در تلاش جهت احیای جنبش مخالفان، اعتراضات را به خیابان‌ها بکشانند؟ اگر شاهد چنین رویدادی نباشیم، آیا این امر به علت آمادگی‌های حکومت خواهد بود یا عدم اتحاد و/یا بسیج شدن مخالفان؟

فرآیند انتخابات ممکن است به طور موقت پرده از برخی مسائل کنار بزند، اما فراتر از آن، آیا می‌توانیم انتظار داشته باشیم که شاهد تغییراتی اساسی در مسائلی که بیش از همه به آن‌ها اهمیت می‌دهیم باشیم؟ هیچ‌کس نمی‌تواند در این باره مطمئن باشد، اما اگر به تاریخ رجوع کنیم، پاسخ این پرسش احتمالاً خیر است.

■ بعد از انتخابات امکان تغییرات در رویکرد تاکتیکی تهران در مذاکرات وجود دارد■ 

- مذاکرات هسته‌ای: ممکن است شاهد برخی تغییرات در رویکرد تاکتیکی تهران در مذاکرات باشیم، شاید اگر هاشمی رفسنجانی (تأیید صلاحیت و سپس) انتخاب شود، این تغییر چشمگیرتر باشد، اما بعید به نظر می‌رسد که شاهد تغییری در استراتژی ایران باشیم. سعید جلیلی، مذاکره‌کننده هسته‌ای کنونی، رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران، و کاندیدای ریاست جمهوری، در یک سخنرانی در این هفته، این موضوع را روشن ساخت: «مسئله هسته‌ای یک مسئله ملی، غیر حزبی، و مبتنی بر قانون اساسی است، که انتخابات ریاست جمهوری تأثیری بر آن نخواهد داشت.»

■ انتخابات در راهبرد ایران در قبال سوریه هیچ تغییری ایجاد نخواهد کرد■ 

- سوریه: آیا فراز و نشیب‌های قدرت محمود احمدی‌نژاد به عنوان رئیس جمهور، تأثیری بر استراتژی ایران در سوریه داشته است؟ خیر. آیا رئیس جمهور بعدی روند حرکت ایران را تغییر خواهد داد؟ بعید به نظر می‌رسد. حتی شخصی نظیر هاشمی رفسنجانی، که علیه حمایت ایران از بشار اسد، رئیس جمهور سوریه، لب به سخن گشوده است، حداقل نفوذ را بر سیاست‌های تهران در سوریه خواهد داشت. رهبر ایران، شورای عالی امنیت ملی، و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، گردانندگان اصلی پشت پرده در مداخلات گسترده ایران در درگیری‌های سوریه هستند.

■ همیشه می‌توان انتظار اتفاقات غیرمنتظره را در سیاست‌های ایران داشت■ 

- دموکراسی/حقوق بشر: احتمال دارد که نامزدی نظیر محمدباقر قالیباف، شهردار تهران، یا هاشمی رفسنجانی بتوانند برخی اصلاحات را پیاده‌سازی کنند. اما سرکوب روزنامه‌نگاران، نمایش قدرت از طریق تمرینات امنیتی داخلی سپاه پاسداران در تهران، و ارعاب اصلاح‌طلبان از شرکت در انتخابات، نشانه‌هایی روشن از عدم تمایل حکومت به ارائه آزادی به جامعه مدنی یا اجازه دادن به نهادهای جمهوری‌خواه ایرانی برای ادعا کردن قدرت بیشتر در انتخابات ریاست جمهوری می‌باشند. حتی «محمد خاتمی» ، رئیس‌جمهور اصلاح طلب سابق، که تلاش‌هایی گسترده برای ارائه آزادی به جامعه مدنی انجام داد، سرانجام تحت فشارهای وارده از جانب تندروها ناچار به عقب‌نشینی شد.

همیشه می‌توان انتظار اتفاقات غیرمنتظره را در سیاست‌های ایرانیان داشت. پیش‌بینی‌های انتخاباتی در هر مرحله‌ای (چه برسد به زمانی که حکومت هنوز کاندیداها را تأیید صلاحیت نکرده است) کاری احمقانه و بیهوده است. اگر من مقامی اجرایی در واشنگتن داشته باشم، آیا انتخابات ایران برایم مهم خواهد بود؟ بله.