« تلاش‌های ایران برای دستیابی به انرژی هسته‌ای از پنج دهه‌ی پیش آغاز شده است . تحولات سیاسی کشور در کنار تغییر مواضع، همکاری‌ها و سنگ‌اندازی‌های دول دیگر در این میان باعث شده تا این سیر حرکت با فراز و نشیب‌های فراوان روبه‌رو باشد. در روزگاری که شاه مخلوع ایران ژاندارم منطقه و حافظ منافع ایالات متحده در این منطقه‌ی نفت‌خیز و پر اهمیت محسوب می‌شد، دول غربی بیشترین تلاش را برای راندن تهران به سمت و سوی انرژی هسته‌ای به کار می‌بستند، حال آنکه با پیروزی انقلاب اسلامی همین حامیان دیروز تبدیل به مخالفان و سنگ‌اندازانی شدند که با اتهام‌زنی‌های بی پایه و اساس و مانع‌تراشی های بی‌شمار تمام توان خود را برای سد کردن راه دستیابی جمهوری اسلامی به این انرژی به کار گرفتند.
نیم قرن پرونده هسته‌ای ایران
اهمیت دستیابی جمهوری اسلامی ایران به انرژی و فناوری هسته‌ای از یک سو و نقش این مؤلفه در شکل‌گیری دیپلماسی کشور در دوره‌های مختلف زمانی از سوی دیگر باعث شده تا بازخوانی و مداقه در تحولات مرتبط با آن ضروری و لازم بنماید. در این میان متأسفانه علی‌رغم اهمیت ذاتی این موضوع تاکنون یا تلاشی برای مدون کردن این تحولات صورت نگرفته و یا معدود مطالعات صورت گرفته و آثار منتشر شده منحصر به یک بازه‌ی زمانی خاص بوده و امکان تلقی آنان به عنوان اثری جامع وجود نداشته است.
در چنین بستری مجموعه‌ی حاضر را که با گردآوری تمامی تحولات، موضع‌گیری‌ها، گزارش‌ها و اخبار منتشر شده درباره‌ی پرونده‌ی هسته‌ای کشور از ابتدا تاکنون، تهیه و تدوین شده می‌توان کامل‌ترین وقایع‌نگاری هسته‌ای منتشر شده دانست. روزنگار حاضر با استفاده از مراجع متعدد رسانه‌ای، آرشیو نشریات معتبر داخلی و خارجی و گزارشهای منتشر شده در رسانه‌های مکتوب تهیه و تلاش شده است تا تمامی رویدادها و حوادث – در متن یا حاشیه‌ی پرونده‌ی هسته‌ای ایران – را در بر داشته باشد.
تعدد مراجع از یک سو و وجود برخی تناقضات یا ابهامات از سوی دیگر باعث شده تا در تدوین مداخل، اصول زیر در نظر گرفته شوند: در مواردی که در مورد جزئیات یک رویداد در میان مراجع مختلف، ابهام و یا تناقض وجود دارد، مراجع رسمی و معتبر – با ترجیح مراجع داخلی – مورد استناد قرار گرفته‌اند. در این میان مفاد گزارشهای مندرج در سایر منابع به صورت حاشیه یا توضیح تکمیلی درج شده‌اند.
در موارد متعدد که میان یک رویداد با رویدادی دیگر ارتباطی مستقیم وجود داشته یا دو یا چند گزارش، متناقض یکدیگر منتشر شده‌اند، به هر کدام از این رویدادها مدخلی جداگانه اختصاص داده شده و به یکدیگر ارجاع داده شده‌اند. در مواردی که زمان دقیق یک رویداد قابل تشخیص نبوده و یا فرآیندی ( مانند یک سلسله مذاکرات ) در یک بازه‌ی زمانی مدنظر است، مدخل متناظر با آن بازه‌ی زمانی نگاشته شده‌اند.
به دلیل محدودیت منابع داخلی از یک سو و ابعاد بین‌المللی پرونده‌ی هسته‌ای از سوی دیگر، در ذکر رویدادها از تاریخ میلادی استفاده شده است. این امر امکان ارجاع خوانندگان به اصل مطلب و یا تعمق بیشتر در آن را نیز فراهم می‌سازد. در تدوین روزنگار، انبوهی از مراجع مورد استفاده قرار گرفته‌اند که این مراجع عمدتا در هر مدخل ذکر شده‌اند. در مواردی که گزارشی به صورت هم زمان در چندین رسانه منتشر شده؛ به نام کشور و یا رسانه‌های مورد نظر اشاره شده است . ذکر ادعاها و اتهامات وارد شده به جمهوری اسلامی ایران با دو هدف مشخص صورت گرفته است.
هدف نخست مشخص شدن تنافر این ادعاها با واقعیت و آشکارسازی تناقضات متعدد در گفتار و رفتار مخالفان بوده و هدف دوم نیز ارائه‌ی بستری است که مخاطبان امکان درک علت اتخاذ مواضع خصمانه غرب علیه تلاش‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران را بیابند. این ادعاها و اتهامات نمادی از ذهنیتی است که سیاستمداران غربی یا خود گرفتار آن‌اند و یا تلاش دارند دیگران را به دام آن بکشانند و متأسفانه سنگ بنای بسیاری از رویکردهای خصمانه‌ی آنان در قبال ایران است. مجموعه‌ی ” نیم قرن پرونده‌ی هسته‌ای ایران ” با توجه به سیر رویدادها و حوادث در سه مجلد تدوین شده است. جلد نخست به بررسی بازه‌ی زمانی ۱۹۵۷ تا ۱۹۹۷ ( چهار دهه‌ی آغازین برنامه‌های هسته‌ای ایران از دوران شاه مخلوع تا پیروزی انقلاب و از پیروزی انقلاب تا پایان دوران ریاست جمهوری حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی ) پرداخته و در جلد دوم فاصله‌ی زمانی ( ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ یا دوران ریاست جمهوری حجةالاسلام خاتمی ) مورد بررسی قرار گرفته است . جلد سوم نیز در این میان تحولات پرونده‌ی هسته‌ای کشور را در دوران ریاست جمهوری دکتر احمدی‌نژاد ( از ۲۰۰۵ تاکنون ) مورد بررسی قرار داده است .
مجموعه‌ی سه جلدی ” نیم قرن پرونده‌ی هسته‌ای ایران ” نوشته مهران قاسمی ، در ۴۵۲ صفحه و قیمت ۳۶٫۰۰۰ریال با شمارگان ۲۵۰۰ نسخه از سوی مؤسسه فرهنگی هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی منتشر شده است.